Prim. dr Jadranka Lakićević
Spec. interne medicine – onkolog
Klinički centar Crne Gore
Šta je karcinom bubrega?
Karcinom bubrega je maligni tumor koji nastaje kao posljedica nekontrolisanog rasta ćelija koje su porijeklom iz bubrega.
| Šta treba znati o karcinomu bubrega ? | |
| Karcinom bubrega | Najčešći tip je karcinom bubrežnih ćelija, njegovi podtipovi su svjetloćelijski karcinom (75%), papilarni i hromofobni karcinom |
| Kako se otkriva? | Karcinom bubrega se obično otkrije incidentalno, tokom ispitivanja zbog drugih oboljenja ili nespecifičnih tegoba. U ranoj fazi ne uzrokuje simptome, pa se značajan broj oboljelih dijagnostikuje u odmakloj fazi |
| Koje su neophodne dijagnostičke procedure? | Laboratorijske analize
Ultrazvuk abdomena, CT abdomena i/ili MR abdomena, Rtg snimak pluća i scintigrafija koštanog sistema su potrebni radi utvrđivanja lokalizacije tumora bubrega i stepena njegove proširenosti |
| Kako se postavlja PH potvrda bolesti koja je neophodna da bi se sprovelo onkološko liječenje? | “Core” (“iglena”) biopsija ili PH pregled operativnog preparata |
Šta je stadijum bolesti?
Stadijum bolesti predstavlja utvrđivanje lokalizacije tumora i njegove proširenosti na okolna tkiva ili udaljene organe.
TNM klasifikacija opisuje T-veličinu tumora, N- zahvaćenost regionalnih limfnih čvorova i M- prisustvo metastaza. Na osnovu ove klasifikacije se određuje stadijum bolesti, koji je osnova za planiranje liječenja i procjenu prognoze bolesti.
| Stadijum | Primarni tumor
(T) |
Regionalni limfni čvorovi (N) | Udaljene metastaze
(M) |
|
Stadijum I |
T1
Tumor ≤7 cm, ograničen na bubreg |
N0
Nisu prisutne metastaze u regionalnim limfnim čvorovima |
M0
Nisu prisutne metastaze u udaljenim organima |
|
Stadijum II |
T2 Tumor >7 cm, ograničen na bubreg |
N0
Nisu prisutne metastaze u regionalnim limfnim čvorovima |
M0
Nisu prisutne metastaze u udaljenim organima |
|
Stadijum III |
T1 or T2 |
N1
Prisutne meteastaze u regionalnim limffnim čvorovima |
M0
Nisu prisutne metastaze u udaljenim organima |
| T3
Tumor proširen van bubrega, zahavata velike vene i okolno tkivo, unutar Gerota fascije |
N0 ili N1 |
M0 Nisu prisutne metastaze u udaljenim organima |
|
|
Stadijum IV |
T4
Tumor je proširen van Gerota fascije |
Bilo koji N |
M0 Nisu prisutne metastaze u udaljenim organima |
|
Bilo koji T |
Bilo koji N |
M1 Postojanje metastaza u udaljenim organima |
Kako se liječi karcinom bubrega?
Odluku o liječenju karcinoma bubrega donosi multidisplinirani uroonkološki konzilijum na osnovu stadijuma bolesti, patohistoloških karakteristika tumora, opšteg stanja bolesnika, funkcionalnog statusa drugog bubrega, postojanja pridruženih bolesti i preferenci pacijenta.
Koje su terapijske opcije u liječenju karcinoma bubrega?
U ranim stadijumima bolesti (I i II stadijum) operativno liječenje je terapija izbora, a podrazumijeva radikalnu nefrektomiju (kojom se kompletno uklanja bubreg zahvaćen tumorom i okolno tkivo). Kod tumora manjih od 7 cm u obzir dolazi parcijalna nefrektomija (uklanjanje tumorskog tkiva i dijela bubrega).
Šta je metastatski karcinom bubrega?
Kada se karcinom bubrega proširi izvan bubrega, u limfne čvorove ili druge djelove tijela definiše se kao uznapredovala ili metastatska bolest. Procjene ukazuju da oko 20-30% pacijenata u vrijeme dijagnoze ima proširenu bolest, a oko 25-50% onih koji su primarno imali lokalizovanu bolest, tokom vremena dobije metastaze. Karcinom bubrega se najčešće metastatski širi u pluća, limfne čvorove, kosti, jetru i mozak.
Kako se liječi metastatski karcinom bubrega?
Sistemska terapija malignih tumora, generalno, predstavlja primjenu ljekova (u obliku tableta ili intravenski) koji dospijevaju do malignih ćelija u udaljenim organima (metastazama). Obuhvata hemioterapiju, ciljanu terapiju i imunoterapiju. Karcinom bubrega je rezistentan na najveći broj hemioterapijskih agenasa, tako da su danas osnovni vidovi sistemskog liječenja metastatskog karcinoma bubrega ciljana terapija i imunoterapija.
Cilj liječenja proširene bolesti je produženje života i održavanje njegovog kvaliteta.
Šta je ciljana terapije metastatkog karcinoma bubrega?
Ciljana terapija je primjena ljekova koji djeluju na specifične karakteristike malignih ćelija (koje ih razlikuju od zdravih), te na taj način zaustavljaju rast i širenje tumora. Glavne grupe ljekova ciljane terapije za metastatski karcinom bubrega su inhibitori tirozin kinaze (TKI) i mTOR inhibitori. Ovi ljekovi blokiraju određene enzime i proteine u malignim ćelijama. Osim njih, primjenjuje se antitijelo koje se vezuje za cirkulišući faktor rasta vaskularnog endotela.
| Ciljana terapija metastatskog karcinoma bubrega
|
|||
| Tirozin kinazni inhibitori (TKI) | mTOR inhibitori | Monoklonsko antitijelo usmjereno na VEGF | |
| Mehanizam djelovanja | blokiraju grupu enzima označenih kao tirozin kinaze (TK), koje malignim ćelijama šalju signale za rast. Blokiranjem signala, maligne ćelije umiru | lijekovi blokiraju mTOR, enzim koji je odgovoran za širenje i umnožavanje malignih ćelija | Vezuje se za cirkulišići VEGF (faktor rasta vaskularnog endotela)
blokirajući stvaranje novih krvnih sudova neophodnih za rast i širenje tumora |
| Kad se primjenjuju? | Najčešće kao I linija liječenja, a moguće i u narednim | Najčešće nakon progresije na TKI | Najčešće kao I linija liječenja |
| Na koji se način koriste? | Najčešće u vidu tableta, u periodičnim ciklusima (period primjene lijeka, potom određena vremenska pauza) ili u kontinuitetu | U obliku tableta | U vidu iv infuzije, u određenim vremenskim periodima |
| Koji su to lijekovi? | sunitinib, pazopanib, kabozantinib, sorafenib, aksitinib, lenvatinib | everolimus
|
bevacizumab |
| Koja su najčešća neželjena dejstva? | umor, povišen krvni pritisak, smanjen apetit, promjene na koži, dijareja, promjena boje kože i kose | umor, kašalj, afte u usnoj šupljini, visok nivo šećera u krvi | povišen krvni pritisak, usporeno zarastanje rana, sklonost trombozama |
Kakav je značaj savremene imunoterapije u tretmanu metastatskog karcinoma bubrega?
Primjenom novih vidova imunoterapje, posljednjih godina je postignut značajan napredak u liječenju metastatskog karcinoma bubrega. Imunoterapija pojačava ili mijenja način na koji imuni sistem funkcioniše, tako da može da prepozna, cilja i eliminiše maligne ćelije. Najefikasniji ljekovi iz ove grupe su ipilimumab, nivolumab i pembrolizumab. Primjenjuju se intravenozno.
U Crnoj Gori su, prema važećoj Listi ljekova, za liječenje mestastatskog karcinoma bubrega dostupni sunitinib, pazopanib, aksitinib i everolimus.
Šta je još važno znati?
Ciljana terapija i imunoterapija imaju drugačiji mehanizam djelovanja u odnosu na konvencionalnu hemioterapiju, a time i različite neželjene efekte. Važno ih je rano prepoznati i pravilno tretirati. To je moguće ukoliko su pacijenti i izabrani ljekari adekvatno edukovani za njihovo anticipiranje i prepoznavanje. Na taj način se izbjegava smanjivanje doze ovih efikasnih lijekova ili njihovo obustavljanje, što rezultira boljim ishodima liječenja.
Kod proširenog karcinoma bubrega, u određenim situacijama se mogu sprovesti i lokalni vidovi liječenja (operacija ili zračna terapija).
U tretmanu koštanih metastaza značajnu ulogu imaju ljekovi iz grupe bisfosfonata.
Tokom cjelokupnog liječenja metastatskog karcinoma bubrega, sprovodi se i simptomatsko-suportivna terapija, sa ciljem ublažavanja tegoba koje izaziva sama bolest ili koje nastaju kao posljedica specifičnog onkološkog liječenja. Takvim pristupom se poboljšava kvalitet života oboljelog i njegove porodice.
Liječenje metastatskog karcinoma bubrega zahtijeva multidiciplinarni pristup, koji uključuje ljekare različitih specijalnosti, uz aktivno učešće pacijenta u svim odlukama koje se odnose na planirani tretman.
Add comment