ZIMA – STAROST
Starenje je vrijeme u kojem se čovjek nalazi na kraju zrelog života i kada, pod uticajem neizbježnih promjena, vitalne funkcije počinju da opadaju, a intelektualne i seksualne snage da se umanjuju. Starenje kod različitih osoba nastupa u različitom dobu, a to djelimično zavisi od genetskih faktora, uslova života, oblika rada i ponašanja u ranijim godinama. Starost karakterišu progresivne, uglavnom neprimjetne modifikacije fizioloških promjena na mišićima, kostima, koži, u čulima, osjećaju mirisa, sluhu, vidu…
Svjetska zdravstvena organizacija razlikuje tri životna doba: od 45 do 60 godine je srednje životno doba, potom, od 60 do 75 godine, nastupa starije životno doba, dok se vrijeme između 75 i 90 godine smatra starošću. Od svih bolesti koje starost sa sobom nosi na prvom mjestu su oboljenja srca i krvnih žila u vidu arterioskleroze, zakrečavanje srčanih žila preko kojih se hrani srčani mišić, mozak, bubrezi i stopala.
Stari ljekari i filozofi upoređivali su periode života sa četiri godišnja doba: proljeće – djetinjstvo; ljeto – mladost; jesen – zrelost i zima – starost.
NAUČNA ISTRAŽIVANJA O STARENJU I STAROSTI
Institut za socijalnu politiku u Beogradu 1973. godine objavio je „Gerontološki zbornik“. Dr Miroslav Živković u njemu iznosi da je sovjetski akademik A.V. Leontović utvrdio da se težina mozga tokom života znatno mijenja. Kod muškarca, mozak raste do 25. godine, a kod žena do dvadesete, potom izvjesno vrijeme ostaje isti, nakon čega se stalno smanjuje. Rezultati biometrijskih istraživanja 350 mozgova osoba od 15 do 92 godine pokazali su da je mozak muškarca između 15 i 30 godina težak 1376 ± 76 grama, između 30 i 50 godina 1353 ± 67, a između 51 i 92 godine 1315 ± 88 grama. Kada su u pitanju promjene u nervnom sistemu, tokom starenja dolazi do atrofije nervnog tkiva, to jest umanjenja, sušenja. Starost, takođe, utiče i na visinu tijela – osoba koja je u četrdesetoj godini visoka 168 centimetara u šezdesetoj ima 164, a u osamdesetoj 161 centimetar, dakle gubi sedam centimetara visine.
INTELEKTUALNA SPOSOBNOST U STARENJU I STAROSTI
Kada je u pitanju opadanje težine mozga, istraživače je zanimalo kako se to odražava na ukupni nervni sistem, inteligenciju i temperament, budući da se smatra da se mnogi ljudi oko šezdesete godine mijenjaju u ponašanju i shvatanjima, karakterno i intelektualno. Tako se navode primjeri da ljudi stari 100 godina imaju dobro pamćenje, vedar duh i dobro raspoloženje, interesuju se za zbivanja u sredini u kojoj žive. Navodi se da su Sofokle, Seneka, Sokrat, Platon i Gete pisali u poznim godinama, te da su Mikelanđelo i Ticijan slikali sa 90 godina. Napominje se da je i Leonardo da Vinči u poznim godinama uradio brojne crteže lica i tijela staraca i tako udario temelje modernoj anatomiji. Doktor pravnik nauka Milun Perović u svom djelu „Putopisi života: Čovjek i smisao življenja“ iznosi brojne podatke o intelektualnom usavršavanju starih osoba. Konstatujući da je za usporavanje starosti naročito važna duhovna aktivnost, navodi primjer Žozefa Marfija čiji je otac u 65 – oj godini naučio francuski jezik, a u 70–oj počeo da ga predaje u školi. U to vrijeme, objavio je svoje najznačajnije djelo o velškom jeziku, a sve do 99–te godine pomagao je sestri koja je bila univerzitetski profesor. Marfi navodi i to da je starorimski rodoljub Marko Porcije Kato u 80–oj godini naučio grčki, te da je Sokrat naučio da svira sa punih 80 godina. Najstariji student na svijetu vjerovatno je stogodišnjak koji je 1996. godine predao doktorsku disertaciju na Univerzitetu u Frankfurtu. Perović navodi podatak da je Tolstoj u 65–oj godini prešao put od Jasne poljane do Moskve, dug 190 kilometara.
GERONTOLOGIJA I GERIJATRIJA O STAROSTI I BOLESTI U STAROSTI
Pitanjem uzroka starenja i starosti isprva su se bavili filozofi i pjesnici, a potom se pojavila medicinska nauka pod nazivom gerontologija i gerijatrija (od grčke riječi geron = starac, logos = govor i iatros = ljekar). Gerontologija obuhvata proučavanje promjena do kojih dolazi u ljudskom tijelu i duhu usljed starenja. Gerontologiju treba razlikovati od gerijatrije, koja za predmet istraživanja ima patološke promjene izazvane senilnošću, kao što su senilna demencija, bezumnost, gubitak razuma i senilna oštećenja funkcije organizma koja se ispoljavaju na endokrinom, kardiovaskularnom, bubrežnom sistemu, na kostima, mišićima, masnom tkivu, kosmatosti, gubitku dlaka, ćelavosti.
Kao poseban medicinski pojam izdvaja se pojam presenilnosti, odnosno dio života između zrelosti i prave senilnosti, čiji se početak i kraj ne može pouzdano odrediti. Pojedini istraživači početak presenilnosti stavljaju u kritične godine menopauze, gubitka menstruacije kod žena i gubitka seksualne funkcije kod muškaraca. Ipak, to nije prihvatljivo, jer se svježina duha može zadržati još dugo nakon prestanka seksualnih funkcija. Presenilnost se ispoljava jedva primjetno ili naglašenim popuštanjem mentalnih, psihičkih funkcija u blažoj ili težoj formi.
Add comment