Svaki treći učenik probao cigarete prije 16. godine

[heading]Institut za javno zdravlje sproveo istraživanje o upotrebi duvana, alkohola i droga među crnogorskim šesnaestogodišnjacima. Učenici izjavili da lako mogu doći do duvana, alkohola, a dječacima dostupnije psihoaktivne supstance[/heading]

Istraživanje o upotrebi duvana, alkohola i droga sprovedeno 2011. godine na uzorku od 7.242 srednjoškolca, učenika prvog i drugog razreda iz 40 srednjih škola u 20 opština u Crnoj Gori, pokazalo je da je upotreba tih supstanci kod crnogorskih šesnaestogodišnjaka ,,u znatno manjem stepenu u odnosu na evropski prosjek, ali rezultati upozoravaju da se može očekivati dalji porast, pa preventivne aktivnosti treba nastaviti istim intenzitetom kao do sada ili većim.”

Istraživanje je sproveo Institut za javno zdravlje, po standardnoj metodologiji ESPAD (Evropski školski projekat o alkoholu i drogama). Crna Gora se tako priključila ovom referentnom istraživanju koje se od 1995. godine sprovodi svake četvrte godine u 39 evropskih država.

Iz Izvještaja predstavljenog u Institutu za javno zdravlje vidi se da se 54 odsto dječaka i procenat manje djevojčica izjasnilo da „prilično lako mogu nabaviti cigarete kada bi željeli”.

– Podaci pokazuju da je dostupnost i mogućnost dolaska do duvanskih proizvoda veoma velika. Gotovo svaki treći učenik, ili 32 odsto, probao je cigarete nekad u dotadašnjem životu (35 odsto dječaka i 29 procenata djevojčica), do 16 godina svakod­nevno je počelo pušiti osam odsto učenika. Podaci ukazuju na veliku zastupljenost eksperimentisanja duvanskim proizvodima, što može rezultirati prevođenjem velikog broja povremenih pušača u stalne. Među učenicima do 13 godina starosti, cigarete je probalo ukupno 16 odsto, a dječaci su skloniji eksperimentisanju sa cigaretama – kazao je dr Boban Mugoša, direktor Instituta za javno zdravlje, predstavljajući Izvještaj.

Komparacija sa Evropom

Komparativni podaci o upotrebi droga ESPAD 2007/8. i 2011. godine pokazuju porast upotrebe psihoaktivnih sup­stanci među srednjoškolcima u Crnoj Gori.

Marihuanu ili hašiš 2008. godine koristilo je 3 odnosno 5 odsto, dok je to u Evropi iznosilo 17 odsto. Ekstazi je 2008. upotrebljavalo 2 odsto, a 2011.3 odsto, a taj procenat u Evropi iznosi 4, a 2013. četiri odnosno tri. Trankilizere i sedative bez recepta koristilo je tri odsto 2008, a 5 odsto 2011. godine u Crnoj Gori, dok je to u Evropi iznosilo 7 odnosno 6 procenata. Kada se radi o korišćenju alkohola sa tabletama, u Crnoj Gori je izjednačen procenat za dvije posmatrane godine, a u Evropi je procenat bio 6 prema 5. Inhalante je u Crnoj Gori koristilo 3 odsto 2008. godine, a 2011. godine duplo više, odnosno 6 odsto. U Evropi je taj procenat bio 8 prema 9 odsto. Ostale droge, osim marihuane, 2008. godine koristilo je 3 odsto, a 2011. godine 5 odsto. Evropski odnos je 7 prema 6 procenata.

On je kazao je evidentno da je većina učenika prvu cigaretu probala na uzrastu od 14 (8 odsto) do 15 godina (9 odsto). – Da je dostupnost alkohola izrazito velika (pivo, vino i žestoka alkoholna pića), smatra 66 odsto učenika. Dječaci, njih 69 odsto, te 63 procenta djevojčica izjavilo je da „prilično, odnosno izuzetno lako mogu nabaviti bilo koje alkoholno piće, ako bi to željeli”. Njih 23 odsto reklo je da nikada nije konzumiralo alkohol (18 % dječaka i 28 % djevojčica). Bar jednom u životu je koris­tilo neko alkoholno piće njih 77 odsto, odnosno 82 odsto dječaka i 72 procenta djevojčica. Učestalost opijanja češća je kod dječaka nego kod djevojčica. Dječaci su znatno više puta od djevojčica doživjeli pijanstvo, pa je 35 odsto njih imalo jednom ili više puta pijanstvo u životu, što je kod djevojčica slučaj kod svega 14 odsto njih. Ako se ima u vidu čitav uzorak, vidi se da je gotovo četvrtina učenika, ili 24 odsto, jednom ili više puta u životu bilo pijano -kazao je dr Mugoša.

Uzrast prve upotrebe droga

Marihuanu, hašiš i skank koristili su 2008. godine na uzrastu od 15 godina, a tri godine kasnije tu starosnu dob 14 ili 15 godina. Ekstazi isto tako, sa 14-15 godina, a na istom uzrastu učenici su počeli koristiti i trankilizere i sedative bez recepta. Sa 15 godina počeo se koristiti alkohol u kombinaciji sa tabletama. Inhalanti nešto pomjeraju granicu, pa je pojava uočena sa 9 godina i kasnje sa 14 ili 15 godina.

Upotreba psihoaktivnih supstanci

Dostupnost različitih psihoaktivnih supstanci je, poka­zuje istraživanje, izraženije među dječacima, nego djevojčicama. To se vidi iz izjave 23 odsto dječaka i 15 odsto djevojčica da bi im bilo „prilično ili izuzetno lako da nabave kanabis (marihuana, skank, hašiš) ako bi to željeli”. Deset odsto dječaka i dva procenta manje djevojčica tako percipira dostupnost i amfetamina, a ekstazija 13 odsto dječaka i 10 procenata djevojčica. Ipak, dostup­nost trankilizera ili sedativa izraženija je među djevojčicama 27 odsto, a među dječacima 20 procenata. – Do šesnaeste godine 7 odsto učenika je probalo ilegalne droge – kanabis, amfetamine, kokain, krek, ekstazi, LSD ili druge halucinogene, heroin i GHB.