Dr Mitar Šaranović, spec. ortopedije i traumatologije,
Opšta bolnica, Nikšić
„SEDARE DOLOREM OPUS DIVINUM EST“ – UBLAŽITI BOL, BOŽANSKO JE DJELO
Najčešći simptom koji bolesnika dovodi ljekaru je bol.
Ljekari se praktično svakodnevno u svojim ambulantama susrijeću sa pacijentima koji, usljed različitih degenerativnih, zapaljenskih, tumorskih bolesti ili traume, trpe bol.
Prema definiciji SZO, bol se definiše kao neprijatno čulno ili emocionalno iskustvo povezano sa stvarnim ili potencijalnim oštećenjem tkiva.
Jedan u paleti brojnih ljekova koji imaju analgetski efekat je i kapsaicin.
Kapsaicin je snažan agonist vaniloidnog receptora, koji selektivno stimuliše nociceptivne nervne završetke. Slične supstance postoje i u drugim ljutim biljkama (đumbir), ali nijedna nije tako snažna kao kapsaicin. Glavni je sastojak kajenske ili poznatije čili paprike. Biljka Capsicum iz koje je ekstrahovan porijeklom je iz Srednje Amerike, ali je popularan začin i na istoku. Kapsaicin je prvi izolovao britanski hemičar Thresh, davne 1876. Nakon 130 godina istraživanja, naučnici sa Mayo klinike otkrili su pravu prirodu njegovog analgetskog dejstva.
Dejstvo stimulacije vaniloidnih receptora je oslobađanje neurotransmitera, supstance P, koja prenosi signal za bol iz senzornih nervnih vlakana u mozak. Stoga, odmah nakon primjene može se javiti osjećaj pečenja i toplote. Ovaj osjećaj je prolazan i traje kratko jer tokom produžene primjene kapsaicina dolazi do smanjenog oslobađanja neurotransmitera supstance P, a nervna vlakna u tom području prenose manje signala za bol do mozga, i tada nastupa analgetski efekat. Ponovljena primjena dovodi uz konstantno smanjenu osjetljivost na bol do analgetskog efekta koji se održava nekoliko sati do nekoliko nedjelja, u zavisnosti od učestalosti primjene. Analgetski efekat može trajati do 12 nedjelja, nakon čega u primjeni treba napraviti pauzu od nekoliko sedmica, da bi se postupak ponovio.
Koristi se u liječenju bola u vratu, ramenima, leđima, koljenu, sportskih povreda, artritisa.
Postoji još nekoliko zanimljivih činjenica vezanih za dejstvo kapsaicina:
Aplikovan na bešiku izaziva oštećenje aferentnih nervnih završetaka i korišćen je za liječenje inkontinencije praćene hiperreaktivnošću bešike kod pacijenata koji su pretrpjeli šlog ili povredu kičme.
Ako se neontalno aplikuje životinjama izaziva gubitak nociceptora, jer dolazi do uništavanja tijela ćelija, i životinje rastu sa značajno smanjenim odgovorom na bolne stimuluse.
Za razliku od sisara, ptice ne reaguju na kapsaicin, jer se njihov vaniloidni receptor razlikuje od sisarskog.
Ljekovito dejstvo kapsaicina je dokazano u mnogobrojnim kliničkim studijama i kliničkoj praksi, zahvaljujući čemu se krem kapsaicina nalazi u svim internacionalnim preporukama i vodičima za terapiju hroničnog bola.
Add comment