Dr Emir Muzurović, internista endokrinolog
Klinički centar Crne Gore
Policistični ovarijalni sindrom (PCOs) je vrlo čest endokrinološki poremećaj kod žena u reproduktivnom periodu i tipično se pojavljuje tokom adolescencije. Na temelju današnjih dijagnostičkih kriterijuma procenjuje se da oko 10-12% žena u reproduktivnom razdoblju ima ovaj poremećaj.
Glavne kliničke karakteristike policističnog ovarijalnog sindroma koje dovode pacijentkinje endokrinologu su: oligo-anovulatorni ciklusi (ciklusi produženog trajanja tokom kojih se uobičajeno ne dešava ovulacija), hirzutizam – pojačana maljavost (dlake po licu i djelovima tijela koji nijesu karakteristični za žene) i akne, dok se ultrazvučnim pregledom uočava policistični izgled jajnika.
Sljedstveno tome dijagnoza policističnog ovarijalnog sindroma se postavlja na osnovu postojanja 2 od 3 kriterijuma, ili sva 3 (poznatih kao Roterdamski kriterijumi): 1) hronične anovulacije, 2) klinički i/ili biohemijski prisutnog hiperandrogenizma (povišenih androgena – hormona karakterističnijih za muški pol) i karakteristični UZ nalaz jajnika. Neke od kliničkih karakteristika mogu biti više izražene u odnosu na druge i ne moraju sve pacijentkinje imati iste simptome i znakove.
U najranijim periodima tokom adolescencije pacijentkinje najčešće dolaze zbog problema sa aknama, vrlo često i zbog pojačane maljavosti, a vrlo rijetko zbog androgene alopecije (opadanja kose). Kasnije, tokom planiranja porodice, pacijentkinje mnogo češće dolaze zbog neurednih ciklusa i poteškoća da ostvare trudnoću spontano, onda kada one to zažele. Takođe treba istaći da je insulinska rezistencija jedna od mogućih laboratorijskih karakteristika PCOs, ali ipak ne spada u dijagnostičke kriterijume. Bitno je takođe znati da svako prisustvo ciste ili cista na jajniku ne znači da se kod pacijentkinje radi o policističnoj morfologiji jajnika. Za “PCOs like” morfologiju jajnika je tipično prisustvo više cističnih folikula, lociranih ispod kapsule jajnika u vidu nanizanih perli, a radiološka potvrda tipične morfologije zahtijeva punu posvećenost ginekologa tokom pregleda.
Osim navedenih simptoma i znakova ovog sindroma, vrlo je bitno istaći da PCOs može imati i kasne posljedice koje se očituju u češćem javljanju nekih metaboličkih bolesti kao što je šećerna bolest tip 2 (uključujući i gestacijski dijebetes – koji se javlja tokom trudnoće), nealkoholna bolest jetre, metabolički sindrom, kardiovaskularne bolesti, zatim depresija (uključujući i poremećaje u ishrani), “sleep apnea” sindrom i u najlošijem slučaju karcinom endometrijuma.
Pristupi liječenju PCOs su različiti i determinisani su potrebama pacijentkinja. Jedna od ključnih terapijskih odrednica je smanjenje tjelesne mase kod pacijentkinja kojima je to neophodno, i redukcija tjelesne mase za samo 5% može ponovo uspostaviti ovulaciju u slučaju blažih anovulatornih abnormalnosti. U isto vrijeme normalna tjelesna masa smanjuje rizik od svih posljedičnih metaboličkih poremećaja uključujući i šećernu bolest. Takođe su vrlo bitni fizička aktivnost, prestanak pušenja i uzimanja alkohola i usvajanje zdravog načina života.
U pojedinim situacijama se mogu koristiti i hormonski preparati (kontraceptivne pilule), a kod planiranja porodice stimulacija i indukcija ovulacije.
Osim navedenih terapija, vrlo bitan segment u liječenju je i korištenje dodataka ishrani na bazi mioinozitola, alfa-laktoalbumina i folne kiseline koji su vrlo važni kao “ishrana” jajnika. Ova kombinacija supstanci povećava intestinalnu apsorpciju mioinozitola, smanjuje inflamaciju i reguliše gastrointestinalnu mikrobiotu i povećava produkciju melatonina. Na ovaj način se popravlja mikrosredina jajnika, popravlja ovulatorna sposobnost jajnika i kvalitet oocita i smanjuje rizik od metaboličkih posljedica (popravlja insulinska senzitivnost).
Mioinozitol je insulin senzitizirajuće sredstvo koje indirektno smanjuje hiperandrogenizam i FSH sensitizirajuće koje potencira sazrijevanje oocita. Glavni efekti mioinozitola, kao neophodna karike za ostvarivanje dejstva insulina su: regulacija insulinske rezistencije i hiperinsulinemije, regulacija hiperprodukcije muških polnih hormona (testosteron), uspostavljanje ovulacije i kontrola apetita i napada gladi.
Disbioza crijevne flore (smanjenje broja i raznovrsnosti određenih vrsta mikroorganizama) je prema istraživanjima takođe povezana sa metaboličkim bolestima, uključujući i PCOs. Alfa-laktoalbumina je protein iz seruma mlijeka (40% humanog kolostruma) čija je glavna funkcija da indukuje sintezu laktoze u majčinom mlijeku, i uz to ima bakteriostatsku aktivnost, stimuliše rast intestinalne flore (obnavlja floru) i time povećava intestinalnu apsorpciju nutrijenata. Takođe alfa-laktoalbumina potencira sintezu melatonina i stimuliše finalno sazrijevanje oocita.
Folna kiselina smanjuje nivo homocisteina koji je povezan sa različitim bolestima kardio-vaskularnog sistema i hiperinsulinemijom. Redovan unos je preporučen svim ženama koje žele da zatrudne, trudnicama i onima koje boluju od PCOS i metaboličkog sindroma.
Novim konceptom u liječenju PCOs, kombinacijom mioinozitola, alfa-laktoalbumina i folne kiseline, popravlja se raspoloživost mioinozitola koji je od velikog značaja u finalnom sazrijevanju oocita i posljedičnoj ovulaciji.
Add comment