Prof. dr sc. med Bogdan Pajović
Univerzitet Crne Gore – Medicinski fakultet
Neurogena impotencija nastaje zbog oboljenja ili povreda mozga, kičmene moždine, ili povrede perifernih nerava za penis (stidni i kavernozni živci). Može postojati i neosjetljivost receptora (prijemnika impulsa) u arteriolama i kavernoznim glatkim mišićima. Od svih ovih poremećaja najčešća su oboljenja i povrede kičmene moždine.
Uzroci
Od različitih oboljenja mozga najčešći uzrok impotencije su: Parkinsonova bolest, poremećaji moždanog krvotoka („šlog“), Alzheimerova bolest i povrede mozga. Bolesti, tumori i povrede kičmene moždine su najčešći uzrok neurogene impotencije. Za kliničku sliku je značajan nivo (visina) oštećenja. Centri za erekciju su u krsnim segmentima kičmene moždine (S2-S4). Oni mogu biti direktno oštećeni ili je povreda moždine iznad ovih centara. Multipla skleroza zahvata mozak i kičmenu moždinu. Tumori kičmene moždine mogu imati različitu lokalizaciju. Oštećenje perifernih (odvodnih i dovodnih) živaca za penis može biti izazvano alkoholizmom, dijabetesom, nedostatkom vitamina (danas rijetko) ili povredama karlice. I hirurški zahvati na karličnim organima, a naročito radikalna operacija raka prostate mogu da oštete krvne sudove i živce za penis. Najčešće je povrijeđen kavernozni živac (slika 21).
Dijagnoza
Na dijagnozu neurogene impotencije upućuje postojanje oboljenja ili povrede centralnog ili perifernog nervnog sistema. Značajan je podatak o poremećaju funkcije mokraćnog i čmarnog sfinktera. Pregled od strane neurologa može da otkrije poremećaje senzibiliteta (osjećaj za bol, dodir, temperaturu i vibraciju), kao i poremećaje određenih refleksa. Važni su naročito poremećaji u predjelu spoljašnjih polnih organa, međice i nogu. Za utvrđivanje noćnih erekcija služi NPT test (v. odjeljak o dijagnostici). Mogu biti potrebna i specijalna ispitivanja, kao ispitivanje električne sprovodljivosti živaca, elektroencefalografija, elektromiografija, CT sken, magnetna rezonancija i druga.
Za oštećenje perifernih živaca penisa karakteristična je nesposobnost da se održi rigidna erekcija i pored normalnih noćnih erekcija. Seksualna stimulacija daje normalnu erekciju, ali bolesnik nije u stanju da je održi. Kod oštećenja kavernoznih živaca poremećeni su svi tipovi erekcije.
Intrakavernozno ubrizgavanje vazoaktivnih materija primjenjuje se i kod neurogene impotencije. Zbog preosjetljivosti bolesnika sa neurogenom impotencijom ispitivanje se počinje sa vrlo malim dozama papaverina (3 mg) ili prostaglandina E1 (1 µg). Ove doze se postepeno povećavaju za isto toliko, dok se ne odredi doza koja izaziva rigidnu erekciju.
Liječenje
Sa izuzetkom potpunog presijecanja stidnih i kavernoznih živaca većina oštećenja nervnog sistema je nepotpunog tipa, što olakšava liječenje. Kod 95% bolesnika sa oštećenjem kičmene moždine iznad krsnih centara za erekciju očuvana je refleksogena erekcija. Nepovoljnija je situacija kod oštećenja krsnih segmenata kičmene moždine. Samo ¼ ovih bolesnika ima očuvane psihogene erekcije.
Dejstvo sildenafila (viagra) zavisi od prenošenja impulsa kroz očuvani periferni refleksni sistem i od adekvatne seksualne stimulacije. Kod 80% paraplegičara sa očuvanim refleksima viagra izaziva erekciju. Kod ostalih bolesnika sa neurogenom impotencijom mora se primijeniti intrakavernozna terapija. Lijek izbora je prostaglandin E1 (viridal, caverjet itd.), koji se daje u manjim dozama nego kod drugih formi impotencije.
Ukoliko pacijent koristi aparat VEP treba ga upozoriti da konstriktivni prsten mora skinuti odmah poslije koitusa, a najduže poslije 30 minuta. Zbog poremećaja senzibiliteta (osjetljivosti) ovi bolesnici su skloni da dugo održavaju erekciju. Dugotrajna konstrikcija kože penisa može, međutim, da izazove nekrozu (izumiranje) tkiva. I ugradnja penilnih proteza daje češće komplikacije u poređenju sa drugim tipovima impotencije. Alkoholičari treba da obustave unošenje alkohola uz svakodnevnu primjenu vitaminskih kompleksa. Električna stimulacija erektilnih centara i kavernoznih živaca nema još široku primjenu.
Dodajte komentar