Samo godinu dana ranije u Beogradu nije postojao nijedan registrovan slučaj, a u odnosu na period prije pandemije, broj novooboljelih već je šest puta veći, piše virusološkinja prof. dr Ana Banko.
Banko, u tekstu za Velike priče, piše da je simbolično, prva velika priča o zdravlju u 2024. godini uključuje nešto doslovce „veliko”, veliki kašalj.
S početkom nove godine, dolazi i nova epidemija, upravo proglašena u Beogradu. Ovo naravno iznova rasplamsava diskusije o razlozima pada poverenja u vakcinaciju. I dok se ciklusi perpetuum mobile sada već prečesto ponavljaju, sa svakim ciklusom oživljava se po jedan naizgled zaboravljeni patogen.
Manifestuju se sve posledice upornih i nesavjesnih podsticanja sumnji u svaku vrstu prevencije zaraznih bolesti, te tendencioznog poigravanja sa savešću roditelja prema odlukama vezanim za zdravlje sopstvene djece. Za to vreme u bolnicama pate i umiru oni najosetljiviji i najmlađi. Jer neke od naših odluka, bili mi toga svjesni ili ne, direktno utiču na osjetljivost dece da se zaraze vrlo opasnim mikroorganizmima.
Međutim, da i prije početka ove priče ne bismo zapeli na staroj-novoj temi, važno je ustanoviti koliko nas je zapravo čulo zvuk odojčeta oboljelog od velikog kašlja, odnosno pertussisa. Radi zadovoljavanja znatiželje ali i autentičnosti, ovo se lako može pronaći na Jutjubu ili drugim onlajn platformama.
Ali ako bismo to pokušali da najslikovitije opišemo rečima, kašalj do zacenjivanja praćen gubitkom vazduha vjerovatno bi nerijetko bio blijedi opis djetetove agonije tokom borbe za dah. Kako smo onda došli do toga da svjesno dovodimo najmlađe u rizik od oboljevanja, od potencijalne patnje i smrti? Jer posmatranje znakova ove bolesti kod najmlađih mučenje je samo po sebi.
Veliki kašalj (pertussis) u srpskom jeziku poznat je i kao magareći kašalj ili bolest od sto dana. Izaziva ga bakterija Bordetella pertussis. Premda je sama bakterija prvi put izolovana 1906. godine, epidemije su opisivane još od 16. veka, u Parizu.
U 20. vijeku, veliki kašalj bio je jedna od najčešćih dječjih zaraznih bolesti i čak vodeći uzrok smrtnosti djece u brojnim državama. Neposredno prije dostupne vakcine sredinom prošlog vijeka, pomenuta bolest ubijala je 5 od 1.000 djece prije navršenih pet godina života, najčešće beba do 12 mjeseci. Teški slučajevi kod odojčadi vodili su i trajnim oštećenjima pluća, mozga ili slepilu.
Među podacima na godišnjem nivou, u ciklusima epidemija, više desetina miliona djece mlađe od pet godina bude inficirano izazivačem velikog kašlja. Od toga, kod nekoliko stotina hiljada djece bolest se završava smrtnim ishodom.
Iako bolest počinje nespecifično, nalik prehladi ili drugim respiratornim infekcijama, ona se i u ovoj fazi nesmetano i najlakše prenosi na okolinu. Dakle, nakon prosečne inkubacije od 7 do 10 dana, inficiranu osobu u naredne dvije nedjelje karakteriše curenje iz nosa, kijanje, slaba temperatura i blagi povremeni kašalj.
Međutim, kašalj postepeno postaje sve jači da bi nakon pomenutog perioda počela druga, specifičnija faza bolesti. Tada već počinje sumnja na veliki kašalj jer pacijent može imati više serija, ili paroksizama, kašlja zbog poteškoća u izbacivanju guste sluzi.
Na kraju paroksizma, dug napor pri udahu obično je praćen karakterističnim visokim tonom zbog čega se bolest zove i magareći kašalj. Tokom takvih napada, a usljed nedostatka kiseonika, pacijent može pomodreti. Između napada, sa druge strane, osoba može izgledati potpuno zdravo. Sve pomenuto stišava se nakon više nedjelja, nekada i 10-12, pa bolest često nazivaju i „bolest od sto dana”. Vakcinisani i stariji češće imaju blaže forme bolesti, a kada bakterija inficira najmlađe, rizik od komplikacija je najveći.
A najčešća komplikacija i uzrok većine smrtnih slučajeva jeste sekundarno bakterijsko zapaljenje pluća. To znači dodatna infekcija drugom bakterijskom vrstom. Ovu komplikaciju dobije skoro svaka peta oboljela beba mlađa od 6 mjeseci. Zatim slijede neurološke komplikacije u vidu različitih napada. One su posljedica epizoda u kojima je mozak bio bez kiseonika ali mogu nastati i usled direktnog bakterijskog dejstva. Neurološke komplikacije su takođe češće kod novorođenčadi. Manje ozbiljne posljedice uključuju upalu srednjeg uha, anoreksiju, dehidrataciju, hematome i kile. Adolescenti i odrasli mogu razviti i poteškoće sa spavanjem, uriniranjem, zatim zapaljenje pluća, prelom rebara, anomalije u srčanom ritmu ili gubitak težine.
N1
