Menopauza je prirodna pojava kod žena i predstavlja završetak reproduktivne sposobnosti, odnosno trajni prekid menstrualnog ciklusa koji se javlja poslije prestanka rada jajnika. Najčešće počinje u periodu između 42. i 45. godine života i završava se između 60. i 65. godine. U ovom dobu nastaju velike hormonske promjene koje utiču na normalan život žene. Početak menopauze karakterišu somatske i psihološke promjene, koje se javljaju u različitom stepenu.
Glavni razlog za pojavu simptoma menopauze predstavlja pad koncentracije estrogena u krvi. Početak je postepen i obično se može prepoznati u srednjim i kasnim četrdesetim, sa svojim jedva primjetnim simptomima. Kasnije se ovi simptomi intenziviraju u vidu noćnog znojenja i talasa vrućine (valunzi) koji nastaju kada pada nivo estrogena u krvi. Drugi simptomi su nesanica, česte glavobolje, razdražljivost, depresija, česte promjene raspoloženja.
U menopauzi koža gubi elastičnost i postaje dehidrirana, dolazi do atrofije i osjećaja suvoće vaginalne sluznice, zbog čega nastaju i smetnje u seksualnom životu. Zbog gubitka kalcijuma javlja se bol u kostima i zglobovima, zbog njegove smanjene apsorpcije i smanjenog taloženja u kostima. To dovodi do pojave da kosti postaju krte i lakše lomljive (osteoporoza). U menopauzi se gubi i protektivno dejstvo ženskih polnih hormona, te dolazi do izjednačavanja učestalosti kardiovaskularnih oboljenja kod žena i muškaraca. Rano prepoznavanje ovih simptoma i primjena odgovarajuće terapije može značajno da umanji negativan uticaj ovih simptoma na normalan život žena u menopauzi.
Osim standardne hormonske terapije, danas se sve češće koristi prirodna fitoterapija. Koriste se biljni ekstrakti koji sadrže izoflavonoide, prirodne komponente koje imaju estrogeno djelovanje, zbog čega su i nazvani fitoestrogenima.
Dvije studije koje je sprovela NAMS (North American Menopause Society) dokazale su da izoflavonoidi imaju povoljan efekat na simptome menopauze i bolesti povezane sa menopauzom. Jedna studija je pokazala da izoflavonoidi snižavaju koncentraciju LDL holesterola i triglicerida, a povećavaju koncentraciju HDL. Glavni zaključak ove studije je da se izoflavonoidi i hrana bogata njima mogu koristiti za sprečavanje kardiovaskularnih problema kod žena u menopauzi. Druga studija je pokazala da su fitoestrogeni alternativa za estrogenu terapiju. Niža incidenca menopauznih simptoma javlja se kod žena u Aziji, pošto se tamo u ishrani dosta koristi soja, koja je bogata izoflavonima. Izoflavoni imaju veći afinitet prema betaestogenim receptorima, a manji prema alfaestrogenim receptorima. U studiju je bilo uključeno 60 žena, od kojih su 30 primale dozu od 60 mg izoffavona dnevno u roku od 3 mjeseca, a ostalih 30 placebo dozu. Rezultati su pokazali da korišćenje izoflavona kod žena u menopauzi dovodi do smanjenja naleta vrućine i smanjenja noćnog znojenja. Rezultati su određeni mjerenjem koncentracije estradiola, lipoproteinskih lipida i folikulostimulirajućeg hormona.
Biljke koje sadže izoflavone najčešće se koriste u terapiji menopauznih simptoma, a od njih su najznačajnije soja i crvena djetelina.
Soja (Glycine max) je biljna vrsta koja potiče iz Kine. Najčešće se koristi njeno zrno koje je bogato proteinima, amino-kisjelinama, fitosterolima, saponinima i izoflavonoidima. Izoflavonoidi soje heterociklični su fenoli koji su strukturno slični sa estradiolom 17B. Najznačajniji među njima su genistein, daidzein i glicitein, koji djeluju kao prirodni fitoestrogeni i smanjuju rizik od nastanka kancera dojke. Genistein je jak antioksidans koji se vezuje za estrogene receptore, djeluje kao prirodni estrogen i smanjuje simptome menopauze. Daidzein se u organizmu aktivira u S-equnol, koji ima estrogeno djelovanje.
Crvena djetelina (Trifoliumpratense), tj. njeni ekstrakti, takođe se koristi za ublažavanje simptoma menopauze. Najznačajniji su izoflavonoidi koji preveniraju osteoporozu, pošto djeluju kao fitoestrogeni koji mogu pomoći u izgradnji gustine kostiju. Osim toga, crvena djetelina poboljšava cirkulaciju, povećava nivo HDL-a u organizmu i jača arterije. Neki fitoterapeuti tvrde i da ima antikancerogeno djelovanje.
Pored pada koncentracije estrogena, u menopauzi dolazi i do pada koncentracije progesterona. Prirodni način za povećanje koncentracije progesterona predstavlja unos ekstrakta biljke Dioscorea opposita. Ova biljka je bogata prirodnim steroidnim sapogeninom – diosgeninom, koji ima estrogenu aktivnost. Diosgenin je i prirodan prekursor za sintezu progesterona i zato je dosta značajan njegov unos u toku menopauze.
Cimicifuga racemosa je biljka koja potiče iz Sjeverne Amerike a bogata je triterpenskim glikozidima. Lokalno stanovništvo je koristi u terapiji ginekoloških poremećaja i depresije.
Za smanjenje simptoma menopauze značajni su i neki vitamini i minerali, od kojih su najbitniji kalcijum i magnezium, vitamin K2, D3 i B6.
Kalcijum je značajan za održavanje zdravlja koštanog sistema.
Magnezijum je bitan za smanjenje ispoljavanja simptoma menopauze, pošto doprinosi fiziološkom, uravnoteženom funkcionisanju mišićnog i nervnog sistema.
Svi ovi biljni ekstrakti, vitamini i minerali značajni za menopauzu, mogu se naći na našem tržištu, u okviru jednog proizvoda – HAPPYAGE, italijanskog proizvođača ERBA VITA.
Piše: mr.ph Aleksandar Jovanov
Add comment