Akutna upala apendiksa je jedan od najčešćih uzroka akutnih bolova u abdomenu kod kojih je neophodna operacija. Upala apendiksa je najčešće stanje u dječijem uzrastu koje zahtijeva operativni tretman.
Javlja se u svim dobnim grupama, najveća incidencija u dječijem uzrastu je od 8. do 12. godina. Do treće godine života je rijedak, pa se na ovu bolest rijetko pomišlja kod ovako male djece, kod koje simtomi i znaci takođe nijesu specifični i jasno izraženi kao kod odraslih. Kod djece se apendicitis razvija mnogo brže i može doći do perforacije već u prvih 12 sati od početka bolesti.
Zbog mobilnosti (nefiksiranosti) ileocekuma i kratkog omentuma kod perforacije ne dolazi do ograničavanja procesa, već brzo dolazi do difuznog peritonitisa sa svim posljedicama za tako malo dijete.
Apendektomija je jedna od najčešćih operacija u hirurgiji. Prvu zabilježenu apendektomiju izveo je Claudius Amyand 1735. godine kod jedanaestogodišnjeg dječaka. McBurney i Sprengler opisali su prvu tehniku apendektomije koja se koristi i danas. Kurt Semm izveo je 1980.g. prvu laparoskopsku apendektomiju.
Apendiks (crvuljak) se nalazi na početnom dijelu debelog crijeva, prosječne duzine 6 do 12 cm, promjera do 6 mm, slijepo se završava. Sluznica apendiksa sadrži limfno tkivo pa se naziva i “crijevnom tonzilom“.
Apendiks polazi iz cekuma i može se pružati u različitim pravcima retrocekalno, infracekalno, pelvično i ileocekalno. Projektuje se na prednjem trbušnom zidu u McBurney-evoj tački, koja je nalazi na spoju srednje i lateralne trećine linije, koja spaja spinu ilijaku anterior i umbilicus. Apendiks vaskularizuje apendikularna arterija. Apendiks ima brojne limfne sudove koji se dreniraju regionalne ly noduse.
Simpatička i parasimpatička inervacija apendiksa potiče od gornjeg mezenteričnog pleksusa. Aferentna, senzorna vlakna za koje se smatra da sprovode visceralni bol apendiksa, prate simpatička vlakna i ulaze u kičmenu moždinu na nivou desetog torakalnog pršljena
Apendiks je ranije smatran nekorisnim organom, ali danas se zna da on ima svoju ulogu
u skladištenju korisnih bakterija koje su prisutne u intestinalnom traktu čovjeka.
U apendiksu se nalazi imuno tkivo koje podržava razvoi korisnih bakterija. Kod oboljenja gdje se crijeva očiste od svih bakterija, pa i korisnih, tada ulogu preuzima apendiks i naseljava crijevni trakt svojim korisnim bakterijama.
Istraživanja su pokazala da osobe bez apendiksa imaju četiri puta veću šansu da dobiju recidiv kolitisa uzrokovanog Klostridijum dificile bakterijom.
Akutni apendicitis nastaje usljed intraluminalne opstrukcije, nakon čega slijedi infekcija. Opstrukciju može da izazove crijevni sadrzaj, fekalit, ožiljak, paraziti, crijevne infekcije i sistemske virusne infekcije, hiperplazija limfoidnih folikula.
Distenzija apendiksa dovodi do nadražaja viceralnih vlakana za bol. Inicijalni bol je u početku tup, neodređen, lokalizovan u epigastrijumu ili periumbilikalno, u dermatomu X torakalnog pršljena. Gubitak apetita i mučnina su česti. Zbog opstrukcije apendiksa razvoja se infekcija, intraluminalni pritisak se povećava – razvija se edema, ishemije tkiva, infarkcija i gangrena. Nakon perforacije zida apendiksa, dolazi do rasipanja intraluminalnog inflamiranog sadržaja apendiksa i formiranja lokalizovanog apscesa ili generalizovanog peritonitisa. Tok bolesti od akutne inflamacije do perforacije i formiranja abscesa je period od oko 2-3 dana, jer se perforacija obično dešava nakon 24-36 h od početka simptoma. Moguća je i spontana rezolucija akutnog nekomplikovanog apendicitisa. Kod nekih pacijenata ne dolazi do perforacije iako simptomi traju i duže od 48 h.
Akutni apendicitis se manifestiju karakterističnim bolovima i simptomima. Simtomi i intenzitet bolova ne moraju uvijek odgovarati stepenu upale. Važno je akutnu upalu dijagnostikovati kod djece u dobi do 5 godina, trudnica i starijih (iznad 65 godina) jer su simptomi nespecifični i često maskirani ili nedovoljno izraženi. Na početku se javljaju bolovi u epigastrijumu i/ili oko umbilikusa, kasnije su izraženiji u desnom donjem kvadranutu abdomena. Prisutni su mučnina, povraćanje, zastoj stolice, loše opšte stanje, porast tjelesne temperature obično je znak perforacije uz suv i obložen jezik i tahikardiju.
Širenje upale izaziva podražaj peritoneuma. Nakon perforacije bolnost je prisutna u čitavom abdomenu, koji u uznapredovalim slučajevima može biti tvrd poput daske (defans – znak peritonitisa).
Dijagnosticiranje akutne upale apeniksa se postiže pravilnom interpretacijom kliničke slike, pozitivnim testovima pri pregledu, laboratorijskim nalazima i dijagnostičkim metodama (UZ, CT i MR pregledom).
Najčešće korišćeni karakteristični testovi pozitivni kod akutne upale apendiksa su:
– Grassmanov test: pri perkusiji trbušne stijenke najjača bol u području apendiksa;
– Rovsingov test: pritisak na lijevu ilijačnu jamu izaziva bol u ileocekalnoj regiji kao znak lokalnog peritonitisa oko apendiksa;
– Blumbergov test: pojačanje bola ileocekalno pri popuštanju pritiska.
Razlika aksilorektalne temperature je >1 °C (normalno <0.5°C). Laboratorijski nalazi pokazuju leukocitozu >15 000, povišeni parametri upale (kod djece<5 godina i starijih >65 godina mogu biti u granicama normale ili čak sniženi).
Add comment