Dr Rada Marković, spec. interne medicine,
supspecijalista hematologije
Opšta bolnica Užice
Kardiovaskularne bolesti (KVB) su vodeći uzrok smrti u svijetu te je stoga strategija u prevenciji i liječenju ovih bolesti i dalje najveći izazov.
Ako pođemo od činjenice da je ateroskleroza kao inflamatorna, nasljedna, progresivna, neizlječiva, a samim tim i hronična bolest u osnovi više od 80% akutnih ishemijskih događaja srca i mozga (infarkta srca i mozga), jasno je da je blagovremeno prepoznavanje, prevencija i liječenje ovog oboljenja jedan od krucijalnih ciljeva savremene medicine i farmacije. Ateroskleroza nastaje usljed nakupljanja takozvanih plakova (ispupčenja na unutrašnjem zidu većih krvnih sudova koja se sastoje od masti, holesterola, kalcijuma, izumrlih ćelija) koji sužavaju njihov lumen i kapacitet arterija za prenos krvi, a samim tim za oksigenaciju tkiva, prouzrokujući ishemiju. Ponekad dolazi do pucanja plaka čiji djelovi mogu ući u krvotok te zapušiti i udaljene arterije. Na mjestu pucanja se obično sakupljaju (agregiraju) trombociti formirajući tromb koji arteriju potpuno zapušava kada nastaje infarkt. Čak i ako se ne desi pucanje plaka, proces ateroskleroze vremenom napreduje zahvatajući i središnji deo zida arterija što utiče na njihovu elastičnost, pogoršavajući hipertenziju koja je sama po sebi najvažniji faktor rizika za aterosklerozu, pretvarajući cio ovaj proces u jedan začaran krug (circulus vitiosus). Najčešće su zahvaćene arterije srca (sužavanjem ovih arterija nastaje angina pectoris, a ako se zapuše nastaje infarkt srca), mozga (moždani udar), bubrega (bubrežna slabost), kao i aorta, a veoma često i arterije donjih ekstremiteta (njihovo potpuno suženje dovodi do gangrene). Ateroskleroza se može ispoljiti i u djetinjstvu i ranoj mladosti kada obično nije klinički manifestna (ali može biti) mada je češća u starijoj dobi. Da li će se ova bolest ispoljiti ili ne, i u kojoj fazi života najviše zavisi od faktora rizika. Najvažniji faktori rizika su: nasljeđe, godine života, prisustvo drugih bolesti kao što su hipertenzija, dijabetes, povećani lipidi u krvi, stil života koji preferira visokokalorijsku ishranu, pušenje, stres, smanjena fizičku aktivnost.
Za prevenciju/liječenje ovog oboljenja iz kog proističe čitav spektar dijagnoza i stanja se primjenjuju: 1. Nemedikamentozne mjere kao što su zdrava ishrana, prestanak pušenja, redovna fizička aktivnost, redukcija tjelesne mase, izbegjavanje stresa; 2. Medikamentozne mere tj. ljekovi i suplementi kao što su oni koji inhibiraju agregaciju trombocita, smanjuju nivo masnoća u krvi, smanjuju krvni pritisak i regulišu šećer u krvi. Uzimajući u obzir navedeno, postavlja se pitanje – koje osobine bi trebao imati idealan lijek/sredstvo za prevenciju i liječenje ovog/ovih oboljenja?
Trebao bi da ima: 1. Preventivnu primjenu jer je dobra prevencija baza dobrog dugoročnog zdravlja; 2. Antitrombotski efekat; 3. Antihipertenzivni efekat; 4. Antilipemijski efekat; 5. Neuroprotektivni efekat jer je kognitivno funkcionisanje preduslov za dobru komplijansu ljekara i pacijenta; 6. Da je bezbjedan za dugoročnu primjenu; 7. Da može da bude potpora drugim ljekovima u određenim akutnim stanjima; 8. Da nije skup.
Godine 2020. i 2021. su na planetarnom nivou obilježene pojavom nove virusne infekcije, nazvane kovid-19, koja je u mnogim aspektima izmijenila svijet. Najveći teret tih izmjena podnijela je medicina. Shvatili smo da i pored svih dostignuća postoje bolesti čije liječenje treba dostići. Da i pored svih vrijednosti zdravlje ima najveću cijenu. Nova bolest je sa sobom donijela veoma veliki rizik od tromboze koja po definiciji predstavlja formiranje krvnog ugruška unutar krvnih sudova, što za posljedicu ima potpunu ili djelimičnu opstrukciju (zapušenje) krvnog suda, arterije ili vene. Ovaj rizik je značajno veći kod pacijenata sa KVB. Iskustvo u dvogodišnjem radu je pokazalo da je težina kliničke slike kovida-19 bila u korelaciji sa brojem i/ili težinom komorbiditeta (drugih bolesti) od kojih su najčešće bile upravo KVB. Spontano se nametnuo zaključak da je preventiva imperativ svih budućih strategija u unaprjeđenju zdravlja. I dok smo se u drugoj polovini 2021. godine borili sa raznim obrisima kliničke slike kovida-19, ali i sa njenim kasnim komplikacijama od kojih su najčešće bile tromboze, na našem farmaceutskom tržištu se kao svijetlo na kraju tunela pojavio novi suplement koji po svojim karakteristikama odgovara gore navedenim osobinama idealnog suplementa – Nattokinn®.
Nattokinn® je dodatak ishrani u obliku gastrorezistentne kapsule koji sadrži 100 mg natokinaze NSK-SD® (odnosno 2.000 FU – fibrinolitičkih jedinica i folnu kiselinu).
Natto je hrana nalik siru napravljena od sojinog zrna fermentisanog sa gljivicom Bacillus subtilis, a konzumira se kao tradicionalna hrana u Azijskim zemljama duže od 2.000 godina. Nedavne studije su pokazale da je visok unos Natto hrane bio povezan sa smanjenim rizikom od ukupnog mortaliteta od KVB, a posebno smanjenog rizika od smrtnosti usljed ishemijske bolesti srca. Ovo se može dovesti u vezu sa dugovječnošću japanskog stanovništva.
Kako djeluje natokinaza?
Natokinaza razlaže krvne ugruške tako što pospješuje razgradnju krvnog ugruška (fibrinolizu) i to 4 puta snažnije od plazmina koji je prirodni fibrinolitik, a takođe razgrađuje protein koji inhibira ovaj proces. Natokinaza smanjuje krvni pritisak blokadom ACE (angiotenzin konvertujućeg enzima) preko kog djeluju i neki od ljekova za hipertenziju. Pokazalo se da primjena natokinaze smanjuje veličinu aterosklerotskog plaka. Takođe, uočeno je da natokinaza u većoj mjeri smanjuje aterosklerozu u poređenju sa statinima (ljekovima koji se koriste u terapiji povišenih masnoća u krvi). Natokinaza blokira sljepljivanje trombocita, što dodatno sprječava stvaranje krvnog ugruška. Takođe je uočeno da ovaj enzim smanjuje sljepljivanje eritrocita i smanjuje gustinu krvi. Eksperimentalna istraživanja su pokazala da natokinaza ima sposobnost razgradnje još jedne vrste proteina koji se talože u mozgu osoba sa Alchajmerovom bolešću. Pored toga, na eksperimentalnom modelu akutnog moždanog udara uočeno je da natokinaza može ograničiti ovaj region i tako sačuvati okolno tkivo mozga. Dostupne su već studije koje ukazuju na njegovu antiinflamatornu i antioksidativnu aktivnost, a jedna od dokazanih novih koristi je pospješivanje zarastanja mukoznih erozija.
Kliničke studije su pokazale da oralna konzumacija Nattokinn®-a nije povezana sa bilo kakvim neželjenim događajima. Nattokinn® je prevashodno suplement te ga je moguće bezbjedno primjenjivati dugoročno, a najkraće tokom 2 mjeseca praktično kod svih pacijenta koji imaju hipertenziju, hiperlipidemiju ili metabolički sindrom (hiperetnzija, hiperlipidemija, dijabetes), a da nemaju aktivno krvarenje, urođenu ili stečenu sklonost ka krvarenju i ne koriste hronično antikoagulantnu terapiju. Imajući u vidu njegovo povoljno antilipemijsko i antitrombotsko dejstvo kod pacijenata sa anginom pektoris, Nattokinn® se može primijeniti, ali uz oprez i procjenu koristi/rizika jer ovi pacijenti obično redovno uzimaju antiagregacionu terapiju. Ovaj suplement može poslužiti kao dobro rješenje u smanjivanju rizika od tromboze kod pacijenata koji imaju indikaciju za OAT, ali zbog opšteg stanja, komorbiditeta i godina života rizik od krvarenja prevazilazi korist od primjene OAT. Pored dugoročne primjene, Nattokinn® se može primijeniti i kratkoročno, tokom 7-45 dana kod pacijenata kojima nije dokazan arterijski ili venski tromboembolizam (VTE), ali postoji tendencija ka istom, naročito neposredno nakon preboljele infekcije virusa kovid-19, što dodatno opravdavaju novija saznanja o njegovom antiinflamatornom i antioksidativnom dejstvu. Oprez u dugoročnoj primjeni je potreban kod pacijenata koji su nekada imali veliko, vitalno ugrožavajuće krvarenje u centralnom nervnom sistemu (CNS) ili skorije krvarenje u gastrointestinalnom (GIT) ili urogenitalnom traktu (UGT), zatim onih koji imaju malignu bolest koja zbog svoje lokalizacije nosi veliki rizik od krvarenja, kao što su tumori mozda, GIT ili UGT.
Add comment