Prezentovan desetomjesečni rad CEBIMER-a
Trogodišnji multidisciplinarni projekat Ministarstva nauke CEBIMER ustanovljen januara 2020, predstavljen je u okviru Konferencije za medije, održane 6. novembra. Cilj skupa bio je da predstavnici partnerskih institucija uključenih u ovaj sistem prezentuju radne pakete za čije su izvršenje zadužene u okviru CEBIMER-a. Javnosti su se obratili predstavnici nosioca projekta: Instituta “Dr Simo Milošević”, KCCG, Medicinskog fakulteta, PMF-a, Centra za ekotoksikološka istraživanja, te Fondacija za promociju nauke PRONA. Moderator programa mr Branka Žižić navela je: — Sa strane Ministarstva nauke mogu da kažem da je program podrške Centru izvrsnosti jedan od najkrupnijih mehanizama podrške naučno-istaživačkoj djelatnosti, ali i inovacijama. Konkretno program CEBIMER-a je podržan sa iznosom od blizu milion eura u trajanju od tri godine, i obuhvata nekoliko velikih partnera koji takođe sufinasniraju značajnim sredstvima ovaj program. Stoga je njegova ukupna vrijednost preko milion i po eura.
Centar izvrsnosti za biomedicinska istraživanja u Crnoj Gori (CEBIMER) je istraživačko-inovativni program čija je realizacija počela u januaru 2020. Uključuje nekoliko institucija iz oblasti zdravstva, biologije i hemije. Nosilac programa je Institut „Dr Simo Milošević“ u Igalu, vodeća državna ustanova u oblasti zdravstvenog turizma i rehabilitacije. Osnovne frontove rada čine razvoj i primjena aferezne terapije u okviru preventivne medicine, rad na bezbjednosti hrane, analize i rad na komercijalizaciji ljekovitog morskog blata iz Igala, izabranih autohtonih biljnih vrsta, te hemijska istraživanja Šifovih baza.
Ka unapređenju istraživanja i njihovoj primjeni
Iskustva Instituta „Dr Simo Milošević” Igalo, kao osovine CEBIMER-a, sumirala je direktorica ove ustanove dr Gordana Rajović. Ističući značaj izrade Strategije o zdravstvenom turizmu, a posebno „Pametne specijalicazijeˮ ona je navela da je Centar izvrsnosti podigao ljestvicu Institutu što se tiče razvoja zdravstvenog turizma. Uvođenje inovativne metode liječenja na Institutu — membranske afereze — ona je opisala kao novi kvalitet rada u ovoj ustanovi.
— Realizacijom predviđenih aktivnosti u Centru omogućiće se unapređivanje naučnih istraživanja na nacionalnom nivou, povezivanje, istraživanje, inovacije i privrede, a komercijalizacijom dobijenih rezultata svakako će se doprinijeti razvoju zdravstvenog turizma, jačanju nacionalne ekonomije i kompetentnosti i konkurentnosti na evropskom tržištu — objasnila je dr sci pharm Đurđić, rukovodilac CEBIMER-a. Prezentujući sistem koordinacije CEBIMER-a, ona je ukazala i na namjeru da se Centar izvrsnosti transformiše u pravno lice.
Dr sci pharm Đurđić: — Sav program se sprovodi kroz 12 radnih paketa, pri čemu svaka institucija vodi i odgovorna je za realizaciju jednog ili više radnih paketa.
Govoreći o inovativnoj terapiji na Institutu Dr sci med Vjeroslava Slavić je navela da u koncept istraživanja preventivne aferezne terapije uključeno je do sada 12 pacijenata. — Preliminarni rezultati pokazuju da dolazi do značajnog poboljšanja svih zapaljenskih reakcija, dolazi do značajnog popravljanja metaboličkih poremećaja, prvenstveno metabolizma lipida i glikoregulacije, kao i značajnog popravljanja funkcije jetrinih parametara. Mi smo ovom studijom htjeli da pokažemo efekat funkcionisanja crijeva, što je naročito značajno sa imunološkog stanovišta — objasnila je ona. Planirano je da dalja istraživanja ove terapije budu sprovođena na Medicinskom fakultetu i u Kliničkom centru Crne Gore[1], pogotovu kod pacijenata oboljelih od dijabetesa.
Opisivanje autohtonog bilja
Rad Centra za ekotoksikološka ispitivanja u okviru Centru izvrsnosti na konferenciji je prezentova mr Danijela Šuković. Podsjetivši da ovaj centar poseban doprinos nauci daje u posljednih 10 godina, ona je istakla značaj podrške jačanju njegovih naučnih kapaciteta. Posebno je važno naglasiti važnost timskog rada, a iskustva ovog Centra ukazuju na potrebu za koordinacijom sa PMF-om. Radni paket ove naučne jedinice obuhvata uzorkovanje autohtonih biljaka, njihovu hemijsku karakterizaciju i primjenu. U fokus ispitivanja ušlo je aromatično bilje tipa lovor i smilje, a od jestivog bilja ispituju se šipurak i kopriva. Planirana je izrada hemijske karakterizacije eteričnih ulja i njihove antioksidativne aktivnosti, kako bi se, uz naučnu dokazanost, omogućila njihova primjena u kozmetičkim i sl. proizvodima. Ovom prilikom je objašnjeno i da je u planu određivanje nutritivne vrijednosti jestivog bilja, kao i tradicionalnih jela u kojima se ove biljke mogu naći. Hemijsko-biološke analize vršiće se i u vezi sa još jednom autohtonom biljkom: klekom.
U službi društvene zajednice
Doc dr Snežana Pantović, sa Medicinskog fakulteta, podsjetila je na značajan doprinos ove ustanove u naučno-istraživačkom radu. Rukovodeći radnim paketom u vezi sa mobilnošću i zapošljavanjem mladih istraživača i obavljanjem naučno-istraživačkih aktivnosti bitnih za realizaciju radnih projekata, stručnjaci Medicinskog fakulteta bave se ispitivanjem zadatih enzima, holesterola, bioinženjeringom kože, a u ovom centru je po prvi put u Crnoj Gori savremeno opremljena laboratorija za ispitivanje i rad na ćelijskim strukturama. — Moram da kažem da će se po prvi put kroz ovaj program sprovoditi istraživanja o efikasnosti terapijske afereze inflamatornih stanja čiji rezultati treba da akredituju protokole u kliničkoj upotrebi – istakla je dr Pantović. Važni ciljevi ovog koncepta biće ostvarenje multidisciplinarnog pristupa, jačanje istraživačkih kapaciteta i komercijalizacija naučno dokazanih aktivnosti. — Sve što mi sada radimo želimo da bude u službi društvene zajednice. Da se dođe do određenih protokola, metoda, biološki aktivnih komponenti koje mogu biti u službi novih ljekova koji mogu imati komercijalni potencijal — zaključila je Doc dr Pantović.
Ispitivanje biomarkera
U ime Centra za kliničko-laboratorijsku dijagnostiku javnosti se obratila dr Nevena Terzić Stanić. Ona je objasnila da je ova naučna jedinica preuzela obavezu da u prvoj godini bude podrška Institutu „Dr Simo Miloševićˮ u Igalu i Medicinskom fakultetu. U opus njihovog rada ulazi analiza biomarkera za praćenje posebnih stanja pacijenata, a u naredne dvije godine obaveza im je izvrše akteditaciju svog centra, kao i da utiču na podizanje kapaciteta rada laboratorija u Crnoj Gori.
Višesmjerni rad na PMF-u
Naučno-istraživački tim Prirodno-matematičkog fakulteta (PMF) predstavio je, takođe, svoj učinak u CEBIMER-om projektu. Ovom naučnom tijelu povjerena je realizacija četiri radna paketa. Radom bioloških i hemijskih istraživanja rukovode prof. dr Danilo Mrdak i doc. dr Miljan Bigović, a u upravljanje CEBIMER-om uključen je i dekan ovog fakulteta prof. dr Predrag Miranović. Ovom prilikom ukazano je na namjeru da se opišu 4 biološke karakterizacije peloida iz Hercegnovskog zaliva.
— U namjeri smo da shvatimo do kraja kako se i na koji način to blato formira, koja je uloga biološke komponente u tom blatu, da obradimo sve sezone, da uzorcima radimo analizu i da vidimo šta se dešava s tom biološkom komponentom u blatu, da vidimo šta je dominantno, ne bismo li kroz analize uspjeli da povežemo koji su to organizmi koji utiču na stepen njegove ljekovitosti — objasnio je prof. dr Mrdak. Do sada je izvršeno uzorkovanje ljetnjeg i jesenjeg uzorka sa različitih dubina morskog dna. — Nakon determinacije svih tih organizama u blatu probaćemo da uradimo standardni protokol za ispitivanje blata na osnovu multipleks PCR reakcije koja bi nam dala potvrdu da li je to blato zaista pravo ljekovito ili nije — objasnio je on. Radi se, dakle, o pokušaju naučne standardizacije igalskog blata, što bi trebalo da predstavlja uvod u njegovu komercijalizaciju.
O hemijskom dijelu istraživanja govorio je doc. dr Miljan Bigović. Središte ovog projekta čini dobijanje i karakterizacija novih Šifovih baza koje bi bile primjenjivane u kontekstu njihove potencijalne antioksidativne, antimikrobne i antitumorske aktivnosti. Ovo bi podrazumijevalo sintezu baza tiokarbo-hidrazida sa odabranim aldehidima i ketonima, a potom i sintezu i ispitivanje biološke aktivnosti kompleksa dobijenih Šifovih baza sa prelaznim metalima[2]. Po objašnjenju sa Konferencije, planirano je da se sintetišu i elementi iz prirode: etarska ulja. — Ideja nam je da sva jedinjenja koja sintetišemo detaljno okarakterišemo instrumentalnim metodama — naveo je doc. dr Miljan Bigović. Nedostatak instrumentalizacije u Crnoj Gori prevazilazi se saradnjom sa regionalnim centrima (iz Beograda), kao i povezivanjem sa Medicinskim fakultetom i institucijama iz Crne Gore. Molekularno modelovanje je još jedan važan pravac rada. Do sada su u ovom centru sintetisana 4 molekula i oni su ispitani jednom instrumentalnom metodom.
Anita Đurović
[1] Bilten MNA za 2019, str. 20
[2] https://www.ucg.ac.me/objava/blog/100/objava/92996-predstavljanje-centra-izvrsnosti-za-biomedicinska-istrazivanja-cebimer
Add comment