Nemoguće je govoriti ili pisati o Bolnici u Risnu odvojeno od Vasa Ćukovića, čovjeka čije ime nosi i čijom donacijom je izgrađena.
U ljetopisu Risna, najstarijeg grada u Boki, ispisana su dobročinstva Vasa Ćukovića, pa je ovaj humanista postao neizbježni dio hronike ovog grada. Specijalna bolnica „Vaso Ćuković” u Risnu, njegova zadužbina, i danas svjedoči o ličnosti, djelima i zavjetima časnog i čestitog građanina kojem je otadžbina bila svijet u malom.
Vaso Ćuković je rođen 1858. godine u risanskoj uglednoj trgovačkoj porodici i već kao dječak krenuo je u svijet, ponijevši u srcu ono najsvetije – svoju Boku. U Trstu je završio Višu trgovačku školu, naučio grčki, italijan-ski, francuski i njemački, i zaposlio se. Tragalački i stvaralački nemiri i poslovni izazovi odveli su ga poslije izvjesnog vremena u Ameriku, gdje boraveći u nekoliko sredina doživljava poslovne uspone i padove, da bi se konačno, na putu za Aljasku, zadržao u Denveru, u Kolo-radu. Od 1895. godine tu je i ostao do kraja života.
U gradu koji je bio u velikom procvatu, svoje mjesto našao je i Vaso Ćuković. On je vremenom postao jedan od najbogatijih, najuglednijih i najuticajnijih ljudi Denvera. Sopstvenim sredstvima učestvuje u izgradnji i uljepšavanju grada, pomaže razne humanitarne akcije i biva aktivan u javnom i političkom životu.
Nikada nije zaboravio ni zavičaj u Risnu. 1922. god. osniva Fond u čast svojih roditelja, namjenjujući ga za školovanje siromašne djece iz svog kraja. Ova sredstva koristi i do pedesetoro djece godišnje. Slao je novac i za osvjetljenje Risna, izgradnju Narodnog doma, vodovodnu mrežu i uređenje manastira Svetog Đorđa. Kruna njegovog
dobročinstva bila je Bolnica u Risnu, vjerovatno najveća pojedinačna donacija na prostorima bivše Jugoslavije. Po želji iskazanoj u testamentu, objavljenom po njegovoj smrti 1933. god., Vaso Ćuković je, pored pomoći porodici i prijateljima, ostavio amanet da se u Risnu izgradi bolnica za nemoćne i bolesne.
Gradnja Bolnice u Risnu počela je 1938. godine, po projektu Higijenskog zavoda iz Beograda, a projektantskim timom rukovodio je prof. Milan Zloković, rodom iz Boke. Bolnica je završena u maju 1941. godine, a kompletno je opremljena sredstvima donacije (rendgen-aparat, laboratorija, operaciona sala, kuhinja, vešernica, kreveti, vozni park…). Kuriozitet je da je rendgen-aparat proizveden u Americi, u posebnim gabaritima, da bi mogao biti instaliran u Risnu.
Bolnicu otvara prof. Niko Miljanić i ona funkcioniše do jeseni, kada je kao svoju ratnu bolnicu preuzimaju Italijani. Po kapitulaciji Italije i dolasku Nijemaca, Bolnica postaje vojna baza. Po oslobođenju je maksimalno devastirana.
Ponovo se obnavlja sredstvima iz donacije i funkcioniše kao Opšta bolnica za Boku. Nakon izmještanja Opšte bolnice iz Risna u Kotor, 1948/49. god., u Risan se preseljava Ortopedija iz Budve, gdje je funkcionisala u neuslovnim prostorijama. Od tada se Bolnica u Risnu profiliše kao ortopedski zdravstveni centar.
Ogroman broj zaostalih ranjenika iz proteklog rata i znatna zastupljenost tuberkuloze koštano-zglobnog sistema (usljed higijensko-socijalnih poratnih uslova) uslovljavaju punu popunjenost komfornih smještajnih kapaciteta ove ustanove. Pored opisane patologije, u Bolnici se od samih početaka ozbiljno tretira problem iščašenja kuka kod djece, kao i liječenje posljedica dječje paralize. S obzirom na to da je liječenje bilo dugotrajno, te da djeca nijesu mogla pohađati školu niti odrasli privređivati, u okviru Bolnice funkcioniše osmogodišnja škola i Odjeljenje za radnu terapiju i profesionalno osposobljavanje.
Zahvaljujući uslovima za rad, stručnosti, predanosti i entuzijazmu ljekarskog tima i pratećih službi, Bolnica po kvalitetu svojih usluga veoma brzo prepoznatljiva postaje u širem regionu. Ovdje se na liječenje počinju javljati pacijenti iz svih krajeva Jugoslavije.
Prate se savremeni trendovi ortopedije, pa se u periodu 1952-1954. god. obavljaju tri operacije ugradnje parcijalne proteze kuka, kao prve na Balkanu. Riječ je o akrilnoj protetici – Džadetova i Murova proteza, i intervenciji cup plastica. Sve tri operacije uradio je prim. dr Filip Šoć. Uporedo sa najvećim centrima u regionu (Beograd, Zagreb, Ljubljana, Skoplje), 1971. god., obavljena je i prva operacija ugradnje totalne bescementne proteze kuka, a totalna cementna proteza prvi put je ugrađena 1972. god. Do sada je urađeno 4.000 operacija ugradnje totalne protetike kuka i 2.200 operacija ugradnje parcijalne proteze kuka, sa rezultatima koji su u okvirima najprestižnijih svjetskih ustanova. Posljednjih pet godina uspješno se obavljaju i operacije ugradnje proteze koljena.
Uspješnim izlječenjem i zalječenjem ranjenih, i prevencijom i liječenjem tuberkuloze, smanjuje se broj pacijenata, te se javlja nedovoljna iskorišćenost kapaciteta.
Add comment