Tanja Sošić, specijalista strukovna medicinska sestra
Klinika za Interne bolesti, Klinički centar Crne Gore
Kabinet za endoskopiju je sastavni dio Odeljenja za gastroenterohepatologiju i organizacioni dio Interne klinike KCCG, i predstavlja referentnu ustanovu za dijagnostiku i liječenje oboljenja organa za varenje, jetre i biljarnog sistema.
U kabinetu za endoskopiju izvode se dijagnostičke i terapeutske endoskopske procedure. Ove procedure pružaju široke mogućnosti za vizualizaciju sluznice organa za varenje pa su danas “ zlatni standard “ u dijagnostici digestivnog trakta.
Gastroskopija – Ezofagogastroduodenoskopija (EGDS) je endoskopska dijagnostička i/ili terapijska metoda, prilikom koje se na direktan način sagledava stanje gornjih partija gastrointestinalnog trakta: jednjaka, želuca i dvanaestopalačnog crijeva. Vođenjem instrumenta – gastroskopa kroz sistem organa za varenje sagledava se izgled i vaskularizacija sluznice, uočava prisustvo patoloških promjena sluznice: ulkus-čir, erozije, angiodisplazije… i eventualno njihove komplikacije – krvarenje. Mogu se otkriti i polipi, tumori.
Uočene promjene se analiziraju mikroskopskim uvećanjem u visokoj video rezoluciji.
Može se uvesti poseban akcesorijus za uzimanje uzorka tkiva promjene, koji se posebnom tehnikom čuva i šalje na patohistološku analizu, ili akcesorijus za terapijsku endoskopiju, kojom će se izvršiti uklanjanje nađene polipoidne promjene – endoskopska polipektomija, zaustavljanje krvarenja – hemostaza (mehanička i/ili injekciona), APC – argon plazma koagulacija, dilatacija, plasiranje stentova na različitim nivoima digestivnog trakta (ezofagealni, pilorični, duodenalni), vađenje stranog tijela, ligiranje i skleroziranje ezofagealnih varikoziteta, PEG – perkutana gastrostoma.
Kolonoskopija je endoskopska dijagnostička i/ili terapijska metoda prilikom koje se na direktan način sagledava stanje donjih partija gastrointestinalnog trakta, kompletan pregled debelog crijeva i dio tankog crijeva (terminalni ileum). Pregled se može raditi u kratkotrajnoj analgosedaciji, kako bi se spriječila i najmanja nelagodnost tokom procedure. Kroz analni otvor se uvodi optički instrument – kolonoskop, na čijem vrhu se nalazi video kamera, povezana sa video procesorom. Vođenjem kolonoskopa kroz segmente rektuma i debelog crijeva uočavaju se promjene koje potiču od upalnih bolesti crijeva (IBD: Mb Crohn – Kronova bolest, ulcerozni kolitis), upalnih procesa. Mogu se vidjeti divertikulumi, polipi, tumori i druge promjene sluznice. Kao i kod EGDS, tokom dijagnostičke kolonoskopije moguće je specijalnim akcesorijusom koji se uvodi kroz kolonoskop, uraditi i biopsiju sumnjivog tkiva. Takođe, uvođenjem posebnih akcesorijusa kroz kolonoskop, može se u toku kolonoskopije izvršiti i otklanjanje polipa. Isto kao i tokom EGDS i ovom procedurom se može zaustaviti krvarenje – hemostaza (mehanička i/ili injekciona), APC – argon plazma koagulacija, dilatacija…
Uvođenje kolonoskopije kao interventne procedure u najvećoj mjeri je zamijenilo nekada korišćene hirurške tehnike na crijevima (sa svim rizicima koje takve operacije nose).
Endoskoska retrogradna holangiopankreatografija – ERCP je kombinovana endoskopsko – radiološka metoda u cilju snimanja žučnih puteva i pankreasnog kanala uz prethodno davanje kontrasta. Uvođenjem duodenoskopa u dvanaestopalačno crijevo, akcesorijusom se u žučne puteve ubrizgava kontrast. Time se omogućava njihov pregled i eventualno otkrivanje stenoza (suženja), koja se mogu liječiti endoskopskim plasiranjem stentova. Takođe, ukoliko pacijent ima kamenac u žučnom putu isti se posebnim akcesorijusom može odstraniti uz prethodnu papilotomiju tj. zasijecanjem papile, tako da je u posljednje vrijeme ERCP terapijska, a ne dijsagnostička procedura.
Endoskopska video kapsula – VCE za tanko crijevo predstavlja visoko inovativnu tehnologiju, koja omogućava da se potpuno neinvazivno ostvari pregled tankog crijeva. Izvodi se u ambulantnim uslovima, odnosno ne zahtijeva ostanak u bolnici. Kapsula je opremljena kamerom i LED svijetlom koja nakon što se proguta, prolazi kroz digestivni trakt praveći veliki broj fotografija visoke rezulucije, koje se bežičnim putem prenose na portabilni rekorder. Podaci se prenose na kompjuter koji ima softver za obradu fotografija, koje očitava ljekar.
Manometrija jednjaka predstavlja dijagnostičku proceduru kojom se procjenjuje funkcija jednjaka i njegova dva sfinktera. Ova procedura omogućava kvalitativnu i kvantitativnu analizu pritisaka u tijelu jednjaka, donjeg i gornjeg ezofagealnog sfinktera, kao i njihove međusobne koordinacije i ukupni motilitet jednjaka.
Zbog složenosti pomenutih procedura, većina njih je invazivna i zathtijeva saglasnost pacijenta, ljekara i tehničara. Znači, prilikom ovih endoskopskih procedura ljekaru gastroenterologu asistiraju medicinska sestra/tehničari.
Zato je od velikog značaja stručnost sestre/tehničara u ovako kompleksnim procedurama, koji ne samo što učestvuje u proceduri, već i pomaže pacijentu u psihičkoj pripremi prije svega, a potom i fizičkoj. Stručnost osoblja je znači neophodna, jer samo tako procedura će biti uspešna.
Prije endoskopskih zahvata medicinska sestra/tehničar priprema pacijenta, njegovu medicinsku dokumentaciju i pisanu saglasnost (informativni pristanak kojim bolesnik potvrđuje da je dobio sve informacije o proceduri i mogućim komplikacijama); priprema endoskopske sale, endoskope i endoskopsku opremu, prije i poslije endoskopske procedure.
Održavanje endoskopskih instrumenta je veoma značajno zbog potencijalne opasnosti od infekcije. Postavljeni su visoki standardi za održavanje endoskopa i njegovih djelova. Održavanje treba da prati priznate i zakonom određene smjernice ESGENA – Evropsko udruženje gastroenteroloških i endoskopskih sestara/tehničara.
Za uspješno liječenje pacijenata neophodan je timski rad ljekara i sestara i njihova stalna usavršavanja u skladu sa novim savremenim naučnim dostignućima i medicinskim protokolima. Mi sa ljekarima ne sarađujemo samo na radnim mjestima, već i na stručnim skupovima u eminentim centrima u svijetu, te svakodnevnim praćenjem informacija iz oblasti gastroenterologije na autorizovanim web stranicama gastroenterohepatoloških Udruženja u svijetu.
Uz podršku naših ljekara 2017. godine osnovali smo samostalno Udruženje endoskopskih sestara Crne Gore, i iste postali članovi ESGENE – Evropsko udruženje gastroenteroloških i endoskopskih sestara i tehničara i N-ECCO – Evropska organizacija medicinskih sestara za Crohnovu bolest i ulcerozni kolitis. Kao samostalno Udruženje septembra 2019. godine organizovali smo I Kongres Endoskopskih sestara sa međunarodnim učešćem.
Kao neizostaani član multidisciplinarnog IBD tima, pored ljekara su i medicinske sestre/tehničari iz kabineta za endoskopiju, koje sa svojim kompetencijama i opisom posla najbliže su u svakodnevnom procesu rada sa IBD pacijentima.
Upalne bolesti crijeva su hronične, idiopatske bolesti digestivnog trakta, primarno tankog i debelog crijeva, podijeljene na Crohnovu bolest i ulcerozni kolitis. U Crnoj Gori se s godinama povećala svijest o ozbiljnosti i potrebi za tretiranjm upalnih bolesti crijeva, te su se u korak s napretkom medicine i specijalista ljekara edukovale i medicinske sestre/tehničari. Evropska organizacija medicinskih sestara za Crohnovu bolest i ulcerozni kolitis (N-ECCO) omogućila je medicinskim sestrama/tehničarima iz cijelog svijeta edukaciju o upalnim bolestima crijeva i biološkoj terapiji, dala smjernice koje bi olakšale i usavršile proces rada s bolesnicima oboljelim od IBD-a . Kvalitetan život, socijalizacija i profesionalno djelovanje neizostavni su zajednički ciljevi bolesnika i zdravstvenog tima. Najbliži „saradnici“ oboljelima od upalnih bolesti crijeva su medicinske sestre/tehničari, što kroz posjete bolesnika ambulantama, dnevnim bolnicama, pa sve do njihovog čestog boravka u bolesničkim sobama prilikom hospitalizacije. U komunikaciji s bolesnicima medicinske sestre/tehničari trebaju biti svjesni trenutnog i dugoročnog fizičkog, psihičkog i socijalnog utjicaja upalnih bolesti crijeva na svakodnevan život pacijenta, uključujući pacijentovu zabrinutost za ishod liječenja i same bolesti. Dobra komunikacija između medicinske sestre/tehničara i IBD bolesnika doprinosi kvalitetnijoj i bržoj pruženoj njezi, smanjenju broja hospitalizacija, brži pristup multidisciplinarnom timu, brzu evaluaciju stanja bolesnika.
Na kraju, partnerski odnos sa Udruženjem pacijenata sa Crohnovom bolešću i ulceroznim kolitisom i zdravstvenih radnika uveliko doprinosi podizanju kvaliteta zdravstvene zaštite i pomogao je mnogim pacijentima da se lakše nose sa bolešću, a zdravstvenim radnicima daje neprocjenjiv doprinos u razumijevanju svakodnevnih problema pacijenata i olakšava tretman tih problema.
Dodajte komentar