Tortikolis ili „krivi vrat“ (od lat. torquere –iskriviti i collum-vrat) predstavlja nepravilan položaj glave sa naginjanjem (inklinacijom) glave prema ramenu na jednu stranu , sa torzijom vrata i okretanjem lica na suprotnu stranu. Prvi put ga je opisao Tubby 1912. godine.
Tortikolis u dječjem uzrastu se u odnosu na etiologiji može podijeliti u 3 velike grupe:
1. Tortikolis uzrokovan lokalnim poremećajima:
– kongenitalni uzroci :
1. mišićni tortikolis usljed malpozicije ploda u materici i porođajni,
traumatski sa hematomom;
2. posturalni tortikolis;
3. strukturalni tortikolis kod hemivertebre, Arnold Chiari sindroma, Klippe Feilov sindrom, Sprengelovog deformiteta, kongenitalne cervikalne skolioze i td.
– otolarinolaringološki uzroci: vestibularna disfunkcija, otitis media, mastoiditis, cervikalni adenitis, retrofaringealni apsces,
– ezofagealni refluks,
– tumor kičmene moždine,
– trauma kod porođaja: cervikalne frakture i frakture klavikule,
– juvenilni reumatoidni artritis.
2. Tortikolis kompenzatorne etiologije:
– strabizam sa parezom IV kranijalnog nerva,
– kongenitalni nistagmus,
– tumor zadnje lobanjske jame.
3. Tortikolis centralne etiologije:
– distonija,
– cerebralna paraliza,
– cervikalna distonija.
U odnosu na uzrast diferencijalna dijagnoza je različita u odojčadskom periodu u odnosu na stariji dječji uzrast i doba adolescencije.
U odojčadskom periodu se javljaju tortikolisi koji najčešće pripadaju grupi tortikolisa uzrokovanih lokalnim poremećajima.
Kongenitalni miogeni tortikolisi su česti u odojčadskom dobu i dijele se u tri kliničke grupe:
1. tortikolis sa tumefktom (klinički palpabilan tumefakt u m. SCM) .
2. mišićni, malpozicijski tortikolis (skraćen i zadebljan m. SCM)
3. posturalni ( mišić je bez napetosti i tumefakcije).
U ovom periodu treba misliti i na okularni tortikolis (uzrokovan slabošću mišića oka), Sandifers sindrom koji je praćen gastroezofagealnim refluksom i benigni paroksizmalni tortikolis.
Značajnu grupu predstavljaju i tortikolisi koji se javljaju kod neurorizične odojčadi koji će kasnije prerasti u cerebralnu paralizu.
Potrebno je izdvojiti i tortikolise kod odojčadi koji se javljaju u sklopu distonične faze u razvoju .Prema Vojti distonična faza razvoja je normalan, prelazni period u prva tri mjeseca i postepeno se gubi do kraja četvrtog mjeseca, dok se kod patološkog razvoja distonična faza održava i nakon četvrtog mjeseca.
Kod starije djece najčešće tortikolis nastaje usled atlantookcipitalne rotacije koja nastaje prilikom traume , zatim kod prisustva orofaringealne infekcije.
Kod intermitentnih tortikolisa koji su udruženi sa glavoboljom, povraćnjem i neurološkim simptomima koji nekada i ne moraju dominirati kliničkom slikom, diferencijalno dijagnostički mora se misliti i na tumore zadnje lobanjske jame.
Benigne i maligne neoplazme cervikalnog dijela kičmenog stuba su rijetki uzroci tortikolisa u dječjem uzrastu. Cervikalna distonija se rijetko javlja u dječjem uzrastu ali se može javiti kod starijih adolescenata.
Iz svega ovoga se može zaključiti da je tortikolis samo simptom i da je izuzetno važno na vrijeme otkriti pravi uzrok uočenog tortikolisa. Zbog toga je od velikog značaja adekvatna i komletna diferencijalna dijagnostika u cilju utvrdjivanja etiologije tortikolisa i definisanja daljih smjernica za uključivanje u terapijske postupke.
Tokom kliničkog pregleda djeteta, posebno ako se radi o novorođenčetu ili odojčetu, neophodno je posmatrati cijelo tijelo a ne samo vrat i uraditi kompletan fizijatrijski pregled, koji pored pregleda glave, kičmenog stuba, kukova i stopala, obuhvata i ispitivanje posturalnih reakcija po Vojti i procjenu spontane pokretljivosti po Prehtlu.
Kod miogenog tortikolisa postoji aktivno i pasivno ogranicena rotacija glave u stranu gdje je tortikolis i laterofleksija u suprotnu stranu. Ukoliko se radi o porođajnom, traumatskom tortikolisu pipa se i tumefakt čvste konzistencije koji se javlja 10-20 dana nakon porođaja. Često sa kongenitalnim miogenim tortikolisom mogu biti udruženi i drugi deformiteti kao što su plagiocefalija glave , posturalna skolioza, razvojni poremećaji kuka i posturalni deformiteti stopala.
Kod posturalnog tortikolisa uočava se nagnutost glave na jednu stranu, bez uočljive napetosti m. SCM a obim pokreta je gotovo uredan.
Kod odojčadi u sklopu simptomatski rizičnog razvoja mogu biti prisutni znaci tortikolisa ali je obično pasivno uredan obim pokrata u vratu,nijesu prisutni znaci malpozicije (plagiocefalija, funkcionalni deformiteti stopala i td.). Kod ove djece spontana pokretljivost odstupa u odnosu na dob i neurološkim pregledom se mogu uočiti znaci oštećenja centralnog motornog neurona (varijabilan mišićni tonus, aksijalna hipotonija , fleksioni obrazac na gornjim a ekstenzioni obrazac na donjim ekstremitetima uz abnormalne posturalne reakcije po Vojti).
Kod tortikolisa koji se javljaju u sklopu distonične faze razvoja po Vojti, klinički je pasivno očuvan obim pokreta u vratu. Prisutna je nestabilnost na ledjima dok je na stomaku stabilan.
Dodajte komentar