Dr Marija Đerković Lakićević, spec. neurologije
Opšta bolnica Bar
Migrena je hereditarni paroksizmalni poremećaj koji potiče iz jedara moždanog stabla. Incidencija migrene iznosi 370 na 100.000 a vrh prevalence je izmeđe 25-55 godine, češće kod ženskog pola. Postoje različite prezentacije migrene: sinuzitis like zbog aktivacije trigeminovaskularnog sistema i odraznog bola u oftalmičnoj i maksilarnoj distribuciji, zatim tenzionoj glavobolji slična prezentacija zbog aktivacije bilateralnih puteva, cervikalnom bolu slična migrena zbog odraznog bola u područjima inervisanim gornjim cervikalnim nervima (C2,C3,C4,C5). Patofizologija migrene je kompleksna i još uvijek nedovoljno razjašnjena, u kojoj postoji difuzna neuralna difunkcija, vazodilatacija i aktivacija trigeminovaskularnog sistema, neurogena inflamacija u kojoj učestvuju neuropeptidi kalcitonin-gene related protein (CGRP) i supstancija P (SP). Bolni impulsi putuju trigeminalnim živcem do trigeminusnog jedra i dalje talamusa i korteksa. Strukture osjetljive na bol su prije svega krvni sudovi mozga, pije, venski sinusi i dura mater koji su bogato inervisane primarnim aferentnim neuronima sa tijelima u ganglionu Gasseri i dorzalnim ganglijama C1 i C2. Migrenski bol je posljedica sterilne neurogene inflamacije.
Smatra se da migrena bez aure nastaje multifaktorijalno, kombinacijom poligenskih faktora i faktora sredine. Familijarna hemiplegicna migrena je rijedak autozomno-dominantni oblik migrene sa aurom u kojoj ataci migrene nastaju po pravilu prije 30-te godine, a hemipareza se javlja prije ili tokom glavobolje i traje nekoliko minuta do nekoliko nedjelja.
Kortkalna napredujuća depresije je odgovorna za nastanak migrenske aure dok se ista kod migrene bez aure odvija u manje elokventnim zonama korteksa. Mutacija u CACNA1A genu je odgovorna za niži prag za kortikalnu napredujuću depresiju. Postoji više genskih bolesti vezanih za hromozom 19 koje u kliničkoj slici imaju migrenu: CADASIL (kortikalna autozomno dominantna arteriopatija sa subkortikalnim infarktima i leukoencefalopatijom), familijarna hemiplegicna migrena, epizodicna ataksija 2 i spinocerebelarna ataksija tip 6. Migrena bez aure je najčešći tip migrene i jedan od čestih uzroka funkcionalne onesposobljenosti. Karakterišu je ponavljani ataci u trajanju od 4-72h, tipične unilateralne lokalizacije, pulsirajućeg kvaliteta, umjereno do jakog intenziteta koji se pogoršava pri rutinskoj fizičkoj aktivnosti, i udružena je sa nauzejom/povraćanjem ili foto/fonofobijom. Migrena sa aurom čini 30% migrena i odlikuje je nastanak reverzibilnih fokalnog neurološkog simptoma koji se postepeno razvijaju tokom 5-20minuta i traju do 60 minuta. Migrenska glavobolja obično slijedi za aurom, rjeđe glavobolja nema migrenske osobine ili čak i nedostaje u potpunosti. Postoje i premonitorni simptomi koji nisu aura, u vidu malaksalosti, otežane koncentracije, ukočenosti vrata, bledila, zijevanja itd.
Pored najčešće vizuelne aure u vidu svjetlucavih fortifikacionih šara, postoji jos i hemiparestetična i motorna aura. Diferencijalna dijagnoza između tranzitornog ishemijskog ataka (TIA) i aure može biti izazovna: TIA je češća kod starijih, odlikuje je nagao početak, prisustvo negativnih simptoma i nije praćena glavoboljom, dok se aura javlja kod mlađih, ima postepen početak i pozitivne simptome a praćena je glavoboljom. Ukoliko postiji 14 ataka migrene mjesečno ili manje, onda je to epizodična migrena dok se hronična migrena definiše brojem ataka većim od 15 mjesečno.
– Cilj terapije je da bolesnik tokom 2h uspostavi normalno funkcionisanje brzim i postojanim olakšanjem bola i udruženih simptoma (mučnina, povraćanje), bez ponovne pojave glavobolje unutar 24h. Terapija uključuje farmakološki i nefarmakološki aspekt koji podrazumijeva redovan i kvalitetan san i obroke, izbjegavanje kofeina i različitih vrsta aditiva, fizičku aktivnost, relaksacione tehnike itd. Farmakološka terapija se dijeli na abortivnu i profilaktičku. Abortivna terapija podrazumijeva terapiju ataka migrene i može biti: nespecifična (NSAIL, ASA, opijati), za blaže i umjerene atake migrene, dok se specifična terapija (triptani, ergotamini) koristi za teške atake, kao i CGRP antagonista. Triptani su kontraindikovani kod ishemijske bolesti srca, neregulisane hipertenzije, hemiplegične i bazilarne migrene. Profilaktička terapija se uključuje ako su ataci migrene češći od dva puta mjesečno, ili su ataci onesposobljavajući ili refraktarni na terapiju, kao i kada su u pitanju hemiplegična, bazilarna migrena, migrena sa prolongiranom aurom ili migrenski infarkt. Najčešće se primjenjuju: propranolol (40-160mg), amitriptilin (10-75mg), valproat (500-1500mg), verapamil (120-240mg), fluoksetin (20mg), magnezijum, topiramat, gabapentin, sertralin kao i botulinski toksin. Migralin se takođe koristi u profilaksi migrene. Njegovi aktivni sastojci su ekstrakt lista majčinskog vratića standardizovan na 0,5% partenoilida 52mg, magnezijum 350mg, vitamin B2 100mg, Koenzim Q10 100mg 1×1 i ekstrakt ploda crnog bibera standardizovan na 95% piperina 10mg. Kliničkim studijama je pokazano da fitopreparati na bazi ekstrakta T.parthenium (majčinski vratić) smanjuju frekvencu migrenoznih napada, jačinu migrenoznih bolova i stepen mučnine i povraćanja. Magnezijum je esencijalni element koji ima ulogu kofaktora u više od 300 enzimskih reakcija i učestvuje u metabolizmu glukoze, adenozin trifosfata i brojim drugim reakcijama. Riboflavin (vitamin B2) učestvuje u oksidoredukcionim procesima i ćelijskoj respiraciji. Piperin (aktivni princip porijeklom iz biljke crni biber) je alkaloid koji ispoljava antiinflamatorno djelovanje i ima pozitivan efekat na bioraspoloživost određenih nutrijenata (vitamina, minerala) i koenzima Q10 u organizmu. Koenzim Q10 je esencijalni kofaktor u lancu transporta elektrona u mitohondrijama, učestvuje u energetskom metabolizmu i ima antioksidativnu aktivnost na nivou mitohondrija i ćelijskih membrana.
Add comment