Svake godine u svijetu od raka oboli preko 10 miliona osoba. Procjenjuje se da trenutno u svijetu ima oko 23 miliona osoba kojima je u posljednjih pet godina otkriveno maligno oboljenje, i koje su zavšile liječenje ili je liječenje još uvijek u toku.
Dostignuća savremene medicine dovela su do mogućnosti potpunog izlječenja pojedinih malignih bolesti, sa jedne strane i značajnog produženja života sa druge strane. Međutim, ono što ostaje konstanta u svim situacijama, bez obzira na stadijum u kom je maligna bolest otkrivena, jeste stanje distresa sa kojim se osoba suočava pri saznanju da boluje od maligne bolesti.E U literaturi se teška somatska bolest kao što je kancer, smatra tzv. akcidentnim životnim događajem, koji je iznenadan, izaziva snažan distres i dovodi do velikih promjena dotadašnjeg životnog toka osobe. Dijagnoza maligne bolesti izaziva niz promjena i na nivou porodice oboljele osobe, najčešće u vezi sa organizacijom i reogranizacijom zajedničkih porodičnih obaveza i poslova, planova i prioriteta. Često i članovi porodice imaju različite psihološke reakcije i probleme vezane za bolest jednog člana. Zabrinutost, tuga, neizvjesnost i osećanje bespomoćnosti se često srijeću kod članova porodice oboljele osobe.PI DEMIOLO[KA SITUACIJA MALIGNIH BOLESTI Svjetska zdravstvena organizacija (Deklaracija SZO, 1974, Alma Ata) definisala je zdravlje kao „stanje potpunog tjelesnog, psihičkog i socijalnog blagostanja”. Definicija je dovoljno obuhvatna i odnosi se na različite aspekte zdravlja: fizičko-somatsko zdravlje, mentalno-psihičko zdravlje i opšte društvenu, socijalnu povoljnu „klimu” za život i rad. U tom kontekstu, bolest se ne sagledava samo kao fizički problem, a uloga stručnjaka različitih profila, porodice, pacijenata, kao i cjelokupnog zdravstvenog sistema i šire društvene zajednice, ne treba da bude usmjerena samo i isključivo na fizičko stanje i simptome, već i na psihološke aspekte pacijentove ličnosti, uz sagledavanje porodičnog konteksta i šireg socijalnog okruženja. Upravo to definiše multidisciplinaran pristup u liječenju osoba oboljelih od najtežih malignih oboljenja, koji obuhvata saradnju stručnjaka različitog profila (ljekara različitih specijalnosti, medecinskih sestara, tehničara, psihologa, psihoterapeuta, fizioterapeuta i volontera). Opšteprihvaćeno je saznanje o tome da psihološka i psihosocijalna podrška onkološkim bolesnicima olakšava suočavanje i prilagođavanje bolesti, blagotvorno djeluje na učinak terapija, te poboljšava kvalitet života i rehabilitaciju.
Pedesetih godina 20. vijeka, kada se dijagnoza prestaje skrivati od pacijenata i kada se shvata važnost cjelovitog pristupa liječenju malignih bolesti kojim se vodi računa o tjelesnim, ali i o ostalim ljudskim potrebama koje su zahvaćene bolešću (npr. psihičkim ili duhovnim), počinje razvoj psihoonkologije, discipline koja se bavi psihičkim reakcijama osoba kod kojih se javljaju maligne bolesti, te povezuje psihologiju i onkologiju. Time se nameće potreba multidisciplinarnog praćenja pacijenata oboljelih od malignih bolesti tokom svih faza liječenja (rano otkrivanje bolesti; potvda dijagnoze maligne bolesti; faza kombinovanog onkološkog liječenja; preživljavanje i praćenje ili palijativno zbrinjavanje), jer svaku fazu odlikuju specifične psihološke reakcije oboljelih osoba, kao i određene psihoterapijske intervencije.
Mnogi naučni članci pokazuju važnost psihološkog suporta u suočavanju s malignom bolešću, naročito kroz grupnu psihoterapiju s oboljelima i članovima njihovih porodica. Pacijenti na taj način revidiraju svoje životne planove u odnosu na porodicu, posao, društvo i prijatelje i uče živjeti s malignom bolešću i svim onim što dugotrajno liječenje i praćenje od strane ljekara različitih specijalnosti nosi sa sobom.
Kvalitetan odnos s ljekarom, uključujući i drugo medicinsko osoblje, igra značajnu ulogu u psihološkom prilagođavanju na bolest. To katkad zahtijeva interdisciplinarni rad ljekara i psihologa. Rezultati istraživanja pokazuju da je psihološki support, ne samo relevantan za svakog pacijenta suočenog s malignom bolešću, već može biti presudan za produženje života.
Sve navedeno nas obavezuje na usku saradnju sa ljekarima različitih profila, posebno sa psiholozima. Takođe upućuje i na potrebu za doedukacijom ljekara određenih profila koji učestvuju u liječenju osoba oboljelih od malignih bolesti.
Sa druge strane, važan dio sistema i organizacije u tom smislu je i okupljanje pacijenata s malignom bolešću u različita udruženja, u cilju mogućnosti vaninstitucionalnog oblika uticanja na nacionalne strategije i planove, zdravstveni sistem i širu društvenu zajednicu, kao i mogućnost organizovanja psihološke podrške kroz različite radionice i savjetovališta.
Dr Sanja Lekić, internista
Klinika za onkologiju i radioterpiju KCCG
Dodajte komentar