Hipertenzija, odnosno povišen krvni pritisak, predstavlja vrijednost krvnog pritiska kod odraslih osoba veću od 120/80 mmHg. Krvni pritisak tokom dana i noći može rasti ili padati u zavisnosti od mnogih faktora. Ukoliko krvni pritisak tokom dužeg vremena ima veću vrijednost od 120/80 mmHg, tada govorimo o hipertenziji. Hipertenzija je jedna od najraspostranjenijih bolesti na planeti.
Zašto je opasna hipertenzija?
Hipertenzija je bolest koja oštećuje srce i mnoge druge organe (bubrege, mozak, oči). Doprinosi razvijanju ateroskleroze (bolest arterija) pa predstavlja značajan faktor rizika za nastajanje angine pektoris (infarkta srca), srčane slabosti, šloga, slabijeg vida i drugih bolesti.
Šta dovodi do nastanka hipertenzije?
Nažalost, kod najvećeg broja bolesnika (95%) ne zna se tačan uzrok povišenog krvnog pritiska i ovi bolesnici boluju od tzv. primarne ili esencijalne hipertenzije. Mali broj bolesnika (oko 5%) boluju od tzv. sekundarne hipertenzije (bubrežnog, endokrinog i drugog porekla) čiji je uzrok poznat. Sigurna dijagnoza primarne hipertenzije se postavlja jedino isključivanjem uzroka nastanka sekundarne hipertenzije.
Zašto se hipertenzija često kasno otkriva?
Hipertenzija je najčešće tiha i podmukla bolest koja se razvija postepeno i oboljela osoba je dugo bez ikakvih tegoba. Period bez tegoba može trajati godinama i za to vrijeme visok krvni pritisak ošećuje organizam. Od tegoba najčešće se javlja glavobolja, posebno u potiljačnom predjelu.
Pravilo polovina:
Smatra se da od svih hipertenzivnih bolesnika samo jedna polovina zna da je obojela. Od te polovine se samo jedna polovina redovno liječi i kontroliše, dok samo polovina od ovih bolesnika ima regulisan krvni pritisak.
Kako se dijagnostikuje povišen krvni pritisak?
Ljekar koji je specijalizovan za dijagnostiku i liječenje hipertenzije će vam uraditi komplet pregleda i analiza, koji ima za cilj utvrđivanje težine bolesti i određivanje najkvalitetnijeg načina liječenja: klinički pregled uz mjerenje krvnog pritiska, EKG, ultrazvuk srca, holter krvnog pritiska, rentgen srca i pluća, laboratorijske analize i druge preglede, ukoliko je to neophodno.
Kako se mjeri krvni pritisak?
Precizno mjerenje podrazumeva: odgovarajuću pripremu bolesnika, kvalitetan aparat za mjerenje kao i višestruka mjerenja krvnog pritiska. Priprema bolesnika obuhvata: odgovarajuću temperaturu sobe pri mjerenju, uzdržavanje od pušenja, konzumiranja kafe, fizičke aktivnosti i drugog stresa najmanje 30 minuta prije mjerenja krvnog pritiska. Guma manžetne mora da obuhvati najmanje 80% obima ruke i potrebno je postići “naduvavanje” manžetne do vrijednosti dovoljno visoke da bi se izgubio puls radijalne arterije. Tokom prvog pregleda potrebno je izmjeriti krvni pritisak u stojećem i sjedećem položaju. Krvni pritisak treba mjeriti na obje ruke, i ukoliko se pronađe razlika veća od 10 mmHg u daljim pregledima određivati krvni pritisak na ruci sa višom vrednošću.
Kako se uspješno kontroliše hipertenzija?
Uspješno liječenje hipertenzije zahtijeva dugotrajan i uporan timski rad – saradnju ljekara i pacijenta, koja se karakteriše redovnim kontrolama i spremnošću bolesnika da se liječi od ove opake bolesti.
Početak liječenja predstavlja promjenu načina života bolesnika koja obuhvata: održavanje odgovarajuće tjelesne težine uz smanjen unos masti, smanjen unos soli, prestanak pušenja, povećanje fizičke aktivnosti, kontrolisanje stresa i smanjen unos alkohola. Vaš ljekar će Vam dati detaljna uputstva o načinu života koji će Vam omogućiti adekvatnu kontrolu krvnog pritiska.
U liječenju hipertenzije se koristi veći broj različitih ljekova (diuretici, beta-blokatori, ACE inhibitori, antagonisti kalcijuma i drugi). Vrstu i dozu lijeka kao i eventualne promjene terapije tokom liječenja određuje isključivo ljekar specijalizovan za liječenje hipertenzije.
Piše: Prof dr Nebojša Tasić, internista kardiolog,
KVB-Dedinje, Beograd,
PZU Rezidencija zdravlja, Podgorica
