Krvlju prenosive, transmisivne bolesti, predstavljaju veliku grupu infektivnih oboljenja čiji se uzročnici nalaze u krvi i putem nje se mogu prenijeti na drugu osobu.
PROBLEM TTI ZAVISI OD:
– zastupljenosti infektivnog agensa u populaciji,
– postojanja ili odsustva imuniteta primaoca krvi,
– kvalitetnog izbora DDKa,
– kvaliteta testiranja i izbora testova na transmisivne bolesti,
– broja transfundovanih jedinica pacijentu.
KARAKTERISTIKE INFEKTIVNOG AGENSA
– uzročnik se nalazi u krvi,
– dug period inkubacije,
– asimptomatski tok bolesti,
– kliconoštvo po ozdravljenju,
– prenos seksualnim kontaktom,
– preživljavanje u konzervisanoj krvi i komponentama krvi,
– broj uzročnika u jedinici krvi dovoljan da nadvlada imuni sistem primaoca.
U avgustu 2009. godine članovi Komiteta za transmisivne bolesti AABB identifikovali su 68 agenasa i podijelili ih u 5 grupa:
– PRIONI,
– VIRUSI,
– BAKTERIJE,
– RIKECIJE,
– PROTOZOE.
Ozbiljna prijetnja bezbjednosti krvi je širenje „emerging“ i „re-emerging „ patogena” novih i prijetećih infekcija, jače virulencije, rezistentnih na dosadašnju terapiju.
Samo neki od uzročnika imaju veliki javno-zdravstveni problem, pa je u službama transfuzije krvi zakonom obavezno testiranje na viruse hepatita B i C, retrovirusa –HIV i uzročnika sifilisa Treponemu palidum.
PRIONI
Su subvirusne čestice, izazivači sporih infekcija, kobnih neizlječivih bolesti: Creutzeldt-Jakobs disease (CJD), varijante v JCD, Kuru , Gerstman-Štrojsler-Šajkner sindrom , BSE – bolest ludih krava i Fatalna porodična insomnija. Bolest nastaje unošenjem zaraznog priona, kalupa koji indukuje kaskadnu promjenu i rezultira spužvastom degeneracijom mozga. Bolest se prenosi peroralno, krvlju i krvnim komponentama prilikom transplantacije rožnjače, dure mater , primanja hormona rasta , vakcine protiv bjesnila i insulina. Dokazani su slučajevi prenosa transfuzijom krvi koja nije deleukocitovana i zbog duge inkubacije dokazana postmortem. Prioni su najveća prijetnja transfuzijama zbog nepouzdanog otkrivanja, nedostatka lijeka i učinkovitih testova, nepoznavanja načina djelovanja i reprodukcije, pa borba protiv njih podrazumijeva mudru upotrebu krvi, smanjenje broja transfundovanih jedinica krvi, selekciju davaoca, trombocitaferezu, leukoredukciju jedinica krvi i prion redukujuće filtere za eritrocite.
BAKTERIJSKE INFEKCIJE
Bakterijske infekcije su najznačajnija nus pojava transfuziološkog liječenja i najznačajniji uzrok smrti. Trombocitne transfuzije imaju znatno veći rizik od eritrocitnih zbog temperature skladištenja . Dijagnoza se potvrđuje izolacijom bakterije iz komponente krvi i bolesnikove krvi. Skrining test koji se koristi je Bact/Alert, koji se zasniva na kolorimetrijskom pristupu – promjeni boje senzora u prisustvu CO2, koji proizvode mikroorganizmi u test uzorku. Prevencija bakterijske infekcije provodi se sukcesivnom primjenom više postupaka: 1. anamnestičkim ispitivanjem i selekcijom davaoca; 2. pravilnim čišćenjem i dezinfekcijom kože ruke na mjestu venepunkcije smanjuje kontaminaciju za 70%; 3. preusmjeravanjem prvih 40ml u dodatnu vrećicu smanjuje kontaminaciju do88%; 4. proizvodnja krvnih pripravaka bez dodira sa vazduhom i okolinom u aseptičnim uslovima; 5. bakteriološka ispitivanja koncentrata trombocita i 6. kliničko praćenje nakon transfuzije “Follow up“ 5 godina.
VIRUSI
WEST NILE VIRUS – virus Zapadnog Nila, čiji je rizik prenosa transfuzijom krvi 2000 puta veći nego HIV I HCB, a 200 puta od HEB -1:350 000 donacija. Dokazani su slučajevi transmisije virusa transfuzijama krvi sa znacima febrilne bolesti i meningoencefalitisa u svijetu, ali ne i u Evropi. Ova bolest je pokazala nužnost obnavljanja upitnika za davaoce krvi, dobre anamnez , ne uzimanje krvi od davalaca krvi četiri nedjelje po povratku iz endemskih područja, NAT testiranje i inaktivaciju patogena.
DENGA virus – dokazani prenos transfuzijom u endemskim područjima, kod primaoca eritrocita i zamrznute svježe plazme, kao i poslije transplantacije kosne srži. Bolest se ispoljava kao denga šok, hemoragična groznica, “break bone fever“, zarazna tropska bolest, jedna od 16 najviše zanemarivanih, sa porastom incidence 30 puta u zadnjih 50 godina. Period isključivanja davaoca je dvostruko veći od perioda inkubacije.
PARVO B-19 najmanji virus bez omotača, citotoksičan za ćelije eritrocitne loze, preživljava u komponentama krvi i ZSP, u literaturi opisano 12 slučajeva prenosa. Preporuka NAT testiranje i GAMA zračenja u borbi protiv virusa.
EBV (EBSTEIN BARR VIRUS) je limfotropni herpes virus koji se prenosi transfuzijom krvi, transplacentarno i transplantacijom, naročito ugroženi imunosuprimirani . Zbog nepostojanja terapije, prevencije ni licenciranih testova, preporučuje se deleukocitiranje (afinitet virusa za B limfocite) i redukcija patogena u procesu frakcionisanja.
SARS virus (SEVER ACUTE RESPIRATORY SINDROM ) je korona virus koji preživljava u krvi na temperaturi frižidera 21 dan, ali slučajevi prenosa virusa transfuzijom nijesu dokazani. Preporuka je da se odbijaju davaoci 4 nedjelje po dolasku iz SARS – om pogođenih područja. Testovi koji se koriste za otkrivanje virusa su RT-PCR, ELISA i test imunofluorescencije.
Dodajte komentar