Pacijenti rizika u stomatologiji
Tuberkuloza pluća
Tuberkuloza je zarazna bakterijska infekcija koju izaziva Mycobacterium tuberculosis. Ime je dobila po tuberkulima (čvorovima), koje uzročnik stvara u tkivu u kojem se nastanio. Bolest se najčešće manifestuje na plućima (90%-95%), mada može da zahvati i druge organe (bubrege, kosti, limfne žlijezde, zglobove, mozak, jajnike). Prenosi se kapljičnim putem, sa oboljele osobe na zdravu, kašljanjem, kijanjem, čak i govorom, pa je zbog toga zarazna samo osoba oboljela od plućne tuberkuloze. Udisanjem, bakterija dospijeva u pluća gdje se razmnožava i razvija svoje patološko dejstvo. Karakteristični simptomi bolesti su: malaksalost, znojenje, naročito noću, povišena tjelesna temperatura, kašalj, najčešće suv i uporan, iskašljavanje sukrvice ili krvi, bol u grudima. Dijagnoza se uspostavlja izolovanjem bacila tuberkuloze i rendgenografijom pluća. Liječi se odgovarajućom kombinacijom ljekova (antituberkulotici).
Tuberkuloza je bolest stara koliko i ljudski rod. Promjene na kostima prouzrokovane tuberkulozom pronađene su na egipatskim mumijama starim više od 4.000 godina. Drevni narodi, Kinezi, Grci, Vavilonci, Egipćani, u svojim spisima ostavili su značajne podatke o ovoj bolesti. Tako je staroindijski ljekar Sušruta za ono prastaro doba veoma precizno opisao simptome plućne tuberkuloze: gubitak apetita, mršavljenje, promuklost, bolovi u grudima, kašalj, krv u ispljuvku, groznica.
Tuberkuloza pluća, vjekovima bolest siromašnih ljudi, kroz istoriju je dostizala takve razmjere da je smatrana „zastrašujućom zarazom” pred kojom su i najpoznatiji ljekari bili potpuno nemoćni. Pomenimo podatak da je u 19. vijeku svaki sedmi Evropljanin umirao od ovog opakog oboljenja.
Tek polovinom 20-og vijeka, tačnije 1946. godine, kada je otkriven antibiotik streptomicin, počinje era uspješnog liječenja tuberkuloze. Međutim, to veliko otkriće i pronalazak drugih medikamenata nije uspjelo da pobijedi tuberkulozu. Štaviše, tek poslije samo nekoliko decenija uspjeha u liječenju, posljednjih godina (od zadnje decenije prošlog vijeka) događa se u cijelom svijetu, ekonomski nerazvijenom i ekonomski razvijenom, ponovo porast ove bolesti, pa je, danas tuberkuloza pluća, opet, jedan od najozbiljnijih problema u medicini.
Čovjek koji je pronašao uzročnika tuberkuloze zove se Robert Koh.
U istoriji medicine bilo je velikih ljudi i naučnika koji su godinama predano radeći, uz velika lična i porodična odricanja, zbog sujete, uskogrudosti i oholosti kolega, bili sputavani da pokažu i dokažu rezultate svojih epohalnih otkrića. Katkad suočeni čak i s poniženjima, oni su, prkoseći otporu na koji su nailazili, uporno nastavljali da rade na svom životnom djelu, rukovodeći se snagom sopstvenog uvjerenja, s jednim jedinim ciljem – da pomognu čovjeku. Jedan od tih velikana medicinske nauke je i čuveni njemački bakteriolog, osnivač moderne bakteri-ologije Robert Koh (1843-1910).
Od „provincijskog doktora”, „primitivnog seoskog ljekara„ i „šarlatana”, kako su ga tada neki nazivali, pa preko nipodaštavanja i omalovažavanja od strane, u to vrijeme, bez sumnje izuzetno cijenjenih autoriteta[2], Rober Koh se na sve to ogromnim radom i trudom izdigao tako visoko da je svojim genijalnim otkrićem uzroka opake, zarazne i zastrašujuće bolesti – tuberkuloze, (a kasnije otkrićem i uzročnika još jedne teške infektivne bolesti – kolere) zadužio čovječanstvo. Potom je, na predlog velikog ruskog naučnika, biologa, Ilje Mečnikova, 1905. god. u Stokholmu dobio Nobelovu nagradu za medicinu – „za istraživanja i otkrića na području tuberkuloze”.
Pomenimo da su od tuberkuloze pluća bolovali: Čehov, Kafka, Molijer, Šopen, Veber i dr., uz činjenicu da su ovi velikani moguća potvrda uvjerenja mnogih stručnjaka da tuberkuloza kao bolest daje posebno nadahnuće umjetničkim stvaraocima upravo zato što pruža osjećaj „života u sjenci smrti”.
Kada je stomatologija u pitanju recimo da je tuberkuloza oboljenje koje se rijetko javlja u ustima. Ako se i javi, obično se radi o sekundarnoj manifestaciji infekcije iz pluća, odakle, najčešće, bacil diseminacijom (širenjem) dospijeva u usnu duplju i izaziva patološke promjene u vidu dubokih, bolnih ulceracija (grizlica, čir) na bilo kojem dijelu oralne sluzokože, najčešće na jeziku, uz karakteristično uvećanje regionalnih limfnih žlijezda.
Stomatološki tretman pacijenata sa tuberkulozom pluća mora se sprovoditi uz naročitu opreznost. Kod aktivne faze bolesti, praćene npr. povišenom tjelesnom temperaturom, masivnom eliminacijom sputuma (ispljuvak), krvavim ispljuvkom i drugim karakterističnim simptomima, kao i kod pogoršanja hroničnog stanja oboljenja ne treba raditi stomatološke, a naročito oralnohirurške intervencije (kontraindikovane su !). Tek kada pod dejstvom antituberkulozne terapije dođe do stabilizacije oboljenja (normalizacija temperature i laboratorijskih parametara, poboljšanja opšteg zdravstvenog stanja bolesnika), moguće je raditi određene intervencije. U tim situacijama neophodno je voditi računa o mjerama pojačane zaštite radnog tima, stomatolog-stomatološka sestra (uz obavezne standardne mjere veoma je važno koristiti koferdam gumu, s minimalnom upotrebom ultrazvučnog aparata i visokoturažnih mašina). Pošto je izazivač tuberkuloze vrlo otporan (u vlažnom ispljuvku opstaje 30 minuta na temperaturi od 75°C, da bi ga temperatura od 100°C uništila za 5 minuta) neophodno je povesti računa da se instrumenti nakon upotrebe pravilno i posebno odlože, pripreme za sterilizaciju i sterilišu.
Add comment