Dr Magdalena Vujović, spec. higijene
Šef odsjeka za bezbjednost hrane i procjenu rizika
Centar za zdravstvenu ekologiju
Odeljenje za higijenu životnu sredinu i zdravlje
Institut za javno zdravlje Crne Gore
Imuni sistem čine: limfni čvorovi, slezina, grudna žljezda (timus), krajnici i adenoidi.
Aktivira se svaki put kada „strano tijelo“- agens/antigen, dođe u kontakt sa našim bićem. To su najčešće mikroorganizmi (bakterije, virusi, gljivice), čestice zagađenja, i/ili toksini, a takve činioce zovemo antigenima. Postoji veliki broj antigena koji među sobom mogu imati čak i mini razlike, a koje imuni sistem prepoznaje i protiv kojih započinje reakciju zvanu imuni odgovor.
Postoje dvije vrste imuniteta: urođeni i stečeni.
Posljedice imune reakcije se nazivaju imunitetom.
Pomoć imunom sistemu preventivno bile bi: pravilna ishrana, fizička aktivnost na svježem vazduhu, kao i pametniji izbor namirnica, posebno u zimskim mjesecima.
Postoji problem gojaznosti, osim što se povezuje s hroničnim bolestima, povezuje se i sa infektivnim bolestima, te su tako gojazni osjetljiviji na različite infektivne agense, bakterije, viruse…
Mikronutrijenti koji smanjuju rizik od viralnih infekcija su vitamini A, D, E i C i minerali cink i selen.
Bioflavonoidi, antocijani, izoflavoni i polifenoli pripadaju grupi fitonutrijenata, igraju ulogu antioksidanasa i pojačavaju imuni odgovor, a ujedno štiti ćelije od spoljnih uticaja. Daju povrću i voću jarke boje – tamno ljubičastu, tamno zelenu, narandžastu, npr. borovnice, bundeva, cvekla, kupine itd.
Polifenoli su mikronutrijenti koji se nalaze u voću, povrću, orašastim plodovima, biljkama i začinima. Oni su najmoćniji prirodni antioksidansi. U visokorazvijenim zemljama, kao što su zemlje EU ili SAD, unos polifenola je ispod preporučene dnevne doze od 400 do 1000 mg.
Povrće
Postoji mnogo vrsta povrća koje sadrži polifenole, iako obično imaju manje od voća. Povrće sa većom količinom polifenola uključuje:
Crno vino
Kakao prah oko 3000mg/100g i tamna čokolada oko 1500mg/100g
Karanfilić i drugi začini
Bobičasto voće
Pasulj bijeli / šareni oko 50mg/100g
Orašasti plodovi
- lješnici,
- orasi,
- bademi,
Odabrane namirnice koje mogu pomoći u odbrani imunog sistema tabela 1.
| Namirnica
bareno |
Količina | porcija | |
| Vitamin A | Pileća jetra | 1752μg | 1 parče oko 40 g |
| šargarepa | 1329μg | 1 šolja oko 150 g | |
| tikva | 1144 μg | 1 šolja oko 200g | |
| spanać | 943 μg | 1 šolja oko 180 g | |
| Kelj | 885 μg | 1 šolja oko 150 g | |
| Vitamin D | Šampinjoni | 1112 IU | 1 šolja oko 100g |
| Losos | 526 IU | 100 g | |
| Konzervirana
tuna |
268 IU | 1 konzerva oko 100 g | |
| Konzervirane
sardine |
177 IU | 1 konzerva oko 100 g | |
| Jaja | 37 IU | 1 žumanac | |
| Vitamin E | Suncokretove
sjemenke |
7,4 mg | 1 šaka oko 30 g |
| Bademi | 7,3 mg | 1 šaka 30 g | |
| Lješnici | 4,3 mg | 1 šaka 30 g | |
| spanać | 3,7 mg | 1 šolja oko 180 g | |
| Kikiriki | 2,4 mg | 1 šaka oko 30 g | |
| Vitamin C | Paprika (žuta) | 274 mg | 1 šolja oko 150 g |
| Kivi | 128 mg | 2 srednja oko 150 g | |
| Kuvan brokoli | 100 mg | 1 šolja oko 150 g | |
| Jagode | 89 mg | 1 šolja oko 150 g | |
| Narandže | 70 mg | 1 srednja oko 120 g | |
| Cink | Kuvana govedina | 15 mg | Oko 150 g |
| Pečeni pileći batak i karabatak | 5 mg | 1 Batak i karabatak oko 250 g | |
| Svinjski kotlet | 4 mg | 1 parče oko 150 g | |
| Kuvano sočivo/leća | 2,5 mg | 1 šolja oko 200 g | |
| Selen | Brazilski orah | 192μg | 2 oraha! oko 10 g oprez |
| Tuna | 184 μg | 1 parče oko 150 g | |
| Svinjski kotlet | 87 μg | 1 parče oko 150 g | |
| Dagnje | 76 μg | Oko 100 g | |
| Losos | 70 μg | 1 parče oko 150 g |
Savjetuje se oprez, neodstupanje od naznačenih vrijednosti za vitamin A koji ima toksično dejstvo posebno za trudnice, kao i za selen u pomenutom brazilskom orahu čije se dnevno uzimanje takođe treba ograničiti.
Savjetuje se ograničeno konzumiranje hrane bogate mastima, skrobom, prostim šećerima kao i manje masnih proteina životinjskog porijekla.
Tradicionalni savjeti u vezi ishrane, lokalnog sezonskog voća i povrća, kako bi se obezbijedila ishrana koja će biti i podrška imunitetu, kao i mediteranski tip ishrane.
POŠTUJTE PRAVILO KOLIČINE I BROJA <<1<< ZA DNEVNE POTREBE (npr: 1 šolja, 1 komad, 1šaka)
Za svaku potencijalnu suplementaciju potrebno je obratiti se ljekaru. Ne nutricionisti, ne fitnes instruktoru nego ljekaru!!!
Beta glukani 1,3-1,6 dobro poznati suplementi ishrani sa iskustvom u bezbjednosti, koji su upotrijebljeni mjesec dana kao prevencija citokinske oluje i koagulopatije. Preporučuju se veće multicentrične kliničke studije kako bi se potvrdila njihova upotreba kao pomoćno sredstvo u liječenju COVID-19 i posljedičnog dugog COVID-19 sindroma. Nije bilo smrtnosti niti potrebe za ventilacijom subjekata ni u jednoj grupi. Došlo je do smanjenja vrijednosti D-dimera.
Beneficial effects of novel aureobasidium pullulans strains produced beta-1,3-1,6 glucans on interleukin-6 and D-dimer levels in COVID-19 patients; results of a randomized multiple-arm pilot clinical study.
Add comment