Dr sci Velimir Milošević
Subspecijalista gastroenterohepatologije
Gastroezofagealna refluksna bolest (GERB) je stanje koje se odnosi na refluks (vraćanje) želudačnog sadržaja u jednjak i/ili usnu duplju, izazivajući na taj način različite simptome. Najčešći je, svakako, gorušica (osjećaj pečenja iza grudne kosti), ali pacijenti nerijetko prijavljuju i samo osjećaj vraćanja sadržaja (regurgitacija) ili tegobe koje na prvi pogled nemaju veze sa refluksom (atipični simptomi), kao što su promuklost, suvi kašalj ili osjećaj knedle u grlu. Rjeđe se pacijenti žale na bol ili osjećaj sviranja u grudima. GERB je, zbog promjena u načinu ishrane, slabije fizičke aktivnosti i sve prisutnije gojaznosti, postao globalni problem koji negativno utiče na kvalitet života i radno funkcionisanje sve većeg broja ljudi. Adekvatno liječenje GERB nije značajno samo zbog otklanjanja simptoma, već i zbog činjenice da ova bolest kod malog broja ljudi, ako se ne liječi, nakon više decenija trajanja može dovesti do komplikacija u vidu benignih suženja, ali i malignih tumora jednjaka. Stoga je liječenje GERB uvijek u fokusu, uz obavezno pridržavanje pravilnog načina ishrane i težnju ka održavanju približno idealne tjelesne mase. Osnov medikamentoznog liječenja GERB su već više od trideset godina inhibitori protonske pumpe (IPP). Ipak, sve više se u tom kontekstu pominju alginati, bilo kao monoterapija, bilo u kombinaciji sa pomenutim inhibitorima lučenja želudačne kiseline.
Alginati se u liječenju GERB koriste decenijama, ali su poslednjih godina sve češće u fokusu istraživača koji se bave GERB-om. U pitanju su kompleksna jedinjenja, po hemijskom sastavu polimeri polisaharida, u različitim formulacijama prisutni u algama koje žive u okeanima širom planete. Zajednička svim ovim formulacijama je sposobnost formiranja čvrstog gela, ali su samo određene vrste algi pogodne za proizvodnju preparata koji imaju antirefluksne karakteristike. Način djelovanja ovih supstanci je, za razliku od inhibitora protonske pumpe, prevashodno fizičke (mehaničke) prirode.
Tri najčešča aktivna sastojka ovih preparata su natrijum alginat, natrijum bikarbonat i kalcijum karbonat. Ove supstance u lumenu želuca intereaguju u cilju formiranja jakog plutajućeg zaštitnog sloja koji onemogućava refluks želudačnog sadržaja u jednjak. Tako napravljena fizička barijera je važna i u uklanjanju tzv „želudačnog kiselinskog džepa“, mjesta u želucu gdje kiselina pliva iznad hrane i može doprinijeti pogoršanju refluksnih smetnji. Smatra se da pomažu i pri uklanjanju viška želudačnih enzima i žučnih kiselina. Ne manje važno, alginati imaju sposobnost formiranja viskoznog sloja preko ranjive sluzokože jednjaka, štiteći je i na taj način od refluksa želudačne kiseline.
Postoje brojni izvještaji o efikasnosti alginata. Sve češče se kod pacijenata koji nemaju erozije prilikom endoskopskog pregleda, a imaju refluksne smetnje, alginati koriste kao monoterapija. Prilično je dokaza i o njihovoj efikasnosti kod blažih formi GERB i nedvosmisleno je pokazano da su efikasniji od placeba i antacida. Komparativne studije sa inhibitorima protonske pumpe novije generacije nedostaju. Postoje tek sporadična izvješća o komparabilnoj efikasnosti u odnosu na omeprazol, najstariji iz grupe IPP.
Veliki je broj i dokaza da kombinovanje alginata sa IPP doprinosi efikasnijem otklanjanju simptoma kod pacijenata koji imaju nedostatan odgovor na terapiju sa IPP, uključujući i teže forme erozivnog zapaljenja sluznice jednjaka i tzv refraktarne oblike bolesti, kada pacijenti imaju simptome i nakon udvostručavanja konvencionalne terapije. Poznato je da IPP imaju skromniji učinak u liječenju atipičnih simptoma refluksne bolesti. Sve više je, međutim, radova koji ukazuju da uvođenje alginata kao dodatak terapiji doprinosi efikasnijem liječenju pacijenata koji kao posledicu refluksa imaju promuklost, kašalj ili bol u grudima koji nije uzrokovan bolestima srca. U kontekstu terapije održavanja, ne postoje validne studije o dugotrajnoj upotrebi alginata u liječenju GERB. Postoje, međutim, radovi koji ukazuju da se alginati mogu koristiti kao „on demand“ (po potrebi) terapija održavanja kod pacijenata sa neerozivnim GERB ili blažim formama erozivne refluksne bolesti.
Na kraju, ne manje značajno, dosadašnja iskustva pokazuju da je bezbjednosni profil alginata sličan placebu. Efikasnost i bezbjednost ovih preparata je pokazana i u pedijatrijskoj populaciji, ali i kod trudnica i dojilja. Imajući u vidu sve pomenute činjenice, ne čudi sve prisutnije pozicioniranje ovih preparata u terapiji refluksne bolesti jednjaka.
Reference
Goh K-L et al. JGH Open 2021 Jul 31;5(8):855-863
Bor S et al. Turk J Gastroenterol 2019 Sep; 30(Suppl 2): S109–S136.
Dodajte komentar