Svaku intaskrotalnu masu treba smatrati tumorom, dok se ne dokaže suprotno.
U poređenju sa malignim tumorima drugih lokalizacija, karcinom testisa je relativno rijedak (1-2%). S druge strane, to je najčešći maligni tumor muškaraca u životnoj dobi od 15-35 godine. Porast incidence je zabilježen tokom prethodne decenije. Najveći dio ovih tumora nastaje iz germinativnih ćelija (seminom i neseminomski tumor testisa germinativnnog porijekla).
od strane centralnog nervnog sistema). Asimptomatski tumori se javljaju u 10% slučajeva. Otkrivaju se slučajno pri povredi, ispitivanju zbog neplodnosti, od strane seksualnog partnera i sl.
DIJAGNOZA:
Dijagnoza obuhvata:
• Anamnezu (detaljan intervju pacijenta)
• Klinički pregled (opšti i testisa kako bi se isključilo uvećanje čvorova i abdominalne mase)
• Laboratorijske analize
• Tumorski markeri (AFP, |3hCG, LDH, yGT)
Prisustvo povišenog nivoa nekog od tumorskih markera ukazuje na postojanje bolesti. Održavanje povišenog nivo i nakon orhiektomije (odstranjivanje oboljelog testisa) može da ukazuje na prisustvo bolesti, dok normalizacija nivoa ne mora obavezno da znači i odsustvo tumora. Tumorske markere treba razmotriti dok su normalni, dok god prate kinetički poluživot i dok nisu otkrivene metastaze.
FAKTORI RIZIKA
Epidemiološki, patološki i klinički faktori rizika su dobro poznati. Glavni faktor rizika za pojavu tumora je kriptorhizam (zaustavljanje testisa na normalnom putu spuštanja.). Pored toga, uticaj imaju i: Klinefelterov Sy, pojava tumora među rođacima, prisustvo tumora u suprotnom testisu, infertilitet (neplodnost), primjena estrogena u trudnoći, osobe oboljele od AIDS-a i genetske bolesti. Povrede i infekcije predstavljaju potencijalne faktore rizika, mada nije potvrđena njihova direktna uloga u nastanku oboljenja. Tumori testisa češće se javljaju sa desne strane, a učestalost je različita među zemljama, rasama i socijalno-ekonomskim klasama. Dvostruko veća učestalost je kod osoba iz srednjih i viših socio-ekonomskih klasa.
KLASIFIKACIJA:
Maligni tumori testisa se dijele u 5 grupa:
1. Tumori germinativnih ćelija 2. Tumori negerminativnih
ćelija 3. Mezenhimski tumori 4. Limfomi testisa
5. Metastatski tumori (pluća, jetra, mozak, bubrezi i slezina)
Germinativni tumori se javljaju u 90-95% slučajeva.
SIMPTOMI:
Najčešći znak tumora testisa je pojava bezbolnog otoka, dok se bol javlja u 10-72% slučajeva i potiče od infekcije i krvarenja. Pored bezbolnog otoka, mogu se javiti: osjećaj težine u skrotumu (mošnicama), pojava hidrocele ili hematocele (cista ispunjena seroznim ili krvavim sadržajem).
U 10% slučajeva simptomi i znaci potiču od metastatskih lezija u zavisnosti od toga gdje se javljaju (kašalj, otežano disanje, iskašljavanje krvi, bol u leđima, tumorska masa koja se pipa u trbuhu, uvećanje dojki i simptomi i znaci koji potiču
• RTG pluća (zbog mogućih plućnih metastaza )
• CT grudnog koša i abdomena
• UZ abdomena i skrotuma (potreban je da se potvrdi postojanje testikularne mase i uvijek kod mladih muškaraca sa retroperitonelanom masom)
• Biopsija (Rutinsku kontralateralnu bioopsiju kako bi se utvrdio karcinom in situ ne treba raditi kao standardnu proceduru, ali se prepolručuje kod visokorizičnih pacijenata – volumen testisa < od 12ml, kriptorhizam u anamnezi i starost iznad 30 godina.)
LIJEČENJE
Četiri su glavna pravca u liječenju tumora testisa: 1. Hirurška terapija 2. Striktno kliničko praćenje 3. Zračna terapija 4. Hemioterapija
KONZERVATIVNO LIJEČENJE – sprovodi se u svim stadi-jumima nakon radikalne orhiektomije (uklanjanja testisa), a shodno histološkom obliku i kliničkom stadijumu.
ZAKLJUČAK
Većina tumora testisa potiče od germinativnih ćelija i dijag-nostikuje se u ranom stadijumu. Liječenje se sprovodi na osnovu stadijuma bolesti, koje se određuje na osnovu TNM klasifikacije. Kod ranog stadijuma bolesti odlični rezultati se postižu orhiektomijom (uklanjanjem testisa). U slučaju postojanja metastaza multidisciplinarni pristup omogućava prihvatljivo preživljavanje.
Redovne kontrole su od vitalnog značaja i prilagođavaju se stadijumu i modalitetu liječenja.
Cilj je što ranije otkrti tumor i relaps (ponovno javljanje bolesti).
Piše: prof. dr Bogdan Pajović
Add comment