Dr Sabrina Hadžiosmanović, spec. neurolog
Opšta bolnica, Pljevlja
Uvođenje imunomodulatorne terapije u hroničnom tretmanu pacijenata oboljelih od multiple skleroze ima za cilj:
1. da u potpunosti zaustavi, uspori ili odloži progresiju bolesti,
2. da prevenira pojavu novih aktivnih plakova u mozgu i kičmenoj moždini,
3. da prevenira javljanje novih simptoma ili pogoršanje već postojećih, čime se obogaćuje i taloži neurološki deficit,
4. da obezbijedi zaštitu od oštećenja i nepovratnog gubitka nervnog tkiva.
Svoje djelovanje i postizanje zadatih ciljeva, različiti oblici imunonodulatorne terapije, kao što samo ime kaže, postižu modifikacijom imunološkog odgovora na različitim nivoima i različitim komponentama imunskog sistema.
Primjena imunomodulatorne terapije nosi sa sobom i veliki broj, za pacijenta prihvatljivih rizika kao i neželjenih dogadjaja sa kojima svaki pacijent koji je kanditat za započinjane ovog vida terapije mora biti upoznat. Iz tog razloga postoje posebni protokoli započinjanja i monitoringa, kako kliničkih tako i parakliničkih pokazatelja tzv. štetnosti ovog vida terapije.
Neželjeni efekti imunomodulatorne terapije mogu se podijeliti u dvije grupe, a to su lokalne i sistemske manifestacije.
Lokalne neželjene manifestacije imunomodulatorne terapije odnose se dominantno na ljekove koji se apliciraju potkožno i to u vidu lokalnog crvenila, modrica, toplote, otečenosti i bolnosti, u regiji uboda, što se objašnjava lokalnom osjetljivošću kože i pripadajućeg potkožnog tkiva na preparat i vezuje se za neadekvatnu tehniku samoinjektiranja.
Sistemske manifestacije imunomodulatorne terapije su višestruke, i mogu biti opšte i organ specifične za pojedinačne terapijske formulacije.
Opšta neželjena dejstva podrazumjevaju alergijske reakcije i lošu toleranciju aktivne supstance lijeka ili neke od komponenti lijeka. Kako je sam princip djelovanja imunomodulatorne terapije baziran na izmjeni intenziteta i efikasnosti imunskog odgovora, to se vrlo često kod pacijenata koji započinju sa bilo kojim vidom imunomodulatorne terapije kao rezultat inicijalne supresije imunskog odgovora javlja „stanje slično gripu“ (flue like sindrom) koje je prolaznog karaktera i manifestuje se povišenom tjelesnom temperaturom, opštom slabošću, malaksalošću, bolovima u mišićima i koštano-zglobnom sistemu te osjećajem umora. Od velike važnosti je napomenti da ukoliko ovi simptomi perzistiraju značajno duže i praćeni su pojavom i drugih manifestacija kao što su promjene u vidu ulceracija sluznica, uvećanje limfnih žlijezda, specifičnih infektivnih sindroma, ukazuju na povećani rizik od interkuretnih infekcija koji u tom slučaju zahtijevaju intenzivnije praćenje parametara zapaljenja i ordiniranje antimikrobne terapije. Od izvanrednog značaja je određivanje imunološkog profila bolesnika prije započinjanja bilo kog vida imunomodulatorne terapije. Krvne diskrazije tj. narušenost u broju i/ili odnosu pojedinačnih krvnih loza nastaju kao posljedica prolaznog i trajnog oštećenja kostne srži i gubitka njenih regenerativnih kapaciteta.
U organ specifična neželjena dejstva imunomodulatorne terapije ubrajaju se poremećaji koji su vezani za pojedinačne organe i organske sisteme. Funkcija jetre je jedna od najčešće pogođenih i može se manifestovati asimptomatskim porastom serumskih vrijednosti jetrinih enzima do potpune jetrine slabosti kada su značajno narušeni metabolički procesi i sintetski potencijali jetre. Poremećaji bubrežne funkcije praćeni su porastom serumskih vrijednosti azotnih materija. Najznačajniji endokrini sistem koji je visoko predisponiran kako za efikasnost, funkcionalnost ali i štetnost imunomodulatorne terapije jeste štitasta žlijezda. Poremećaji u funkciji štitaste žlijezde i hormonski disbalans bilo kog vida od hipodo hipertireoze ili autoimunog tireoiditisa su pozor za oprezan i siguran odabir vida imunomodulatorne terapije. Smetnje od strane kardiovaskularnog sistema se ogledaju u nastanku kardiotoksičnosti obzirom da izvjesni preparati pokazuju sklonost ka akumulaciji u tkivu srčanog mišića ali i pojavi ozbiljnih poremećaja srčanog ritma. Oštećenja očnog nerva kao i perifernih nerava su takođe jedan od toksičnih dejstava imunomodulatorne terapije kumulativnog karaktera. Od značaja su i povremena pojava kožnih promjena isključujući alergijeske kožne manifestacije.
Na osnovu svega navedenog, zaključuje se da primjena imunomodulatorne terapije je vrlo kompleksna, da zahtijeva multidisciplinaran pristup i da odabir samog lijeka je visoko individualizovan, određen aktivnošću bolesti ali uslovljen i komorbiditetima pacijenata sa multiplom sklerozom. Shodno tome u protokolima praćenja terapijske efikasnosti imunomodulatorne terapije, pored redovnog neurološkog i neuroradiološkog pregleda, neophodno je i regularno, inicijalno po uvođenju terapije, mjesečno a potom u tromjesečnim intervalima, praćenje vrijednosti biohumoralnih parametara zapaljenja, diferencijalne krvne slike, pokazatalja jetrine i bubrežne funkcije, tireoidnog statusa te kliničkih pregleda kardiologa i oftalmologa i ostalih klinički-specijalnih pregleda shodno somatskom statusu oboljelog.
Add comment