Dijagnoza
Prisustvo mioma može se utvrditi: prostim fizikalnim pregledom, kada je miom toliko uznapredovao da mijenja položaj materice i izdiže iz male karlice, kada je moguće napipati miomatoznu matericu preko prednjeg trbušnog zida; ginekološkim bimanelnim pregledom kada je moguće napipati miome i/ili izmijenjen položaj materice i u većini slučajeva palpiraju se kao pokretne bolno neosjetljive mase; pod spekulumom je moguće naići na nascentni miom u cerviksu ili vagini, dislociran cerviks zbog prisustva cervikalnog mioma; ultrasonografskom metodom, koja je ujedno i metoda izbora u pogledu kompletne dijagnostike mioma, jer se brzo i neinvazivno može utvrditi prisustvo kao i praćenje dinamike razvoja mioma u realnom vremenu.
Histerosalpingografijom se mogu otkriti intrakavitarni tumori kada se u kontrastom ispunjenom kavumu radiološki vizualizuje defekt u konturama kavuma materice.
Histeroskopijom, odnosno uvođenjem optike sa hladnim svjetlom u kavum materice, mogu se direktno vizuelno otkriti miomatozne promjene na zidu, uvidjeti stanje endometrijuma, a ovom metodom je ujedno moguće i ukloniti intrakavitarne miome manjeg dijametra.
Laparoskopija je minimalno invazivna metoda uvođenja optike u trbušnu šupljinu kroz incizije na prednjem trbušnom zidu, i njom se vizualizuje lokalizacija, broj, izgled i veličina subseroznih i većih intramuralnih mioma. Laparoskopija je ujedno i terapijska metoda pa je moguće odgovarajuće miome ukloniti ovim putem. Kompjuterizovana tomografija (CT-skener) i nuklearna magnetna rezonanca su veoma precizne neinvazivne dijagnostičke metode, ali se rutinski ne koriste.
Terapija
Tretman mioma zavisi od prisutnih simptoma, lokalizacije i veličine mioma, paritetu, želje pacijentkinje za trudnoćom, opšteg stanja pacijentkinje. Tretman može biti konzervativan (observacija), medikamentni, hirurški i interventni.
Ukoliko pacijentkinja nema simptoma i ukoliko su u pitanju miomi manjih dimenzija, nije potreban nikakav tretman. Kod takvih pacijentkinja je potrebna redovna kontrola praćenja stanja tj. dinamike rasta mioma na svakih 3 do 6 mjeseci. Tretman kod asimptomatskih pacijentkinja je potreban u slučaju postojana izrazito velikog mioma, u slučaju liječenja infertiliteta, kada su isključeni svi drugi uzroci infertiliteta, zatim kod naglog rasta tumora naročito u pacijentkinja u menopauzi, kada se očekuje prirodna regresija mioma.
Kao što je ranije rečeno, na ćelijama mioma uočeno je povećano prisustvo receptora za polne hormone, što otvara vrata za medikamentozno tretiranje mioma. Princip medikamentozne terapije jeste supresija estrogena i u tu svrhu se koriste analozi gonadotropin rilizing hormona (GnRH). Na taj način se postiže nishodna regulacija hormona hipofize, odnosno suprimira se produkcija estrogena. Posljedica je dovođenje u stanje karakteristično za menopauzu, odnosno pojava amenoreje i inaktivacije endometrijuma. Na ovaj način moguće je efektivno smanjiti dimenzije tumora i materice, što može biti vrlo korisno u preoperativnoj pripremi vrlo velikih mioma koji zahtijevaju hirurški tretman. Proces je reverzibilan, što znači da nakon ukidanja pomenute terapije dolazi do povećanja dimenzija tumora. Da bi se postigli odgovarajući terapijski efekti potebno je konzumirati terapiju najmanje 3 mjeseca ali ne više od 6 do 9 mjeseci, zbog moguće pojave osteoporoze.
Hirurški tretman u vidu miomektomije je metod izbora za simptomatski aktivne miome kod pacijentkinja koje planiraju potomstvo. Može se sprovesti abdominalnim, vaginalnim putem i laparoskopski (minimalno invazivna hirurgija), zavisno od lokalizacije i veličine tumora. Abdominalni pristup se uglavnom sprovodi kod subseroznih i intramuralnih mioma, dok se vaginalni pristup praktikuje kod submukoznih i nascentnih mioma. Suština izvođenja se sastoji u enukleaciji tumora uz što manju traumu tkiva – poželjno sa što manje incizija, zatim ležište mioma ušiti u više slojeva uz peritonizaciju radi sprječavanja pojave adhezija. Miome na peteljci i nascentne miome je moguće odstraniti podvezivanjem i presijecanjem peteljke.
Kod pacijentkinja koje su rađale i više ne planiraju potomstvo a imaju izražene simptome, metod izbora je operativno odstranjenje materice – histerektomija. I ovaj hirurški tretman je moguće izvesti abdominalnim, vaginalnim putem i laparoskopski.
Interventni tretman – metode novijeg datuma i ne koriste se rutinski. Najčešća je angiografska embolizacija uterine arterije pomoću koje se plasira kateter u arteriju uterine, a preko femoralne arterije i injicira polivinil alkohol koji vodi do nekroze, sklerozacije i smanjenja tumora. Postoje i druge eksperimentalne metode, kao direktno injiciranje citostatika koje sadrže aktivnu supstancu metotreksat diNatrijum ili koncentrovani alkohol u tumor, uglavnom kod submukoznih mioma.
Dr Vlado Dragaš, ginekolog i akušer
Opšta bolnica Berane
Add comment