Bol

Mehanizam prenosa impulsa i odgovor na bol

Mehanizam nastanka bola različit je kod nociceptivnog i neuropatskog bola.

Bez obzira na lokalizaciju početnog nadražaja organizam reaguje na bol kroz sljedeći proces:

– stimulacija – nastanak štetnog događaja koji uzrokuje bol i pretvaranje u električni impuls koji putuje tijelom,

– transmisija – prenos signala o bolu s mjesta stimulacije do mozga,

– percepcija – proces prepoznavanja bola i odgovor na bol,

– modulacija – proces aktivacije sistema koji pojačava ili umanjuje odgovor na bol.

Fiziološke i psihičke implikacije bola

Osim samog bolnog osjećaja, bolno stanje može podstaći cijeli niz neželjenih  zioloških odgovora organizma, uglavnom radi oslobađanja neurotransmitera, te kliničkih manifestacija bola na drugim organima.

Neliječeni ili nedovoljno liječeni jaki akutni bol, posebno hronični bol, može snažno uticati na emotivno stanje, te time  na psihu, u vidu lošeg raspoloženja, osjećaja straha, uzrujanosti  i drugih psihičkih poremećaja. Poremećaj spavanja je, takođe, čest kod jakog akutnog i hroničnog bola, što čini začarani krug, jer je upravo dobar san nužan za  ziološki oporavak od bola. Ovo stanje se naziva hronični bolni sindrom i od njega pati više od 50 odsto pacijenata s hroničnim bolom. Negativna razmišljanja i negativni osjećaji mogu uzrokovati bol. Usljed nekog snažnog, traumatičnog događaja može se javiti poremećaj nociceptivne aktivnosti, te se javlja doživljaj hroničnog bola, bez stvarnog oštećenja tkiva.

Iako je bol jedan od najčešćih simptoma koje pacijenti osjećaju, sama dijagnoza je vrlo teška. Zbog izrazite emocionalno-psihološke komponente bola, svaka osoba bol osjeća i doživljava na drugačiji način. Postoji niz literaturnih rasprava o uticaju pola, etničkog porijekla i kulture na osjećaj bola. Klinički dokazi postoje za uticaj pola na percepciju bola, što je objašnjivo prvenstveno kroz biopsihosocijalni aspekt bola. Žene su nježnije konstitucije, tanje kože, s većom površinom masnog tkiva, spremnije na izražavanje svojih emocionalnih stanja od muškaraca, a obično i drugačije vaspitavane – na način koji potiče izražavanje osjećanja. Postoji i važna različitost u hormonskom statusu između muškaraca i žena, ali i genetska različitost citokroma P-450, koji je odgovoran za većinu metabolizma ljekova za liječenje bola.  Uticaj etničkog porijekla na percepciju bola je istraživan, te se  smatra da su Azijati i crnci manje osjetljivi na bol od bijelaca. Uticaj kulture i vjere takođe se može objasniti kroz biopsihocijalni aspekt bola, odnosno izražavanje osjećaja, pa time i ekspresija bola zavisi o vaspitanju tradicije u društvu.

Početna dijagnoza bola podrazumijeva identifikaciju uzroka i prepoznavanje pridruženih komorbiditeta (  zioloških i psiholoških). Važno je odrediti početak nastanka, lokalizaciju, intenzitet i trajanje, karakteristike, uticaj na psiho zički status, dosadašnju terapiju, što pojačava, a što umanjuje bol…

“Sreća je odsutnost bola” – Baruh Spinoza..

Nastavak u sljedećem broju…