Na činjenicu da je skrining debelog crijeva metod koji je 7-10 puta smanjio smrtnost od karcinoma ovog organa kod građana SAD-a, ukazao je dr Ranko Lazović, jedan od ljekara Kliničkog centra Crne Gore koji su uzeli aktivnog učešća u sprovođenju programa rane prevencije i liječenja baziranog na danilovgradskoj regiji. Opisujući prednosti kolonoskopskog pregleda i preporučujući sprovođenje jednog godišnjeg pregleda ove vrste kod pacijenata koji spadaju u grupu sa povećanim rizikom od obolijevanja, on je naveo i da postoje izvjesni problemi u vezi sa njenom realizacijom – u prvom redu mogućnost nanošenja ozljede prilikom pregleda. Stoga, sugerisao je, bilo bi poželjno da se izvrši centralizacija obavljanja kolonoskopije u odnosu na zdravstveni sistem Crne Gore, te da se usluge te vrste vrše u Kliničkom centru Crne Gore, ustanovi tercijarnog nivoa zdravstvene zaštite u kojoj se svakodnevno obavlja veliki broj pregleda ove vrste. Potrebu za radom na programima preventivnog djelovanja u Crnoj Gori dr Lazović je argumentovao podatkom da se čak 95% slučajeva obolijevanja od karcinoma debelog crijeva dijagnostikuje prekasno, u C stadijumu razvoja bolesti.
Izrazivši zadovoljstvo zbog uspješne realizacije programa kojim je bio objedinjen sistem zdravstvenih usluga Crne Gore, od angažovanja izabranih ljekara da pružanja usluga na tercijarnom nivou zdravstvene zaštite, prim. dr Olivera Miljanović, direktorica Kliničkog centra Crne Gore, istakla je da je riječ o projektu koji je donio više vrijednosti. – Kroz ovo smo zajedno učili svi. Učili su naši pacijenti, da se, kad imaju tegobe, jave a ne da čekaju da ih zapravo otkrijemo onda kad je kasno. Učili su što je to skrining i kako da prihvate skrining, jednu invazivnu metodu, iako je ona možda malo invazivna po zdravlje. Učili smo mi svi zajedno, od primarnog nivoa do tercijarnog, koliko i kakvih pacijenata imamo i na koji način tom metodologijom da priđemo pacijentima odnosno opštoj populaciji i da na taj način motivišemo da više ulože u svoje sopstveno zdravlje – navela je prim. dr Miljanović. Ona je objasnila i kakav je bio sistem angažovanosti službi Kliničkog centra u obezbjeđivanju podrške projektu rane dijagnostike i liječenja karcinoma debelog crijeva. Pacijentima kod kojih je testiranjem u Danilovgradskom domu zdravlja utvrđeno da postoji potreba za vršenjem dodatnih intervencija u Kliničkom centru, vršeni su pregledi u okviru namjenski osposobljene kololinije, obezbijeđeno je posebno radno vrijeme u popodnevnim časovima, nadasve, brz kontakt pacijenta sa ljekarom – najkasnije za 7 dana. Poseban sistem koordinacije rada dvaju zdravstvenih sistema predstavljalo je pripremanje i sprovođenje programa edukacije građana.
U okviru svog izlaganja, doc. dr Miodrag Radunović naveo je statističke podatke relevantne za opisivanje postignuća ostvarenog sprovođenjem pilot-projekta prevencije i ranog liječenja raka debelog crijeva. Ukupno je testirano 757 ispitanika, od kojih je 128 imalo pozitivne rezultate prisustva okultnog krvarenja. U Kliničkom centru Crne Gore izvršen je 81 kolonoskopski pregled, od čega 46 kod osoba sa povećanim rizikom za obolijevanje. Kod 15 osoba potvrđeno je prisustvo polipa, od kojih je kod 5 osoba izvršena endoskopska polipektomija. Karcinom je dijagnostikovan kod 4 osobe (0.5% ukupnog broja ispitanika), a kod troje njih izvršene su hirurške intervencije.
Ministar zdravlja u Vladi Crne gore, doc. dr Miodrag Radunović izrazio je spremnost Ministarstva za dalje pružanje podrške ovakvim programima i podsjetio na značaj njihove primjene u očuvanju i unapređenju zdravlja građana Crne Gore. Podsjećajući na činjenicu da od karcinoma debelog crijeva u svijetu godišnje oboli 11.1 miliona osoba, te da se 66% slučajeva obolijevanja evidentira u zemljama u razvoju, on je naveo i podatke koji važe za Crnu Goru. Tokom 2009. godine, od posljedica ove teške bolesti umrle su 891-ije osobe, a prevagu u sklonosti ka obolijevanju nose osobe muškog pola. Sistem programskih akata čiji je noseći element Strategija za nezarazne bolesti, prema
ministrovoj najavi, od 2011. godine biće obogaćen Nacionalnim programom za kontrolu malignih bolesti i Nacionalnim programom za rano otkrivanje raka debelog crijeva i grlića materice. – Ovim Ministarstvo zdravlja inicira plan aktivnosti koje će precizno definisati ciljeve, specifičnim djelovanjem i sa dinamičnom realizacijom. Ti problemi predstavljaće integrisanu akciju društva, usmjerenu na faktore rizika i socijalne determinante zdravlja, za učešće u bolesti – objasnio je doc. dr Radunović.
Izražavajući saglasnost sa od strane više govornika iznesenim sugestijama o neophodnosti aktivnijeg angažovanja i osposobljavanja zdravstvenih službi Sjevera Crne Gore, ministar Radunović je potvrdio i opravdanost potrebe da se ovaj vid borbe proširi sa lokalnog na državni nivo, kao i potrebu za jačanjem kadrovske popune potencijala i zakonske regulative koji će doprinijeti obezbjeđivanju kvalitetnog sistemski vođenog odgovora na karcinom debelog crijeva. Jedan od oblika edikativne podrške ovom projektu Ministarstvo će realizovati krajem februara 2011, distribucijom 5.000 primjeraka edukativnih brošura o ranom otkrivanju karcinoma debelog crijeva. Više puta tokom prezentacije istaknuta je i potreba za nastavkom rada na sprovođenju pilot-projekta Danilovgradskog doma zdravlja i Kliničkog centra Crne Gore.
Add comment