Uz hipoglikemiju, hiperglikemija i dijabetesna ketoacidoza predstavljaju posebno važne, često veoma opasne, akutne komplikacije šećerne bolesti.
HIPERGLIKEMIJA
Hiperglikemija je stanje koje karakteriše visok nivo glukoze u krvi, koji se zadržava iznad 13.3 mmol/l (240 mg%). Kada dođe do takve hiperglikemije, i ako se ona održava, znači da dijabetes nije dobro regulisan.
Hiperglikemija se, obično, odvija polako i u većini slučajeva ona nije hitan problem. Ipak, ako se glikemija zadržava duže vremena u granicama hiperglikemije, to može prouzrokovati ozbiljan problem. Postoje sasvim sigurni dokazi da održavanje hiperglikemije duže vremena dovodi do razvijanja karakterističnih oštećenja očiju, krvnih sudova i bubrega. Međutim, ono što je sigurno, hiperglikemija koja traje duže vremena (kod osoba sa insulin zavisnim dijabetesom) dovodi do ketoacidoze – opasnog i urgentnog stanja. Hiperglikemija može da se desi u sledećim prilikama:
– Ako je doza insulina ili oralnih antidijabetika nedovoljna,
– Ukoliko postoji povećano uzimanje hrane koja je bogata ugljenim hidratima,
– Usljed postojanja bolesti i stresne situacije,
– Zbog nedovoljne fizičke aktivnosti.
Jedan ili više ovih činilaca može prouzrokovati da nivo glukoze u krvi izrazito poraste. Mada stanje hiperglikemije ne mora da daje sasvim prepoznatljive znake, nekoliko simptoma može da pobudi sumnju na hiperglikemiju. Stoga treba odmah kontrolisati glukozu u krvi kada pacijent osjeti:
– Jaku žeđ,
– Često mokrenje,
– Iznenadnu pospanost,
– Poremećaj vida,
– Prenadržljivost,
– Pojavu infekcija,
– Sporo zarastanje rana.
Najbolji način liječenja hiperglikemija jeste pridržavanje osnovnih principa u pogledu:
– Uzimanja obroka i užina prema ustaljenom planu,
– Uzimanja obroka na vrijeme ,
Vrijeme uzimanja insulina ili tableta uvijek u predviđeno svakog dana u isto vrijeme,
– Redovnog provjeravanja nivoa glikemije,
– Vođenja dokumentacije o mjerenjima glikemije i pregleda mokraće na šećer i aceton,
– Sprovođenja izičke aktivnosti prema programu,
– Praćenja popularne literature o šećernoj bolesti,
– Bolesnici sa insulin zavisnim tipom šećerne bolesti, kada imaju povišenu glikemiju, iznad 13,3 mmol/l, treba da provjere mokraću na aceton, prije planirane fizičke aktivnosti. Ako se bolesnik pridržava uputstava neophodnih za pravilno liječenje, rizici da vrijednosti glikemije budu visoke postaju manji.
Pacijent koji duže vremena ima hiperglikemije zahtijeva dopunsko obučavanje. Ako se ne pridržava bilo kojeg od navedenih principa, znači da je potrebno dopunsko sagledavanje uzroka zbog kojih se to dešava i preduzimanje odgovarajućih mjera. Ovo se posebno odnosi na pacijente koji izbjegavaju redovne kontrole i koji ne sprovode kvalitetnu samokontrolu.
U stanjima infekcije ili drugih akutnih bolesti, kada su vrijednosti glikemije visoke, iznad 13,3 mmol/l, posebno je važno da se kontroliše mokraća na šećer i aceton. Na taj način se sprečava ili rano prepoznaje teška komplikacija hiperglikemije – ketoacidoza.
DIJABETESNA KETOACIDOZA (DKA)
Ketoacidoza nastaje usljed nedostatka insulina, koji je neophodan da bi glukoza ušla u ćelije i bila iskorišćena za njihov normalan rad. Kako ćelije nijesu u mogućnosti da propuste glukozu kroz svoju membranu, ona se nakuplja i njen nivo se u krvi brzo povećava, te se ćelije kupaju u obilnoj količini glukoze koju ne mogu da koriste kao energiju. U takvoj situaciji, da bi se zadovoljile potrebe za energijom, dolazi do pojačanog prometa i korišćenja masti i bjelančevina. Ni oslobođene masti ne mogu da se koriste u nedostatku insulina, pa se u krvi nagomilavaju proizvodi njihovog nepotpunog razlaganja – tzv. ketonska tijela (aceton, acetosirćetna kiselina i beta-hidroksibuterna kiselina). Tako se razvija stanje sa nagomilavanjem toksičnih produkata ketonskih tijela, koja dovode do zakiseljavanja krvi. U samoodbrani od postojeće promjene hemijske reakcije krvi, organizam izbacuje aceton preko pluća (ubrzanim i produbljenim disanjem, što stvara karakteristični miris na aceton) i izlučivanjem acetosirćetne kiseline i beta-hidroksibuterne kiseline putem mokraće. U daljem toku, sa ketonskim tijelima se gubi velika količina tečnosti i soli, što veoma brzo dovodi do jake dehidracije. Ako se u takvom stanju ne daje brzodjelujući insulin (srednje-djelujući i dugi skoro da ne djeluju) veoma brzo se razvijaju:
– Brzi porast nivoa glukoze u krvi,
– Ubrzano stvaranje ketonskih tijela i njihovo pojačano odstranjivanje putem mokraće i disanjem,
– Oštećenje ćelija koje ne mogu da rade u uslovima jake kiselosti,
– Teško kliničko stanje i smrt.
Ketoacidoza može da se razvije veoma brzo, posebno u stanjima infekcije, visoke temperature, hladnoće i, što je posebno važno, kod male djece.
Do ketoacidoze dolazi u sledećim stanjima:
– Početak insulin zavisnog dijabetesa,
– Dijagnostikovani insulin zavisni dijabetes,
Add comment