Pretpostavlja se da oko 30% opšte populacije ima hipertenziju, iako učestalost varira na osnovu geografskih, nacionalnih, rasnih, polnih ili starosnih kriterijuma. Bez obzira na ove razlike bolest ima epidemijske razmjere. U našoj zemlji, nažalost, ne postoji kontinuirano epidemiološko praćenje pacijenata sa hipertenzijom i zato podaci o učestalosti hipertenzije nijesu pouzdani. Po nekim starim podacima u našoj zemlji od 10 do 25% populacije boluje od hipertenzije, s tim da je pojava veća u urbanim sredinama i kod ženskog pola.
Prevencija hipertenzije prvenstveno podrazumijeva promjenu nezdravih životnih navika kao što su prestanak pušenja, nekonzumiranje alkohola, redukcija unosa soli, smanjenje tjelesne težine, umjerena fizička aktivnost itd.
Prestanak pušenja treba uzeti u obzir kod svih bolesnika. Pušenje uzrokuje akutni porast arterijskog pritiska i srčane frekvencije, što traje duže od 15 minuta nakon pušenja jedne cigarete. Pušenje je snažan kardiovaskularni rizični faktor i prekid pušenja je vjerovatno najdjelotvornija od pojedinačnih promjena životnih navika usmjerenih ka prevenciji velikog broja kardiovaskularnih bolesti, naročito moždanog udara i infarkta miokarda. Duvan sadrži nikotin, hemijsku supstancu koja utiče na tijelo na više načina: smanjuje snabdjevenost srca kiseonikom, povećava zgrušavanje krvi i rizik od nastanka tromba, oštećuje ćelije koje oblažu krvne sudove, čini arterije rigidnim, privremeno uzrokuje sužavanje krvnih sudova i povećava broj otkucaja srca. Posljednje tri navedene promjene neminovno vode ka pojavi hipertenzije. U prosjeku, pušenje jedne cigarete može povisiti krvni pritisak i za deset jedinica u roku od sat vremena. Smanjenje broja popušenih cigareta nije rješenje, već isključivo potpun prestanak pušenja.
Smanjenje unosa kuhinjske soli može imati i veći antihipertenzivni učinak ako se kombinuje sa drugim savjetima o ishrani i može omogućiti smanjenje doze i broja antihipertenzivnih ljekova upotrijebljenih za kontrolu arterijskog krvnog pritiska. U dijeti sa smanjenim unosom kuhinjske soli, pacijentima bi trebalo preporučiti izbjegavanje dodatnog unosa soli i, naravno, presoljenu hranu. Takođe je dokazano da su krvni sudovi elastičniji i imaju veću sposobnost širenja ukoliko ishrana sadrži manje soli. Upotrebu ovog začina možete smanjiti tako što ćete izbjegavati skrivene izvore, poput industrijskog suvog začina, kečapa, suhomesnatih proizvoda, slanih sireva, konzervisane hrane, turšije, kisjelog kupusa i drugih vrsta zimnice, čipsa, krekera, slanog kikirikija i sl.
Smanjenje tjelesne težine itekako utiče na smanjenje krvnog pritiska, prvenstveno kroz smanjenje holesterola i triglicerida koji se talože na krvnim sudovima. Gojaznost ide rame uz rame s pušenjem. Usljed gojaznosti srce više radi da bi snabdjelo krvlju višak tkiva. Pored toga, gojazni ljudi imaju manje elastične periferne arterije, a njihovi krvni sudovi brže stare. Procjena stručnjaka je da se pritisak snižava za 0,32 mm Hg na svaki izgubljeni kilogram do idealne težine. Gojazne osobe dobijaju višak kilograma upravo jedući hranu koja spada u najnepoželjniju, zbog uticaja na zdravlje ljudi.
Fizička aktivnost je vrlo važan faktor prevencije. Svakodnevna aktivnost kao što je šetanje, vježbanje utiče na prevenciju kardiovaskularnih bolesti, redukciju masti i soli i na taj način direktno utiče na regulaciju krvnog pritiska.
Možemo zaključiti da je hipertenzija bolest savremenog doba i da je u velikom procentu zastupljena i kod mlade i kod starije populacije. Moramo raditi više na edukaciji stanovništva o zdravim stilovima života i potencirati zdravu ishranu kao osnov za zdrav i dugovječan život.
Dr med. Vasilije V. Bošković
Dom zdravlja, Bijelo Polje
Add comment