Iznenadna (naprasna) smrt sportista definiše se kao iznenadni prestanak rada srca koji nastaje tokom šest časova, kod osoba prethodno dobrog zdravstvenog stanja. Osnovna odlika ovog fenomena jeste tipično nastajanje tokom ili neposredno poslije treninga, odnosno takmičenja, tj. poslije intenzivnog fizičkog napora kao uzročnog faktora.
Prvi slučaj iznenadne srčane smrti usljed fizičkog napora zabilježen je kada je na ovaj način preminuo Grk Filipides (Pheilippides). On je 490. god. p. n.e. trčao od Maratonskog polja do Atine (42 km) kako bi što prije saopštio vijest o pobjedi Atinjana nad Persijancima. Na osnovu tog slučaja u sportu je definisana institucija MARATON, kao sportska disciplina dugoprugaša, pa su 42 kilometra uzeta za dužinu staze maratona. U medicini je definisan entitet „iznenadna smrt sportista” (ISS), i ona nastaje poslije intenzivnog fizičkog (sportskog) napora. ISS je danas izuzetno aktuelan problem i predmet raznih istraživanja u medicini, sportskoj medicini i od strane stručnjaka za sport.
► Autor ovog rada želi da ukaže i upozori da je ISS sve češća pojava na raznim sportskim terenima za fudbal, košarku, na atletskoj, biciklističkoj stazi i dr.
► Autor ukazuje da još nije izvučena pouka iz toga i da i dalje ima klubova i roditelja koji svoje članove (djecu) ne odvode na: obavezne, redovne, preventivne sistematske preglede.
► Sistematskim pregledima se utvrđuje da li intenzivan izički napor (treninzi, takmičenja, utakmice) negativno utiču na zdravlje sportiste.
► Sistematski pregled nekada treba da bude dopunjen i testovima, kao što su: stres test, ultrazvuk srca i krvnih sudova, dvadesetčetvoročasovni holter EKG-a, dvadesetčetvoročasovni holter krvnog pritiska itd.
U 90% posmatranih slučajeva ISS-a dijagnoza je bila: hipertrofična kardiomiopatija. Pri intenzivnom fizičkom naporu dolazi do popuštanja srčanog mišića, tj. akutne srčane insuicijencije. 90% je hipertroična kardiomiopatija (hipertrofija lijeve komore – HKM, HLK), a u 10% uzrok su: infarkt miokarda, moždani udar, virusni miokarditis, doping, zloupotreba stimulativnih sredstava, koji se indirektno završavaju hipertroičnom kardiomiopatijom, a ova akutnom srčanom insuicijencijom i smrću sportiste. Obično se pod hipertroijom podrazumijeva povećanje mase, a kada se taj termin odnosi na mišić, misli se na mišićnu masu.
Hipertroija jedne od srčanih komora odnosi se na povećanje debljine zida te komore. Kod hipertroije lijeve komore, zid lijeve komore je vrlo debeo i izaziva velike oscilacije QRS kompleksa (u predkordijalnim odvodima). Aletsko, sportsko srce ima većina aktivnih sportista. To je srce sa zadebljanjem srčanog mišića lijeve komore. Ako je ovo zadebljanje veće od 13 mm, radi se o bolesnom srcu. Ako je zadebljanje manje od 13 mm, promjena je reverzibilna, tj. po prestanku bavljenja sportom, za 3-6 mjeseci, srčani mišić se vraća na normalu (što se prati ehokardiografski – ultrazvukom).
Zloupotreba: alkohola, nikotina, dopinga, anabolika, steroida, proteina, „nekih” vitamina i drugih stimulativnih, inkriminisanih sredstava, radi veće izdržljivosti i boljih rezultata.
Nepravilan režim života, nepovoljni klimatski faktori (visoka i niska temperatura, vlažnost vazduha, atmosferski pritisak).
FIZIOLOGIJA I PATOFIZIOLOGIJA U TOKU INTENZIVNOG SPORTSKOG NAPREZANJA
SPORTSKA TAKMIČENJA PREDSTAVLJAJU PSIHOFIZIČKI STRES SA SKOKOM ADRENALINA U KRVI
Pri navedenom, povećava se frekvenca srčanog rada (puis), i to na 200-250 otkucaja u minuti (N = 60-80/min, u miru). Količina krvi koju srce istisne u cirkuiaciju, u stanju mirovanja iznosi 70 cm3 (ml), a u toku bavljenja sportom (treninga, takmičenja) izbaci se: 200250 cm3 (ml) krvi. Pri frekvenci 200-250/min (p), puta 200-250 cm3 krvi, dolazi se do podatka da srce u jednoj minuti istisne: 30-35 litara krvi. Sistolni krvni pritisak (TA) povećava se na 200-250 mmHg (TA = 26-32 kPa). Sa nagomilavanjem mliječne kisjeline (laktati), pojačava se metabolizam. Zbog hipoksije i hipoglikemije, metabolizam (Krebsov ciklus), prelazi na anaerobnu glikolizu, sa još većom sintezom laktata koji su toksični za miokard i krvne sudove (laktatna acidoza). Sve ove promjene mogu da dovedu i dovode do iznenadne smrti sportiste, tim prije i više ako se radi o urođenoj mani srca, krvnih sudova, oštećenom miokardu i krvnim sudovima.
Na obdukcionom nalazu sportista najčešće se nalazi: akutna insuficijencija miokarda, infarkt miokarda, moždani udar, prsnuće aneurizme u mozgu ili tijelu, ateroskleroza krvnih sudova, endokrina bolest …
Paroksizmalna pretkomorna tahikardija izazvana je naglim nadražajima jednog pretkomornog ektopičkog pejsmejkera. Paroksizmalnu nodalnu tahikardiju prouzrokuje ektopički pejsmejker u AV čvoru.
OSTALI UZROCI IZNENADNE SMRTI SPORTISTA (ISS)
AKUTNA SRČANA INSUFICIJENCIJA
(HIPERTROFIČNA KARDIOMIOPATIJA), INFARKT
SRCA I MOZGA
Miokarditis (virusni, bakterijski, poststreptokokni, reumatski).
REZULTATI RADA
► Od ISS-a najčešće umiru fudbaleri (35 fudbalera umrlo za posljednjih 10 godina).
Add comment