Influenca, ili gripa1, virusna je bolest disajnog sistema, koja se lako prenosi a prouzrokovana je virusima influence A, B i C. Influenca je odavno dobro poznata bolest, a prvi vjerodostojan opis potiče od Hipokrata, još iz petog vijeka prije n.e. Prvi opis pandemije potiče iz 1580. godine, a od tada je zabilježeno 30-ak pandemija. U 20. vijeku dogodile su se tri pandemije: 1918. godine (španska gripa), 1957. (azijska) i 1968. (hongkonška gripa). Najveća i svakako najdramatičnija pandemija bila je ona iz 1918. godine, nazvana španskom, kada je od influence umrlo više od 50 miliona ljudi širom svijeta. Brojne epidemije influence imale su vrlo važan uticaj na razvoj cjelokupne civilizacije i kulture. Gripa je jedina klasična infektivna bolest koja se još uvijek pojavljuje pandemijski. I u 21. vijeku, četrdeset godina nakon hongkonške gripe pojavljuje se nova pandemija. U proljeće 2009. godine u Meksiku i Kaliforniji pojavio se novi virus influence A (H1N1), a budući da je nastao rekombinacijom čak četiri virusa influence A2 u organizmu svinje, bolest je nazvana svinjskom gripom.Nemali strah u svijetu izazvala je pojava virusa ptičje gripe A(H1N1), (H9N2), 1997. godine, u Hong Kongu, koji kod ljudi uzrokuje vrlo tešku bolest, sa smrtnošću višom od 50%. No, na sreću, ovaj virus nije postao pandemijski jer nije poprimio temeljnu karakteristiku za to – laki prenos sa čovjeka na čovjeka.
Osnovne epidemiološke karakteristike
Influenca je kosmopolitska bolest, sa vrlo lakim i brzim širenjem, pa se danas još jedino ona od svih klasičnih zaraznih bolesti pojavljuje pandemijski. Manje ili veće epidemije u Evropi pojavljuju se svake godine tokom zimskih mjeseci, i kod nas od decembra do aprila, a na južnoj hemisferi od maja do septembra. Osnovna karakteristika koja određuje razmjere epidemije jeste stepen imunosti protiv virusa influence u određenoj populaciji. Kada se dogode veće antigenske promjene virusa inluence A, za koji je nivo antitijela u populaciji nizak, mogu se pojaviti velike epidemije. Epidemije prouzrokovane virusom influence B uvijek su manjih razmjera, a pojavljuju se svakih 5 do 6 godina. Virus influence C uzrokuje blaži oblik respiratorne bolesti, najčešće samo običnu prehladu. Epidemija izbija naglo, vrhunac doseže za 3 do 4 sedmice, a obično traje 7 do 10 sedmica. Stanje prestaje isto tako naglo kao što je počelo.
Tokom epidemije obično oboli 5 do 15% populacije, a u određenim populacijskim grupama do 50%. U prosjeku, svake sezone oboli jedno od 10 odraslih i jedno od troje djece. Vrlo su važni epidemiološka karakteristika influence i porast stope mortaliteta u epidemijama.
Prvi znak epidemije inluence predstavlja porast broja djece s akutnim respiratornim infekcijama, a potom slijedi nagli porast broja hospitalizovanih bolesnika zbog upale pluća, naročito starijih i hroničnih bolesnika. Epidemije influence, koje se pojavljuju svake godine, uzrokuju brojne zdravstvene, društvene i ekonomske probleme. Za vrijeme epidemije višestruko poraste broj bolesnika u pedijatrijskim ordinacijama i ordinacijama primarne zdravstvene zaštite. Tada se registruje velik broj bolovanja i izostanaka iz škole, povećava se potrošnja ljekova, posebno antibiotika, znatno se povećava broj hospitalizovanih bolesnika, posebno iz starije populacije. Stoga je gripa vrlo važna bolest za cjelokupnu zajednicu, a ne samo za pojedinca i zdravstvenu službu. Sve to osjetno povećava troškove u zdravstvenom i državnom sistemu.
Pri pandemijskoj pojavi sve su ove značajke inluence višestruko istaknutije. Pandemije se pojavljuju izvan uobičajene sezone, traju više mjeseci, a ponavljaju se u nekoliko talasa. Bolest obično zahvata veći broj ljudi s težom kliničkom slikom i češćim komplikacijama te većom stopom smrtnosti. U odnosu prema sezonskoj influenci, u pandemijama se bilježe različiti rizični faktori i posebno izložene populacijske grupe sa znatno većim brojem primarnih virusnih pneumonija i drugih komplikacija.
Imunost protiv influence tipno je specifična pa prebo-ljenje bolesti uzrokovane jednim tipom ne pruža zaštitu za drugitip virusa. Budući da imunost najviše zavisi o antigenima hemaglutininu i neuramin-idazi, koji se neprestano mijenjaju, čovjek je neprekidno izložen infekciji virusima influence.
