Mišel Fuko (Michel Foucault, 15. oktobar, 1926 – 25. jun 1984) svjetsku slavuje stekao kao humanista, francuski filosof epohe poststrukturalizma. Iako jedan od njegovih dvaju doktorata pripada oblasti psihologije, a i razmišljanju o fenomenima bolesti, J bolnice, seksualnosti posvećen je zavidan dio njegove naučne zaostavštine, Fuko ipak nije ostao previše poznat u oblasti prirodnih nauka. Pod uticajem Fridriha Ničea i Martina Hajdegera Fuko je izgradio naučno djelo koje je svojim postavkama snažno uticalo na ideje Karla Marksa i Sigmunda Frojda. Bio je radikalan u svojim nastupima, politički angažovan, a ostvario je karijeru briljantnog, svjetski poznatog univerzitetskog profesora.
Ne manje slavan nego kontroverzan, Mišel Fuko (na krštenju Pol Mišel Fuko), bio je sin poznatog francuskog hirurga iz Poatjea. Nakon školovanja na jezuitskom univerzitetu „Sveti Stanislav”, Fuko je ratom prekinuto školovanje nastavio na Ekol normal superijeru, prestižnom francuskom univerzitetu. Filosof i psiholog po profesionalnoj orijentaciji, Mišel Fuko je poznat i kao sociolog, a radoznalost njegovog naučnog duha odrazila se i na istraživanje vezano za brojne druge humanističke nauke. Kao jedan od predavača na Kolež de Fransu, francuskoj akademskoj instituciji ogromnog uticaja, svojim predavanjima na katedri Istorija sistema mišljenja nudio je sasvim osobenu konceptualizaciju najraznovrsnijih civilizacijskih tema. Idejama iz njegove teorije moći, biopolitike, po kojima je prevashodno zapamćen, prethodilo je obimno naučno djelo vezano za teoriju bolesti, koncept bolnice (nije zapostavljen ni koncept zatvorskog kažnjavanja), psihologije, psihijatrije…
Kao plod Fukoove kritike svih vrsta društvenih ustanova i institucija nastali su danas veoma poznati pregledi: Mentalne bolesti i ličnost, 1954, prva objavljena knjiga (koje se kasnije odriče), Istorija ludila klasičnog doba, 1961, a 1963. objavljuje Rađanje klinike. U svesci pod nazivom Psihijatrijska moć sakupljena su predavanja iz 1973-74. Produkt njegovog izučavanja istorije seksualnosti predstavlja obimno nedovršeno djelo, tri knjige iz te oblasti objavljene u periodu 1976-1984. Od njih je svakako najznačajnija Istorija seksualnosti (1976).
U knjizi o mentalnim bolestima vodi široku raspravu o prirodi bolesti, parametrima raspoznavanja granica između bolesti i psihičke uravnoteženosti, o kreativnoj snazi ludila. Knjiga Rađanje klinike predstavlja istorijski pregled kliničkih institucija, a kritika takvog oblika institucionalizacije bolesti odgovara, u krajnjem, Fukoovim avangardnim nazorima. Ono na čemu Fuko zamjera kliničkom posmatranju stanja pacijenta jeste stav da ono isključuje opažanje bolesnika u njegovoj osobenosti. Bolnica je vještačko mjesto u kojem „presađena bolest rizikuje da izgubi svoje suštinsko lice”. (M. Fuko, Rađanje klinike, „Mediteran”, 2009) Praćenjem „anatomskog atlasa”, kao jedinim načinom posmatranja, klinička medicina se gubi u svojoj isključivosti, navodi ovaj autor. „Istorija ludila klasičnog doba” ima posve neobičnu temu. Ona predstavlja vrlo ilustrativan, primjerima bogat resurs istorijskog proučavanja odnosa ludila, kao psihijatrijskog fenomena konstatovanog kod pojedinca iz srednjeg vijeka, i svuda u svijetu usaglašenog odbacivanja takvih pojedinaca od strane društava kojim pripadaju. Brodovi ludaka, koji se danas doživljavaju kao egzotična, neutemeljena tema, bili su, prema Fukoovoj argumentaciji, veoma česti pomorski putnici sa kartom u jednom smjeru, do tamo gdje ih voda odnese. Dok prevashodnu bolest za 19. vijek predstavlja svijest o sebi kao Bogu, za vjekove koji su mu prethodili to je bilo odbijanje Boga, kaže Fuko u „Mentalnim bolestima i ličnosti”. U „Istoriji seksualnosti” Fuko iznosi koncept slobode mišljenja o temama vezanim za tu oblast. Samo na taj način, kaže on, moguće je ostvariti kontrolu. Priroda seksualnog života, po njemu, direktno je povezana sa etičkim i moralnim nazorima svakog čovjeka. Kao homoseksualac, zalaže se za prava grupe kojoj pripada.
„Riječi i stvari”, 1966, „Arheologija poznanja”, 1969, „Nadzirati i kažnjavati”, 1976, „Disciplina i uspjeh”, 1975, predstavljaju samo neka od djela po kojima je ovaj francuski mislilac ostao aktuelan do danas. Mišel Fuko je umro od bolesti izazvane HlV-om u Parizu 1984. U to vrijeme medicina još nije bila upoznata sa prirodom ovog oboljenja.
Dodajte komentar