Pelvični nervi sadrže senzorne i motorne elemente koji obrazuju refleksni luk preko kičmene moždine, u predjelu koji se naziva „spinalni erektilni centar”. „Refleksna erekcija” se, prema tome, javlja kao direktna posljedica stimulacije penisa i nikada se ne može javiti kod pacijenata koji su bolovali od suprasakralne transekcije kičmene moždine. Pošto su vazodilatacija (proširenje) i vazokonstrikcija (suženje) krvnih sudova i kaverni bitni za nastup erekcije, odnosno detumescencije penisa, postavlja se pitanje šta izaziva relaksaciju, odnosno kontrakciju glatkih mišića. Nema sumnje da u ovome učestvuje čitav niz lokalnih faktora, koji su poznati kao neurotransmiteri (prenosioci nervnih impulsa). Poznato je da nadražaj parasimpatičkih živaca izaziva nastup erekcije. Stimulacija simpatikusa izaziva vazokonstrikciju krvnih sudova i kaverni kavernoznih tijela.
Mehanizam erekcije
Neuroendokrine poruke iz mozga (koje nastaju usljed audio-vizuelnog podsticaja ili neke fantazije) nastaju u srednjem mozgu u medijalno preoptičkom predjelu, sa ili bez taktilne stimulacije penisa i aktiviraju autonomne nukleuse spinalnog erektilnog centra koji šalje poruke erektilnim tkivima korpore kavernoze preko kavernoznih nerava. Poruka za rezultat ima sljedeće:
• Otpuštanje azot-oksida (NO) iz završetaka nerava u korpora kavernozi,
• Dilataciju karvenozne i helicine arterije, čime se pojačava dotok krvi u lakunarne prostore
• Opuštanje kavernoznih glatkih mišića, otvaranje vaskularnog lakunarnog prostora, ekspanziju lakunarnih prostora naspram tunike albugine, kompresiju dijagonalnog subtunikalnog venoznog pleksusa, koji smanjuje venozno isticanje. To progresivno pojačava intrakavernozni pritisak i dovodi do rigidne erekcije, što se zove veno-okluzivni mehanizam.
Veno-okluzivni mehanizam zavisi od kompresije subtunikalnih vena
Neurotransmiteri su brojni, naročito oko spiralnih arterija. Od njih su najvažniji: acetil-holin, norepinefrin, serotonin, VIP (engl. vasoactive intestinalpeptide), azotni oksid (NO), prosta-glandini i relaksirajući faktor iz endotelnih ćelija koje oblažu krvne sudove i kaverne (EDRF). Za erekciju je potrebno dejstvo brojnih neurotransmitera. Vjerovatno da oslobađanje acetil-holina, VIP i EDRF mišića arteriola i kaverni. Za azotni monoksid (NO) je utvrđeno da aktivira jedan enzim (gvanilil-ciklaza), koji dovodi do oslobađanja gvanozin-monofosfata. Ova materija, zajedno sa adenozin-monofosfatom, izaziva izlazak kalcijuma iz mišićnih ćelija i relaksaciju mišića. Na ovome se zasniva dejstvo nekih ljekova za pojačanje erekcije. Inhibicija (suzbijanje) simpatikusnih vazokonstriktornih impulsa u toku erekcije ima, takođe, veliki značaj. Za detumescenciju penisa važno je oslobađanje norepinefrina, koji kontrahuje mišiće arterija i trabekula, i značajno smanjuje dotok krvi u penis. Endotelin i neuropeptid Y imaju vazokon-striktorno dejstvo.
Muški polni hormoni (androgeni) značajni su za seksualnu funkciju. Poznato je da deficit androgena ima za posljedicu gubitak seksualne želje (libida) i oštećenje emisije sperme. Androgeni djeluju na hipotalamus (u kojem su smješteni i centri za erekciju), kao i na oslobađanje neurotransmitera i osjetljivost erektilnih receptora (prijemnika). Testosteron pojačava erekciju, ali za neposredni nastup nije bitan. Poslije 70. godine života zapaženo je progresivno smanjenje testosterona u krvi, pa njegovo „dodavanje” (pod uslovom da je isključen rak prostate) može da poveća seksualni interes.
Mehanizam „splašnjavanja”
Reverzija ovih događaja uzrokuje splašnjavanje do kojeg dolazi zbog pojačane simpatičke vazokonstriktorne aktivnosti enzimskog razlaganja cikličnog guanozin-monofosfata (cGMP) fosfodiesrazom tipa 5 (PDE5). Splašnjavanje se prirodno javlja nakon orgazma i ejakulacije, pri čemu u oba procesa posreduje simpatički nervni sistem.
Pripremili:
Prof. dr Bogdan Pajović Dr Nemanja Radojević Dr Marko Vuković Dr Mirza Markišić
Add comment