Kratkodjelujući insulinski analozi karakterišu se bržom apsorpcijom, bržim postizanjem maksimalnog dejstva, nakon čega njihovo dejstvo opada. Tako ova grupa analoga, npr. insulin, postiže bolju glikoregulaciju postprandijalne glikemije, u čemu je njihov najveći značaj. On, takođe, poboljšava ukupnu glikoregulaciju i smanjuje broj noćnih epizoda hipoglikemije.
2000. GOD. DOBIJENI SU INSULINI DUGOG DEJSTVA
Nova grupa insulinskih analoga srednjeg dejstva izmjenom u svojoj strukturi treba da obezbijedi zaravnjenu, neparaboličnu krivu djelovanja kao posljedicu kontinuirane i podjednake apsorpcije, čime se obezbjeđuje adekvatna bazalna insulinizacija i približna normoglikemija našte i u preprandijalnim uslovima. Za ovu podgrupu insulinskih analoga, čiji su predstavnici insulin glargine i insulin detemir, izuzetno je važan efekat smanjenja varijabilnosti glikemija u toku produženog djelovanja, što, s jedne strane, obezbjeđuje redukciju hipoglikemija, a s druge strane, pouzdanost doziranja.
Insulinski analog srednjedugog dejstva (glargine) je dugodjelujući rekombinanatni analog humanog insulina, proizveden rekombinantnom DNK tehnologijom, korišćenjem vrste E. colli. Molekul humanog insulina modifikovan je na poziciji 21, A lanca (zamjenom aspargina), što je u osnovi povećane stabilnosti ovog molekula aspargina sa pozitivnim naelektrisanjem na C terminalni kraj B lanca, čime se pH od kisjelog pomjera ka neutralnom (humani insulin 5.4, analog 6.7). Na taj način se postiže potpuna rastvorljivost i formiranje mikropercipitata u neutralnoj pH sredini subkutanog tkiva nakon reapsorpcije, tako da se insulin glargine sporo i ujednačeno otpušta iz ovih mikroprecipitata ostvarujući ravnomjernu bazalnu insulinizaciju doziranjem jednom dnevno. Početak djelovanja registruje se nakon 1,5 časa, a maksimalna koncentracija se postiže 2.8-4.1 h poslije doziranja.
Insilinski analog srednjeg dejstva – detemir – razlikuje se od humanih NPH insulina kako po strukturi tako i po načinu dejstva. Produženo dejstvo ovog insulina postiže se vezivanjem molekula za albumine i međusobnim vezivanjem samih molekula insulina. Insulin detemir formira stabilne heksamere na mjestu ubrizgavanja, čime se odlaže resorpcija slobodnih monomera u krvotok. Prisustvo masne kisjeline u molekulu detemira omogućava vezivanje za albumine na mjestu ubrizgavanja, što dodatno produžava vrijeme reapsorpcije. Nakon resorpcije 98% insulin detemira vezano je za albumine. Insulin detemir se koristi za bazalnu insulinizaciju, primijenjen jednom ili dva puta, kako u okviru terapije dijabetesa tipa 2, tako i tipa 1. Terapija se sprovodi uz analoge kratkog dejstva.
Fiksne mješavine insulinskih analoga postignute su izmjenom strukture insulin asparta, vezivanjem za protamin, čime dolazi do produženja djelovanja, a formiranjem bifaznog preparata insulin asparta, koji je istovremeno i kratkotrajnog i produženog dejstva, omogućena je istovremena korekcija postparandijalne glikemije i nivoa bazalne glikemije pred sljedeći obrok.
Bifazni insulin aspart sastoji se od 30% rastvorljive komponente insulin asparta (čije dejstvo počinje brzo i postepeno prestaje). On na ovaj način oponaša fiziološki skok postprandijalne insulinemije i 70% insulin asparta protamina, što obezbjeđuje duže trajanje dejstva insulina, čime se postiže bazalna insulinizacija. Uopšteno govoreći, glavne prednosti insulinskih analoga u odnosu na NPH insulin su:
– Rjeđa pojava hipoglikemije
– Porast tjelesne težine niži nego kod NPH insulina
– Bolja predvidljivost i stabilnost farmakokinetike. Izbor preaparata insulina:
– U savremenoj terapiji treba koristiti samo preparate humanih insulina i insulinskih analoga
– Preparate kratkodjelujućih insulinskih analoga treba koristiti u slučaju nepostizanja ciljnih terapijskih postprandijalnih vrijednosti glikemija na terapiji humanim kratkodjelujućim insulinskim preparatima
– Fiksne mješavine insulina treba primjenjivati prvenstveno kod pacijenata na konvencionalnoj terapiji, posebno u uslovima prisustva komplikacija ili kod oboljenja koja komplikuju ubrizgavanje insulina.
Brojne multicentrične studije, a naročito DCCT studija (Diabetes Control and Complication Trial) pokazale su da je primjena intenzivirane insulinske studije, bilo u vidu intenzivirane insulinske terapije, ili u vidu intenzivirane konvencionalne terapije (više od dvije doze), pokazala značajnu prednost u odnosu na konvencionalan režim u pogledu razvoja kasnih komplikacija dijabetesa. Ona se sprovodi pomoću pen-brizgalica ili kontinuirane subkutane insulinske infuzije, te pomoću spoljne insulinske pumpe.
Prema preporukama IDF-a3, Europen Diabetes Policy Group procjenjuje da kod oboljelih od dijabetesa tipa 2 nizak vaskularni rizik imaju oni sa preprandijalnim glikemijama manjim od 5,5 mmol/l i sa PPG-om4 manjim od 7,5 mmol/l, te sa HbAlC vrijednošću manjom od 6.5 %. Prema rezultatima UKPDS-a, oralna monoterapija koja se primjenjuje kod dijabetesa melitusa tipa 2 DM efikasna je samo u roku od 3-4 godine, a već poslije 7-8 godina trajanja bolesti i kombinovana oralna terapija postaje manje eikasna pa se primjena insulina mora razmotriti.
Analozi danas nesumnjivo predstavljaju zlatni standard insulinske terapije. Činjenice govore da je ovo područje, kada su u pitanju dijabetes i razvoj insulina, uvijek bilo dio Evrope i svijeta. Sve vrijeme, domaći stručnjaci su aktivno i pažljivo pratili dostignuća nauke, kao što i danas čine, tako da su sva unapređenja i poboljšanja namijenjena tretmanu pacijenata stizala kod nas u veoma kratkom roku.
Bez obzira na postojanje svih oblika insulina i njihove dostupnosti pacijentima u našoj zemlji, uspješno liječenje se jedino postiže pravilnom ishranom, adekvatnom i redovnom fizičkom aktivnošću, samokontrolom, primjenom terapije, redovnim kontrolama kod endokrinologa i izabranih ljekara. Sve se to vrši da bi se smanjio broj od 2/3 pacijenata sa neregulisanim statusom, postigla bolja regulacija pacijenata i spriječile fatalne posljedice ove izlječive bolesti.
Jednom rečenicom, uspjeh u liječenju je 2/3 u rukama pacijenta, a preostali dio na svim drugima uključenim direktnim ili indirektnim putem u njegovu bolest !!
Piše: dr Valentina Kalinić, spec. endokrinolog
Add comment