Pred Evropskim sudom za ljudska prava (ESLjP) pokrenuto je više procesa vezanih za obaveznu imunizaciju, a slučaj “Vavržička i drugi protiv Češke” nedvosmislen je pokazatelj stava Suda u Strazburu. Ova presuda donjeta je usred pandemije korone, 2021. godine, osam godina pošto je predstavka podneta, i do danas sud u skladu sa njom rješava većinu ostalih sličnih slučajeva.
Jedna od tehnika tumačenja Evropske konvencije o ljudskim pravima jeste “evropski konsenzus”. U okviru njega razmatraju se odluke zemalja koje (u ovom slučaju) imaju obaveznu vakcinaciju, onih koje imaju preporučenu imunizaciju i onih koje nemaju ni jedan ni drugi sistem, već se roditelji konsultuju sa pedijatrom.
Glavno pitanje koje je Evropski sud razmatrao jeste da li je sistem obavezne vakcinacije usklađen sa Evropskom konvencijom o ljudskim pravima. Na pitanje da li postoji javni interes za obaveznu vakcinaciju, odgovor je, uprošćeno, da se kroz “imunitet krda” čuvaju oni koji zbog bolesti ne mogu da se vakcinišu. Osim toga, prevencijom se smanjuje pritisak na zdravstvene institucije kada je u pitanju liječenje već zaraženih, a vakcinacija se zasniva na zdravstvenoj solidarnosti. Svako preuzima minimalan rizik po svoje zdravlje (od kontraindikacija), da bi zaštitio zdravlje drugih i zdravstveni sistem.
Dakle, stav Evropskog suda kaže da država ima pravo da zaštiti populaciju tako što će obaveznom vakcinacijom postići “imunitet krda”. Sud je ispitivao i da li su iskorišćene mjere za to bile proporcionalne ostvarenom cilju i zaključio da jesu, budući da niti bilo gdje u Evropi vakcinacija nije prinudna, već se zasniva na sistemu kazne. Sekundarna kazna je da dijete ne može da bude upisano u vrtić ako nije imunizovano.
Sud je ispitivao i postoje li mehanizmi za izuzeće od vakcinacije onih koji imaju veći rizik od kontraindikacija i došao do zaključka da postoje. Kod nas su oni sadržani u članu 11 Pravilnika o imunizaciji, koji predviđa ko se i na koji način oslobađa obaveze. Na predlog pedijatra ljekarska komisija ispituje da li kod svake osobe ponaosob može doći do kontraindikacija.
Roditelji nijesu vidjeli zarazne bolesti protiv kojih se djeca vakcinišu, jer su one iskorijenjene. To je dovelo do toga da se rasprava prebaci sa pitanja opasnosti od zaraze na pitanje opasnosti od vakcina. U nekoliko predmeta pred ESLjP roditelji su se pozivali na činjenicu da Evropska komisija garantuje slobodu misli, savesti i vjeroispovjesti. Sud je, međutim, rekao da može postojati ideološko ili religijsko uvjerenje, ali tu gdje imamo naučno dokazane činjenice nema slobodnog uvjerenja. Dakle, sud je odbacio te predstavke jer ne može neko da ima uvjerenje o naučno dokazanim činjenicama.
U SAD je rađeno istraživanje zašto roditelji vakcinišu djecu, u kom su anketirani samo oni koji su “pelcovali” mališane. U anketi je trebalo da navedu sve razloge zbog kojih su to učinili. Samo šest odsto roditelja, između ostalih razloga, navelo je i doprinos kolektivnom imunitetu.
Antivakserski lobi u cijelom svijetu počeo je da jača poslije studije Endrua Vejkfilda u naučnom časopisu Lanset iz 1998, koju je taj časopis povukao tek 2010. Vejkfild je u tekstu povezao MMR vakcinu sa nastankom autizma i crijevnim upalama. Kasnija istraživanja pokazala su da je izmišljao podatke, a i sam autor je priznao da je podmićen od advokata koji su vodili parnice protiv proizvođača MMR vakcina.
Novosti.rs
