U stomatološkoj praksi ekstrakcija zuba je jedna od najčešćih rutinskih postupaka. Ekstrakciona rana obično zarasta bez značajnih poteškoća. Na tom mjestu, međutim, često nastaje defekt alveoralne kosti. Resorpcija kosti u toku zarastanja predstavlja veoma prisutan problem, jer prije svega utiče na estetski izgled mjesta ekstrakcije. To je posebno izraženo kada je prije ekstrakcije već postojao gubitak alveolarne kosti usljed paradentopatije. Na obim resorpcije alveoralne kosti poslije ekstrakcije kosti utiče vrijeme trajanja zarastanja rane i invazija koštanog defekta – alveole – vezivnih tkiva. Traumatska ekstrakcija zuba, prethodne akutne hronične infekcije i dugoročno korišćenje mobilne proteze često rezultiraju obimnim gubitkom alveolarne kosti. Na sreću, neprekidne inovacije hirurških tehnika, kao i bolje poznavanje biologije koštanih regenerativnih tehnika omogućili su povoljne kliničke ishode. Istraživanja su pokazala da vremenski period koji je potreban za ponovno modelovanje i formiranje alveolarne kosti iznosi 6 mjeseci. Na raspolaganju su nam različiti postupci kako bi se očuvao sam greben. Jedan od postupaka jeste usmjerena koštana regeneracija (UKR). Istorijski gledano, augmentacije ili „regeneracije” alveo¬larne kosti izgubljene nakon ekstrakcije zuba, resorpcije ili traume, za kliničara predstavljaju značajan izazov. Ukoliko dozvolimo da mjesto ekstrakcije zaraste bez upotrebe regenerativnih postu¬paka, defekat na mjestu ekstrakcije zarasta s formiranjem fibroznog vezivnog tkiva ili ožiljka. Okolno meko tkivo kolabira, ostavljajući sa sobom anatomsku deficijenciju u odnosu na prirodnu poziciju zuba.
Trombociti su ćelije koje sadrže veoma visoke koncentracije bjelančevina koje se nazivaju faktori rasta. Ovi faktori djeluju na matične ćelije tkiva u različitim fazama razvoja, ubrzavaju njihov rast i višestruko umnožavaju ćeljsku populaciju. Na ovaj način faktori rasta podstiču reparaciju tkiva. Naravno, ono što je jako bitno jeste da pošto su faktori rasta dobjeni iz sopstvene krvi, njihovom primjenom ne dolazi do autoimunih reakcija organizma.
Prije samog uvođenja metode usmjerene koštane regen-eracije otkriveno je da, ukoliko se defekt kao izvor osteoblasta i krvnih sudova izoluje od okolnog mekog tkiva, postoji mogućnost da tu dođe do formiranja kosti. Naprotiv, ukoliko ovo polje ostane nezaštićeno, ono počinje da se popunjava fibroznim vezivnim tkivom. Mjesto koštane regeneracije kod defekata zaštićenih membranom zarasta korak po korak, simulirajući pojavu koštanog tkiva koja nastaje poslije ekstrakcije zuba. Nakon formiranja koaguluma, dolazi do koštane regeneracije, usljed formiranja osteoidnog tkiva koje se prethodno formiralo duž novih krvnih sudova na periferiji defekta. Osteoidno tkivo zatim zamjenjuje lamelarna kost, što rezultira anatomskim sazrijevanjem kosti. Na kraju, dolazi do remodeliranja i nove osteogeneze.
Najznačajniji aspekt očuvanja alveolarnog grebena nakon ekstrakcije zuba obuhvata sprečavanje gubitka koštanog tkiva. Upotreba adekvatnih hirurških instrumenata i pravilno izvršene ekstrakcije zuba preduslov je za očuvanje alveolarnog grebena. Formiranje kvalitetnog koaguluma indukuje prvu fazu koštanog zarastanja i dobru osteogenezu. Nakon ekstrakcije, zanačajno je da se odstrane svi fragmenti patološki izmijenjenog tkiva. Ekstrak-ciona rana zarasta bez komplikacije, ukoliko je okolno koštano tkivo adekvatne debljine a ekstrakcija izvršena bez traume. Hirurška rana najčešće zarasta spontano, međutim, ukoliko je došlo do defekta u rezidualnom grebenu, mora se pristupiti zahvatima iz domena usmjerene regeneracije koštanog tkiva.
Materijal za transplantat može da bude osteokonduktivan ili osteoinduktivan, bez obzira na upotrijebljene supstance. Neophodno je uspostaviti dobar krvotok u zoni defekta, što predstavlja izvor osteoprogenitornih ćelija. Kod izbora vrste materijala od značaja je veličina i količina defekta koji je potrebno nadograditi. Veći defekti zahtijevaju autogenu kost, jer posjeduju maksimalan obim celularnosti i strukture. Ovakav graf sadrži koštane proteine i ćelije koje imaju sposobnost osteoindukcije.
Prilikom evaluacije stanja grebena treba odrediti vrstu defekta, jer to igra važnu ulogu u izboru hirurškog postupka. Defekti se klasifikuju na one s pet zidova, četiri zida, traumatske i hronične. Svaki od njih zahtijeva specifičan hirurški pristup, kako bi se izvršila adekvatna korekcija oblika i veličine koštanog grebena. Ksenogeni – goveđi materijal, jedan je od najčešće korišćenih materijala i omogućuje osteokonduktivno zarastanje i očuvanje oblika i veličine koštanog tkiva. Pri samom postupku neophodno je pažljivo postavljanje materijala za graft, kako bi se obezbijedilo potpuno ispunjenje koštanog defekta i prikrivanje onog koji je ispunjen biomembranom.
Samu rekonstrukciju alveolarnog grebena poslije ekstrak-cionog defekta moguće je uraditi i tri mjeseca poslije ekstrakcije. Kada se primjenjuje metoda usmjerene koštane regeneracije membrana se mora postaviti van mjesta incizije. Ukoliko zbog veličine defekta nema dovoljno autogene kosti, za transplantat se mogu koristiti kombinacije autogene kosti i ksenogenog transplantata (goveđa kost).
Odluka o izboru metode usmjerene koštane regeneracije može biti donesena na osnovu vrste materijala za graft. Kako autogeni graft omogućava relativno brzu regeneraciju, umanjen je i problem invazije rane vezivnim tkivom, te nije uvijek neophodno postavljanje biomembrane.
Add comment