Kancersko tkivo, posebno kod velikih tumora, sadrži više ćelijskih grupacija koje se međusobno razlikuju po: brzini rasta, kariotipu, antigenoj građi ćelijskih memebrana, imunogenim marker enzimima, osjetljivosti na pojedine citostatike i ostale terapijske metode, stepenu invazivnosti i metastaziranja.
Maligni tumori epitelnog porijekla po histološkom izgledu mogu se se klasifikovati na adenokarcinome (žlijezdanog porijekla), planocelularne karcinome (epidermalnog porijekla) i nediferencirane karcinome (anaplastični karcinom).
Neoplazme mekih tkiva klasifikuju se prema tkivu iz kojeg potiču (mišići, kosti, hrskavica, masno tkivo, krvni sudovi, vezivno tkivo, limfno i vezivno tkivo) i nazivaju se sarkomi.
Prekancerski tumori epitelnog prijekla:
Senilna keratoza
– Dijelovi tijela izloženi suncu, atmosferskim i spoljnim uticajima
– Češće kod starijih starosnih rupa;
– Obično manje lezije, prekrivene suvim, tvrdim ljuskicama koje su ćvrsto srasle za bazu;
– Može se javiti multilokularno.
Postoje tri tipa: hipertrofični, atrofični i Bowen-oidni tip.
Može maligno da alterira u 15-20% slučajeva i to češće u planocelulalrni karcinom. Liječenje se sastoji u radikalnoj hirurškoj eksciziji sa patohistološkom verifikacijom ekscidirane promjene.
Cornu cutaneum
Najčešće se razvija iz senilne keratoze a može nastati na bazi veruke i raznih ožiljaka.
Tvrda debela naslaga sa epitelnom proliferacijom, čunastog ili cilindričnog oblika poput roga.
Može maligno da alterira ali sa dobrom prognozom.
Intradermalni epiteliom Borst-Jodassohn
Rijetko oboljenje ranije smatrano intraepidermalnim bazaliomom, danas se smatra posebnim entitetom seboroične keratoze gdje su bazaloidne ćelije tako raspoređene da stvaraju ograničene grupe, dok neki autori ipak ga opisuju kao hidroacanthoma simplex.
Leukoplakia
Rana anaplastična lezija donje usne, usne šupljine i vulve. Leukoplakia vermiliona donje usne spada u keratoze. Uticaj na stvaranje imajui nikotin, alkohol, mehanički nadražaji… Lezije se sastoje od bijelih mrlja nepravilnog oblika, koje su oštro ograničene i često multiple. Maligna alteracija je češća ako duže traje i ako se pojavi kod starijih starosnih grupa.
Hronični radijacioni dermatit
Postoji u dva oblika:
1. Nastaje nakon ekspozicije visokim dozama jonizujućeg zračenja u kratkom vremenskom intervalu (liječenje i neoplazmi).
Prvo nastaje akutna reakcija kože oko treće nedjelje, pojavom eritema, mjehurića i ljuštenjem kože, poslije toga ožiljavanje sa atrofijom epidermisa i dermisa uz gubitak kožnih adneksa. Fibroza zahvata dermis, a na krvnim sudovima dermisa i subdermisa javljaju se endarterit i okluzija. Na površini se pojavljuju telangiektazije, potom zone hiper i hipopigmentacije.
2. Hronično izlaganje niskim dozama jonizujućeg zračenja tokom dužeg vremenskog intervala. Najčešće zahvata ruke i lice. Znači, akutne faze se ne verifikuju ali ima isti proces dalje.
Kod oba tipa dermatita u kasnijem toku mogu nastati promjene u vidu:
– Hiperkeratotičnog rasta,
– Hronične ulceracije,
– Pojava bazo ili planocelularnog karcinoma.
Morbus Bowen
Češće se javlja na otvorenim dijelovima kože. Ima izgled crvenkastog ili braonkasti plak pljosnatog oblika ili sa manjom prominencijom. Vremenom se mijenja može postati krusta pa i ulceracija.
Eritroplazija Queyrat
Skoro indentično oboljenje M. Bowen, kako klinički tako i histološki ali je ograničeno na glans penisa i vulvi.
Xeroderma pigmentosum
Recidivno-nasljedna bolest, preosjetljivost na sunčeve zrake. Prvi simptomi se najčešće pojavljuju u djece. Najčešće je zahvaćena koža lica, vrata, ušnih školjki, šaka.
I stadijum – eritem sa perutanjem,
II stadijum – atrofija kože mrljaste pigmentacije i telangiektazije,
III stadijum – maligna alteracija.
Nevus sebaceus
Nije pravi tumor – epitelijalno nevoidna tvorevina sa povećanjem broja lobula lojnih žlijezdi. Najčešće se pojavljuje na kapilicijumu, rjeđe na licu i to kao dobro ograničeno izbočenje nepravilnog oblika. Žućkaste je boje, nekada papilomatozne površine meke do elastične koegzistencije. Iz ove promjene se može razviti bazocelulalrni karcinom, izuzetno rijetko planocelularni karcinom.
Keratoakantoma
Nastaje na suncu izloženim dijelovima tijela, kod starijih starosnih grupa kroz III faze:
– pojava makulo-papulozne promjene na koži,
– za 2-8 nedjelja papula naraste u prečniku 10-15 mm a u visinu 5-10 mm sa centralno postavljenim keratinskim rogom,
– spontano povlačenje tumora u toku 2-8 nedelja.
Tri su kliničke forme: solitarni, multipli, ostali oblici (agresivna forma, verukozna forma).
Najčešće spontano regredira ali može dobiti maligni i agresivni tok.
Bazocelularni karcinom
Najčešći maligni tumor kože, češći na dijelovima tijela izloženim suncu i vjetru – čest kod populacije svijetle boje kože. Dva do tri puta je češći kod muškog pola a češće se javlja kod straijih starosnih grupa (preko 50 godina). Vrlo rijetko metastazira. Lokalno može biti jako invazivan. Smrt može nastati zbog invazije u vitalne strukture i propratne infekcije.
Add comment