Zapaljenja disajnih puteva česta su pojava u dječijim kolektivima – bez obzira na stepen ekonomskog razvoja određenog društva. Boravak u dječijim kolektivima je sigurno povezan sa povećanom učestalosti infektivnih bolesti. Kako bi se uspostavio nadzor nad tim bolestima, koje su univerzalna pojava, valja upoznati njihove osnovne karakteristike i uzročnike. U našoj zemlji se bilježi povećana učestalost akutnih respiratornih infekcija (virusnih i bakterijskih), a u pojedinim sredinama i u određenim razdobljima teškoće stvaraju i crijevne infektivne bolesti, kožne infekcije, kao i intestinalne parazitarne bolesti. Akutne respiratorne bolesti vodeći su problem u predškolskim ustanovama, kako kod nas, tako i u svijetu, pa im treba posvetiti posebnu pažnju. Nakon što dijete počne da pohađa predškolsku ustanovu, uobičajeno se javljaju gotovo neprekidno curenje iz nosa i kašalj. Sekret može biti vodenast ili gust – bistar ili obojen. Kašalj je obično produktivan (vlažan) i javlja se zbog cijeđenja sekreta niz zadnji zid ždrijela u dušnik i bronhije. Kašalj je prirodni način odstranjivanja uzročnika koji iritiraju sluznicu disajnih puteva. Nekoliko je tipova kašlja koje možemo lako razlikovati i prema tome odrediti dalje postupke:
– Povremeno produktivno zakašljavanje
– Kratkotrajni kašalj uz vlažno krkljanje u ždrijelu ili grudima.
To je najčešći tip kašlja kod djece kojoj curi nos. Najčešće je uzrokovan iritacijom sluznice usljed zapaljenja, ali i slivanjem sekreta iz nosa u ždrijelo i dušnik. Najčešće je opšte stanje djeteta dobro. Savjetuje se čišćenje nosa i spavanje sa uzdignutim uzglavljem.
– Učestali napadi suvog kašlja. Dijete pocrveni u licu, ne može doći do vazduha, ne čuju se krkljanje ili se u kašlju čuju zvižduci. Kad se javi zapaljenje sluznice bronhija, dolazi do njenog oticanja i sužavanja malih ogranaka bronha. Tada je i u naporu (i kod kašlja) znatno otežan brz protok vazduha i iskašljavanje sekreta. Kašalj se pojačava kad je dijete u ležećem položaju. Opšte stanje može biti teško poremećeno, san isprekidan, hranjenje otežano (apetit slab, povraćanje u kašlju). To je slika koja svakako zahtijeva pregled od strane pedijatra. Nerijetko, u želji da pomognu djetetu, roditelji posegnu za nekim sirupom koji se nalaze u slobodnoj prodaji. Međutim, potreban je oprez jer uzimanje sirupa koji podstiče stvaranje sekreta može pogoršati kašalj s obzirom na to da se nakupljeni sekret ne može iskašljati i ostaje zarobljen u plućima. Najvažnije je pojačano uzimanje tečnosti, čime se osigurava bolje vlaženje sluznice, i, eventualno, biljnog sirupa koji blago vlaži sluznicu i širi disajne puteve (ogranke bronhija). Odluku o primjeni određene vrste sirupa treba ostaviti pedijatru.
Uz gornje disajne puteve, infekcija djelimično zahvata i sluznicu dušnika i bronhija. Opšte stanje djeteta uglavnom je dobro, ono nema povišenu tjelesnu temperaturu, a nisu previše poremećeni ni san ni ishrana. U toj fazi bolesti riječ je o bakterijskoj infekciji gornjih disajnih puteva, a u brisu nosa ili ždrijela mogu se pronaći sljedeće bakterije: Hemofilus influence (Haemophilus influenzae), pneumokok (Streptococcus pneumoniae), Branhamela kataralis (Branchamella catarhalis) i zlatni stafilokok (Staphylococcus aureus). One se javljaju zbog nedostataka specifičnih antitijela, koja nas brane od bakterija koje imaju kapsulu. Naime, još nezreo imunološki sistem ne stvara dovoljnu količinu antitijela koja djeluju tako što se vezuju na omotač bakterije i razore je. Prosječno se tek nakon pete godine života stvara dovoljna količina antitijela koji mogu pružiti zaštitu. Upravo je to razlog zašto su sva mlađa predškolska djeca osetljiva na te bakterije, koje su neizbježne u kolektivima u kojima boravi veći broj djece istog uzrasta.
Još prije desetak godina pedijatri su redovno preporučivali uzimanje briseva i propisivali antibiotsku terapiju kako bi izliječili bolesnu djecu i spriječili širenje zaraze. No, vremenom se takva strategija pokazala neuspješnom. Naime, ubrzo nakon završetka antibiotske terapije dijete se u kolektivu ponovo zarazi, pa se došlo do zaključka da, bez obzira na učestalo uzimanje antibiotika, izostaje očekivani rezultat. Ne samo da je dokazana nedjelotvornost takvog pristupa, nego su zabilježene i potencijalno opasne i štetne posljedice. Uz to što djeluju na bakterije koje uzrokuju zapaljenja disajnih puteva, antibiotici, naime, remete bakterijsku floru u crijevima. U posljednje vrijeme raste svijest o važnosti normalne bakterijske flore crijeva u razvoju imunog sistema i potencijalnoj ulozi u nastanku alergijskih i autoimunih bolesti. Učestalim izlaganjem antibioticima, pojedine bakterije, pak, postaju otporne na njihovo djelovanje. Tu se posebno ističe pneumokok, koji vrlo brzo postaje otporan na sve antibiotike. Dogodi li se teže zapaljenje uzrokovano takvim sojem (gnojno zapaljenje uha, zapaljenje pluća, zapaljenje moždanih ovojnica ili sepsa), adekvatno liječenje postaje nemoguće. Za liječenje gnojnih upala nosne šupljine u praksi se često koriste antibiotske kapi za nos. Iskustvo je, pak, dokazalo da na taj način nije moguće izliječiti gnojno zapaljenje sluznice nosa i susjednih šupljina (sinusa). Kapi jednostavno ne dopiru u sve djelove nosne šupljine i najčešće samo skliznu po dnu nosne šupljine ka ždrijelu. To je idealna situacija za nastanak rezistencije (otpornosti) bakterija na antibiotike. Još je gore u slučaju da se koristi kombinacija kortikosteroida i antibiotika u obliku kapi za nos. Naime, većinu ukapanog sadržaja dijete proguta (slije se u grlo), pa se može očekivati i sistemsko djelovanje kortikosteroida (smanjenje otpornosti na infekciju).
Add comment