Sa namjerom da se ukaže na značaj preveniranja povreda i nasilja, kao važnog faktora nastanka invalidnosti, patnje ili čak morbiditeta, 25-og oktobra, u Podgoričkom restoranu „Ribnica”, organizovana je radionica pod nazivom „Nacionalni dijalog o prevenciji povreda u Crnoj Gori”. Učešće na sastanku uzeli su predstavnici brojnih zdravstvenih organizacija, te i organizatora skupa – Svjetske zdravstvene organizacije i Ministarstva zdravlja Crne Gore. Specijalni gost bio je Dineš Seti, menadžer Regionalne kancelarije Svjetske zdravstvene organizacije za Evropu.
Ukazujući na aktivnosti koje Ministarstvo preduzima u cilju kanalisanja osnovnih vidova borbe za suzbijanje učestalosti povreda i nasilja u Crnoj Gori, pomoćnik ministra zdravlja prim. dr Mensud Grbović istakao je značaj pravilnog usmjeravanja intervencija na ciljne grupe. – Imajući u vidu prikupljene informacije iz oblasti prevencije povreda i nasilja, uočene nedostatke u sistemu evidentiranja i izvještavanja o povredama, a u skladu sa strateškim opredjeljenjima Vlade, ulogom sektora zdravstva kao sistema iz kojeg se generišu podaci, i, ništa manje, važnim aktivnostima predviđenim ovogodišnjim sporazumom o saradnji između WHO regionalne kancelarije i Vlade Crne Gore, za period koji ističe 2010-2011, Ministarstvo zdravlja je pristupilo izradi dokumentacije o situacionoj analizi povreda u Crnoj Gori – naveo je između ostalog Grbović. Osnovni cilj sprovođenja ovakvih programa, kako saznajemo ovom prilikom, čini izrada dugoročnih programa za djelovanje u navedenoj oblasti.
Ističući da povrede predstavljaju osnovni uzrok smrtnosti u populaciji starosne dobi 5-44 godine, te da nasilje uzrokuje oko 14% slučajeva prijevremene smrti, Mina Brajović, šefica Regionalne kancelarije SZO-a za Crnu Goru, navela je i da žrtve nasilja nijesu samo pojedinci već i njihove porodice. Samo 1 evro uložen u testiranje učesnika u saobraćaju, rekla je, donosi 36 evra uštede, a ako se ista suma izdvoji za obezbjeđivanje sjedišta za djecu, uštedjeće se 32 evra. Pozivajući se na značaj primjene Rezolucije i Preporuka koje je donijela Svjetska zdravstvena organizacija, Dineš Seti, predstavnik Svjetske zdravstvene organizacije čija je profesionalna oblast borba protiv nasilja i prevencija povreda, obrazložio je aspekte poželjnog djelovanja u smislu preveniranja povređivanja. Ovaj značajni problem evropskog regiona koji godišnje uslovi oko 8.000 smrtnih slučajeva, važno je prevenirati i izvršiti implementaciju predviđenog programa SZO-a. Osnovni problem u crnogorskom sistemu, po njegovoj ocjeni, jeste nedostatak registara, a time i kvalitetne evidencije o stvarnom stanju. Ovaj projekat se trenutno nalazi u izradi. Sprečavanje povreda od padova, davljenja, požara i trovanja iziskuje i ostvarenje kvalitetne međusektorske saradnje.
Program unapređenja globalne bezbjednosti na putevima važan je segment regulative o preveniranju povreda. On je uvršten i u regulativu Ministarstva zdravlja Crne Gore. Razvoj sistema nadzora i kontrole nasilja, suzbijanje seksualnog nasilja, prikupljanje informacija o faktorima rizika za nastanak povreda, te određivanje uloge zdravstvenih ustanova u tom procesu, samo su neki od uslova uspostavljanja dobrog sistema u navedenoj oblasti. Prema podacima koje je tokom Radionice saopštila Svetlana Stojanović, predstavnica Ministarstva zdravlja, tokom 2008. godine povrede su zauzimale 5. mjesto na skali najfrekventnijih faktora umiranja (122-ije osobe, ili 4.04%). Prema procjeni Ministarstva pravde, u povređivanju su tokom 2009. dominirali krvni delikti. Za istraživanje ovog oblika ponašanja zaduženi su i Ministarstvo socijalnog rada i staranja, Ministarstvo prosvete, Institut za javno zdravlje, Zavod za hitnu medicinsku pomoć, Klinički centar Crne Gore, domovi zdravlja, Fond za zdravstveno i Fond za penzijsko osiguranje. Nevladine organizacije, takođe, imaju značajnu ulogu u suzbijanju povređivanja i nasilja. Predstavnici ovih institucija pojavili su se i kao prezentatori u okviru Radionice.
U domen povreda spadaju i povrede trovanjem. Alkoholna pića i psihoaktivne materije čine neke od vinovnika ovakvih stanja. Prema podacima koje je u ime Instituta za javno zdravlja saopštila Mirjana Nedović-Vuković, anketnim istraživanjem utvrđeno je da tokom posljednje dekade broj povreda ostaje skoro ujednačen i kreće se u rasponu od 2.3% do 3.5% svih povreda. U vanbolničkom morbiditetu povrede zauzimaju 9. mjesto, a starosne grupe koje se najčešće nalaze na bolničkom liječenju čine osobe sa 20-29 godina ili 50-59 godina. Pozivajući se na rezultate dobijene istraživanjem upotrebe duvana, alkohola i droga u populaciji šesnaestogodišnjaka, predstavnica Instituta za javno zdravlje, Biljana Bajić, ukazala je na činjenicu da 11% maloljetnika pod uticajem alkohola učestvuje u tučama, 6% doživi spontanu povredu, a 2% završi u hitnoj službi. Faktori rizika su: adolescencija, radoznalost, nedostatak komunikacije u porodici, neaktivnost maloljetnika, nedostatak obrazovanja i sl. Svaki drugi maloljetnik, prema ovim podacima, izložen je prekomjernom uticaju interneta i video igrica.
Kada je riječ o rodnoj ravnopravnosti, istraživanje Instituta kojim je obuhvaćen uzorak od 614 učesnica pokazuje da od 92% žena koje imaju supruge ili partnere čak 65,8% trpi neki oblik nasilja. Najveći broj vršilaca nasilja pripada grupi poljoprivrednika, a ovakvom vidu ponašanja najmanje su skloni policajci i pripadnici vojne službe. Žrtve fizičkog povređivanja od strane partnera najčešće su žene koje nijesu visoko obrazovane.
U oblasti sekundarne prevencije povreda u Crnoj Gori u okviru prezentacija govoreno je o organizaciji predbolničke i bolničke njege, povezanosti i uslugama Urgentnog centra, Kliničkog centra Crne Gore i Zavoda za hitnu pomoć Crne Gore (dr Vladimir Dobričanin, direktor Urgentnog centra, dr Momčilo Bajagić). O metodologiji sprovođenja kaznene politike, kao mjeri prevencije govorili su Dragan Savić, Uprava policije, i Jelena Lučić, Ministarstvo pravde. Iskustva i rezultati implementacije programa zasnovanog na dokazima, u vezi sa prevencijom nasilja u školama, bili su predmet izlaganja Ivone Međedović, predstavnice Ministarstva prosvjete i sporta. O troškovima traumatizma u Crnoj Gori govorila je dr Sanja Simović, Fond za zdravstveno osiguranje Crne Gore, a rezultate istraživanja povreda i nasilja do kojih je došlo Ministarstvo zdravlja Crne Gore obrazložila je Svetlana Stojanović, fokal point za prevencije. U okviru Seminara organizovaa je i diskusija na temu Kako unaprijediti programe zasnovane na dokazima u Crnoj Gori.
Add comment