Akne su hronično inflamacijsko oboljenje pilosebacealne jedinice koje se najčešće javlja u periodu puberteta.
Na ulogu u patogenezi vulgarnih akni Propionibacterium acnes ( P.acnes) ukazao je još Unna 1896. godine. Još prije 14-15 godina smatralo se da Gram pozitivni anaerobni difteroidi imaju ulogu u genezi inflamacijskih lezija – mehanizam do sada nije bio do kraja poznat, ali ne i genezi primarnih eflorescencija – zatvorenih komedona i mikrocističnih promjena.
Posljednjih godina postignut je uočljiv napredak u razumijevanju patofizioloških mehanizama nastanka vulgarnih akni (acne vulgaris), posebno uloge bakterije zvane Propionibacterium acnes u njihovom stvaranju. Francuski dermatolozi C. Beyot i N. Auffret sa saradnicima, proučili su 188 radova objavljenih u periodu od januara 1980. do marta 2013. godine i objavili svoje istraživanje u martovskom broju JEADV (Journal of the Europian Academy of Dermatology and Venerology , Volume 28. Number 3, March 2014).
Propionibacterium acnes (P. acnes) je esencijalno prisutan u pilosebacealnoj jedinici (folikul dlake, glatki mišić podizač dlake -m. arrector pilli i lojna žlijezda koja se otvara u njega). Opis genoma ove bakterije pomaže u boljem razumijevanju njenih karakteristika, indukciji i distribuciji inflamacije u pilosebacealnom folikulu, te sposobnosti da proizvede biofilm, kao i fiziopatološkim pronalascima interakcije između P.acnes, sebocita i keratinocita.
Mikrobiom na površini stratum corneuma (površina kože) sadrži rezidentne mikroorganizme, permanentnu grupu mikroorganizama i grupu ne-stalnih mikroorganizama. Propionibacteria species je dominantna grupa mikroorganizama lojne žlijezde, i predstavlja 20 -70% permanentne grupe. Mnogi faktori, kao što su lokalna anatomija kože, sastav lipida na površini kože (hidro-lipidni film), pH kože, sekrecija znoja i loja utiču na sastav predominantnog mikrobioma.
Genom bakterije P. acnes sastoji se od jednog kružnog hromozoma kodiranog sa, pretpostavlja se, 2333 gena. Neki od njih su kodirani enzimima degradacije domaćinovog tkiva sa 5 Christie-Atkins-Munch-Peterson (CAMP) faktora, i djeluju na toksine već formiranih membranskih pora veličine 2 nm. Njihovo aktiviranje rezultira inflamacijom tkiva u koži. Pored toga, genom je kodiran za adhezine, različite proteine sa visokim imunogenetskim potencijalom (Hta A, gvožđem obogaćen protein i 18 kDa antigen) i inicira gomilu proteina uključujući DnaK, DnaJ, GrpE i GroEL. Kompletan genom kodiran određenim brojem gena utiče na biosintezu biofilma, koji se sastoji od glikotransferaze, uridin difosfat-N-acetiloglikozamin 2- epimeraze i polisaharidnih biosintezis proteina.
P.acnes je izolovan “skin surface biopsy” tehnikom zbog sadržaja folikula i “punch” biopsijom za analizu cijelog folikula.
Za klasifikaciju P.acnes su u literaturi opisana dva glavna sistema klasifikacije. Prvi je baziran na genskim sekvencama i opisuje dva fenotipa (Tip I i II). Takođe se spominje i treći soj opisan kao Tip III. McDowell i saradnici dokazuju da odnosi fenotipa I i II P.acnes u različitim situacijama sugerišu da različiti klonovi P.acnes mogu imati različite biološke aktivnosti sa različitim kliničkim slikama, od srednje teškog do teškog oblika vulgarnih akni, do drugih infekcija kože ili potpuno zdravog stanja kože.
Drugi sistem klasifikacije je baziran na biološkim karakteristikama. Higaki i saradnici su pokazali na korelaciju između težine kliničke slike vulgarnih akni i aktivnosti lipaze. Među pet identifikovanih biotipova P.acnes , P.acnes B3, koji koreliše, po drugoj klasifikaciji sa Tip I P.acnes je predominantno izolovan kod teškog oblika akni. On proizvodi najveće količine propionske i butirične kiseline od svih biotipova P.acnes. To sugeriše da različite linije P.acnes mogu imati različite proinflamatorne profile i zato i različite sposobnosti za regulaciju urođenog imuniteta. Zato, dakle,različiti profili mikrobioma kože i specifično različite linije P.acnes mogu varirati i dati različite kliničke slike vulgarnih akni, pa vulgarne akne mogu biti blage, srednje ili jako izražene ili koža može biti ne-akneična.
Ova saznanja su od najvećeg značaja u pubertetu, kada lojne žlijezde rastu pod uticajem hormona, a broj P.acnes raste u sebacealnim folikulima potencijalno postajući dominantan elemenat komensalskog mikrobiota kože. Zato, u skladu sa evolucijom rodova P.acnes u folikulosebacealnoj jedinici, određeni broj tinejdžera može razviti blagi oblik akni, dok drugi mogu razviti srednje jak ili jak oblik akni, ili ovaj period proživjeti bez promjena na koži. Ovo potvrđuje hipotezu da postojanje patogenih ili stvarno komensalnih rodova P.acnes rezultira važnim terapeutskim i dijagnostičkim razmatranjima.
Formiranje biofilma je proces koji traje, i za vrijeme koga se mikroorganizmi nepovratno vezuju za površinu i rastu na površini, te proizvode ekstracelularni polimerski proizvedeni „lijepak“ i formiraju kalup-matricu. Ovaj proces rezultira promjenom fenotipa organizama, u skladu sa njihovom brzinom rasta i genskom transkripcijom.
Burkhart i Burkhart su prepoznali ovaj proces kao ključni faktor u patogenezi akni: biofilm stvoren od strane P.acnes doprinosi stvaranju adhezivnog „lijepka“koji dovodi do obmatanja korneocita, što rezultira stvaranjem mikrokomedona.
Coeneye i saradnici su demonstrirali da su ćelije prekrivene sa P.acnes biofilmom mnogo otpornije na antimikrobijalne agense zato što proizvode više ekstraćeliskih lipaza. Ovo otkriće može objasniti određeni broj antibiotskih terapijskih promašaja. Drugi rad je pokazao da je biofilm formiran od strane P.acnes bio manji kada je izolovan sa zdrave kože, u odnosu na biomaterijal izolovan iz inficirane kože.
Posljednje „case-control“ studije sprovedene „in vivo“ na bioptiranim lezijama akni sa lica na 38 pacijenata sa aknama pokazuju slijedeće: P.acnes u biofilmu su bile signifikantno prisutnije u akneičnim lezijama pacijenata sa aknama (37%) u odnosu na 13% u kontrolnoj grupi, P=0,021.
Pokazalo se takođe, da makrokolonije/biofilmovi koji sadrže mješovite P.acnes filotipove luče CAMP-1 (sekretorni protein citotoksičan za keratinocite i makrofage)!
Nastavak teksta u sljedećem broju
Piše: Dr Olivera Simić-Kovačević, spec. dermatovenerolog, PZU “ Dr Kovačević” Budva
Add comment