Zdravstveni sistem svake zemlje obuhvata niz komponenti međusobno uslovljenih i povezanih, determinisanih političkim odlukama, socio-ekonomskim prilikama i nizom drugih faktora koji svi zajedno, direktno ili indirektno utiču na njegov kvalitet i efikasnost. S druge strane, i zdravstveni sistem ima direktan ili indirektan uticaj na gotovo sve komponente savremenog društva, kroz kvalitet i efikasnost usluga koje pruža građanima i društvu u cjelini. Jedna od zajedničkih karakteristika zdravstvenih sistema gotovo svih zemalja svijeta je povećanje potreba u javnom zdravstvu, više nego ikada ranije, zbog demografske situacije, epidemiološkog pritiska, brzeg razvoja medicinske tehnologije za dijagnostiku i liječenje, rasta cijene ljekova, i inovativnih i bioloskih, itd. Troškovi prevencije i liječenja rastu brže od ekonomske osnove drustva. Zato je neophodno uvesti adekvatne sisteme finansiranja koji će osigurati dugoročno finansijski održiv i stabilan razvoj zdravstvenog sistema. Planovi vezani za razvoj zdravstvenog sistema imaju politički karakter jer je neophodna politička saglasnost za niz mjera i aktivnosti usmjerenih na njegovo dalje jačanje i razvoj.
O značaju zdravlja i obezbjeđivanju kvalitetnog, efikasnog i bezbjednog zdravstvenog sistema najbolje govori činjenica da je zdravlje prioritetni zadatak svih politika i aktivnosti EU. Osnivački ugovor (Ugovor o osnivanju Evropske zajednice) u članu 152. propisuje da se u definiciji i implementaciji svih politika i aktivnosti EU obezbijedi visok nivo zdravlja i zdravstvene zaštite.
Crnogorski zdravstveni sistem je, po većini parametara koji ga karakterišu, relativno mali sistem i kao takav pogodan je za uvođenje i primjenu novih znanja i iskustava te relativno brzu transformaciju u jedan moderan, kvalitetan i efikasan sistem sposoban da u potpunosti zadovolji potrebe krajnjih korisnika svojih usluga. Naime, mrežu javnih zdravstvenih ustanova Crne Gore čini 18 domova zdravlja i 3 zdravstvene stanice, 7 opštih bolnica, 3 specijalne bolnice, Klinicki centar Crne Gore, Institut za javno zdravlje i Apotekarska ustanova Crne Gore. Mrežu bolničkih kapaciteta javnih zdravstvenih ustanova u Crnoj Gori čine stacionari pri domovima zdravlja, opšte bolnice, specijalne bolnice i Klinicki centar. Mržzu bolničkih ustanova na sekundarnom nivou čine 7 opštih bolnica, 3 specijalne bolnice i Klinicki centar, koji je ustanova na tercijarnom nivou zdravstvene zaštite a za građane Podgorice, te gravitirajućih opština – Danilovgrada i Kolašina, pruža usluge sekundarnog nivoa. Klinicki centar i Institut za javno zdravlje su ustanove tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite (uključuju edukativnu i naučno-istraživačku djelatnost, samostalno ili u saradnji sa Medicinskim i drugim fakultetima). Status tercijarne djelatnosti nije stalan i mora se provjeravati nakon određenog vremenskog perioda (obično 5 godina). Tercijarna zdravstvena djelatnost je dio javno-zdravstvenog sistema i ne može se obavljati u privatnim zdravstvenim ustanovama, osim u okviru privatno-javnog partnerstva.
Pored navedenog, prilikom donošenja strateških odluka vezanih za razvoj i upravljanje zdravstvenim sistemom, potrebno je uzeti u obzir i neke druge parametre, kao što su veličina populacije, te demografski pokazatelji, od kojih su najvažniji stopa nataliteta, mortaliteta, fertiliteta i prirodnog priraštaja, itd. Sa populacijom od oko 650,000 stanovnika Crna Gora spada u red malih zemalja u kojoj je, po podacima iz 2007. godine, stopa nataliteta iznosila 12,44 na 1,000 stanovnika, stopa mortaliteta 9,51 na 1,000 stanovnika, što je uslovilo pozitivnu stopu prirodnog prirastaja od 2,93 na 1,000 stanovnika. Procenat starijih od 65 i više godina (12,8%) u ukupnoj populaciji iz 2008. godine bio je manji od prosjeka u Evropskom regionu (15,1%), dok je procenat mladih do 14 godina (19,7%) iznad prosjeka (17%). U 2007. godini prosječan životni vijek za muškarce je iznosio 71,22 godine a za zene 76,06 godina, što je za oko 6 godina kraće od prosjeka za zemlje EU. Jedan od važnih demografskih pokazatelja, a ujedno i socio-ekonomskih uslova i funkcionisanja zdravstvene službe jedne zemlje je i smrtnost djece do navršene prve godine života. U Crnoj Gori je mortalitet odojčadi smanjen sa 11,14 na 1,000 živorođenih (1991.) na 7,4 na 1,000 živorođenih (2007). Međutim, to je značajno iznad prosjeka zemalja članica EU (4,6 na 1,000 živorođenih) i Evro A – grupe (3,9 na 1,000 živorođenih). Što se socio-ekonomske situacije tiče, nizak nivo BDP-a i visoka stopa nezaposlenosti predstavljaju ozbiljan limitirajuci faktor održivog finansiranja zdravstvene zastite.
Hronične nezarazne bolesti vodeći su uzroci obolijevanja, invalidnosti i prijevremenog (prije 65. godine) umiranja stanovnika Crne Gore. Ishemične bolesti srca, cerebrovaskularne bolesti, rak pluća, afektivni poremećaji (unipolarna depresija) i šećerna bolest odgovorne su za skoro dvije trećine ukupnog opterećenja bolešću. Hronične nezarazne bolesti su u 2007. godini činile skoro 80% svih uzroka smrti. U strukturi mortaliteta bolesti srca i krvnih sudova činile su više od polovine svih smrtnih ishoda (55,8%), a svaka šesta umrla osoba (15,8%) bila je žrtva malignog tumora. Učešće malignih neoplazmi u broju lica koja su liječena u bolnicama je vrlo visoko (8,7% svih bolničkih otpusta), što predstavlja četvrti najčešći razlog za hospitalizaciju u 2006. godini.
Add comment