Mogu li se pobijediti i najteže bolesti

[heading]U organizaciji kompanije „Hoffman-La Roche” održan još jedan edukativni skup[/heading]

Leukemija spada u najozbiljnije maligne bolesti, čiji se osnovni poremećaj dešava na nivou koštane srži uz širenje na perifernu krv i druga tkiva i organe. To je vrlo heterogena grupa bolesti sa različitim tokom, terapijskim pristupom i prognozom. Najosnovnija podjela je na hronične i akutne leukemije, gdje je prva grupa, kod odraslog stanovništva, brojnija i prognostički bolja. U odnosu na sve druge tumorske – maligne bolesti, leuke­mije su po učestalosti na petom mjestu kod muške populacije, dok se kod žena nešto rjeđe javljaju, tj. na šestom su mjestu po učestalosti. Prema podacima Američkog onkološkog udruženja, prosječan broj godina osoba oboljelih od nekog oblika leukemije iznosi 67. Sudeći po tome, ovo je bolest starije generacije. Ipak, tokom reprezentativnog perioda 1998-2002. god., 11.4 % pacije­nata bilo je starosti manje od 20 godina. Upravo u smislu prezent­acije stručnog viđenja ovog problema, farmaceutska kompanija „Hoffman-La Roche” organizovala je još jedan u nizu edukativnih skupova. Na predavanju upriličenom 11. aprila, u hotelu Princess u Baru, predavač je bila dr Anka Popović, internista-hematolog, načelnik Centra za hematologiju, Kliničkog centra Crne Gore. Moderator skupa bila je Marija Ještrović, predstavnica sponzorske kompanije.

Tema ovog predavanja bila je hronična limfocitna leuke­mija, koja je najučestalija leukemija adultnog stanovništva Zapadne Evrope i SAD-a, dok se rijetko javlja u Japanu, Kini i zemljama Istoka. Prema epidemiološkim podacima iz 2010. godine ona je zastupljena u skoro 40% svih slučajeva pojave leuke­mije kod odraslih. Gotovo tri puta rjeđa je hronična mijeloidna leukemija (koja je po svom toku značajno agresivnija). Akutna mijeloidna leukemija prisutna je u približno 35% oboljelih a akutna limfoblastna u 14% slučajeva. Klinička slika, način liječenja i ishod uveliko se razlikuju kod ovih entiteta. Detaljno opisujući opšte i specifične pokazatelje kliničke slike leukemije, efekte i tok bolesti, mogućnosti intervencije ljekara, te terapijske modalitete, dr Anka Popović prikazala je veoma složenu prirodu ove heterogene grupe oboljenja.

Dr Popović navodi da je uzrok i ove vrste leukemije nepoznat (zračenje, hemikalije, alkilišući agensi, HTLV – retrovirusi…), iako se u posljednje vrijeme često spominje postojanje genskih nenormalnosti kod oboljelih osoba. Tako u 5-10% slučajeva postoji familijarna pojava ove bolesti (tri puta je ve­ći rizik pojave kod srodnika oboljelih od ove leukemije i jednojajčanih blizanaca). Osnovu ove bolesti čini progresivna akumulacija morfološki zrelih, ali imunološki nekompetentnih limfocita, odnosno izostanak apoptoze – programirane ćelijske smrti kao normalnog procesa koji se dešava u organizmu kad ćelije odžive svoj zadati životni vijek. Izvorišne leukemijske ćelije hronične limfocitne leukemije mogu porijeklom mogu biti iz koštane srži ili zrele B ćelije koja je završila proces sazrijevanja u limfnom čvoru. Ovo donekle objašnjava postojanje heterogenog toka i ishoda ove bolesti – jednih sa sporom progresijom i dugim preživljavanjem i bez korišćenja speciične terapije, i drugih sa brzom progresijom i kratkim preživljavanjem. Klinička slika varira od potpuno nijeme forme sa slučajnim otkrivanjem tokom nekih rutinskih kontrolnih pregleda (kod oko 30% oboljelih) do slučajeva sa sporim ili brzim uvećanjem broja limfocita, perifernih limfnih žlijezda, slezine i jetre, uz moguću bolnost ispod rebarnih lukova, povišenu temperaturu, gubitak u tjelesnoj težini, pojačano noćno znojenje, svrab po koži, malaksalost, zamor, sklonost infekcijama, pojavu spontano nastalih modrica, produženo krvarenje, pretjeranu reakciju na ujed komaraca i drugih insekata. Infekcije su glavni uzrok obolijevanja i smrti pacijenata sa ovim oblikom leukemije. Dijagnoza se postavlja uz kliničku sliku, pregledom periferne krvi i koštane srži (citomorfološki pregled, imunofenotipizacija, flow citometrija). Prema podacima koje je dalje prikazala dr Popović, hronična limfatička leukemija je bolest starije populacije – u 75% slučajeva za žrtve ima osobe starije od 60 godina života, 10% oboljelih mlađe je od 50 godina. Incidenca ove bolesti je 2-6 slučajeva na 100.000 stanovnika, dok kod starijih od 65 godina ona raste na više od 20. U Crnoj Gori je tokom 2011. registrovano 22 novooboljelih, tj. incidenca iznosi 3-4 slučaja na 100 000 stanovnika. Ova bolest je 2-3 puta učestalija kod muškaraca.

Ukazujući na značaj pravovremenog dijagnostikovanja, stejdžiranja stepena proširenosti bolesti, prisustva ili odsustva povoljnih i nepovoljnih kliničkih, biohemijskih parametara, genskih mutacija, dr Popović je navela da se sve više teži individu­alizaciji terapije kod pacijenata gdje se vrši procjena kliničkog stadijuma bolesti, prisustva faktora rizika, drugih komorbiditeta kao parametara koji će dovesti do pravilne odluke o tome da li i kada treba započeti terapiju. Uvođenjem novih citostatika, primjenom transplantacije matične ćelije hematopoeze, i, kao najznačajnije i najmoćnije dostignuće, primjenom monoklonskih antitijela koja se specifično vežu za maligne ćelije dovodeći do njihove smrti, učinjeni su značajni iskoraci u liječenju ovog oboljenja. Ljekovi koji danas stoje na raspolaganju onkolozima ne predstavljaju široko dostupnu terapiju, jer se procjenjuje da cijena neophodnog tretmana za jednog pacijenta košta 20-25.000 evra. Ohrabrujuća vijest je da se oni nalaze na pozitivnoj listi, ali njihova distribucija obavezuje na ekonomičnost. Za liječenje jednog pacijenta oboljelog od ove vrste leukemije primjenom najsavremenijeg modaliteta liječenja (imunohemioterapija), objas­nila je dr Popović, potrebno je sprovesti 6-8 ciklusa primjene terapije u rasponu od 3-4 sedmice, uz najmanje 4 terapije održavanja koje se sprovode na 2 mjeseca. Ovakvim terapijskim pristupom smanjuje se rizik od smrti oboljelih za najmanje 36%, za 44% rizik od progresije bolesti, uz statistički značajno poboljšanje kvaliteta života i udvostručenje procenta kompletnih remisija i ukupnog odgovora.