[heading size=”5″]Borba protiv kroničnih nezaraznih bolesti prepoznata je kao jedan od prioriteta djelovanja Svjetske zdravstvene organizacije. Suzbijanje komplikacija dijabetesa postaje jedan od važnijih zahtjeva zdravstvene zaštite na globalnom nivou, pogotovu iz razloga što ova bolest neumoljivo napreduje u okolnostima koje nameće savremeni način življenja. Osoben farmaceutski doprinos ovoj borbi dala je njemačka farmaceutska kompanija Berlin hemije (Berlin Chemiae) obezbjeđujući proizvod na bazi alfa-lipoinske kisjeline koji je zahvaljujući ovoj firmi postao dostupan i na našem tržištu u vidu lijeka pod nazivom Berlition (Berlithion ®) [/heading] zapis sa predavanja:
Dijabetične neuropatije (DN) su najčešća komplikacija šećerne bolesti i ujedno najučestalija bolest perifernih nerava u razvijenim zemaljama. DN je heterogena bolest i obuhvata više oblika neuropatija sa oštećenjem proksimalnih ili distalnih senzornih i motornih vlakana kao i autonomnih nerava. Njeno ispoljavanje kod oboljelih od šećerne bolesti je povezano sa faktorima rizika, a to su : dužina trajanja šećerne bolesti(DM), neuspješna kontrola glikemije (2 puta povećan rizik), životna dob (sa starenjem se povećava rizik), hipertenzija, gojaznost, pol, pušenje…
Osnovne patološke promjene kod DN odnose se na poremećaj transporta nutritivnih neurotrofičkih faktora od tijela perifernih neurona duž nervnih vlakana, što za posljedicu ima aksonsku degeneraciju distalnih dijelova živaca a kasnije i sekundarnu segmentnu demijelinizaciju. Patogeneza dijabetične neuropatije zasniva se na aktivaciji patoloških metaboličkih puteva (poliol put), u uslovima hiperglikemije sa stvaranjem nusprodukata – sorbitol, fruktoza, čija intracelularna akumulacija uzrokuje kompenzatorno snižavanje koncentracije myoinositola i taurina, endogenih antioksidativnih supstanci i značajnih neurotrofičkih faktora. Na taj način se potencira oksidativni stress, dolazi do poremećaja aktivacije Na kanala, smanjenja membranskog potencijala i usporenja brzina provodjenja.
Osnovna klinička klasifkacija postavljena je u odnosu na zahvaćenost vlakana na: simetrične, asimetrične i kombinovane. Simetrične dijabetesne neuropatije su hroničnog toka, a najčešća klinička prezentacija je distalna simetrična predominantno senzitivna polineuropatija koja čini oko 80 % DN. Karakteriše je dominantno oštećenje senzitivnih vlakana, distalnog rasporeda, simetrično, koje se manifestuje utrnulošću, žarenjem, bockanjem, bolom, gubitkom osjetljivosti u vidu “čarapa i rukavica”. Bolest počinje u prstima stopala smetnjama senzibiliteta, simptomi se polako šire naviše, kada dostignu nivo koljena neprijatne senzacije trnjenja i bola se javljaju i u prstima šaka. U početku nema motornih simptoma i znakova, ali u odmakloj fazi bolesti nastaju hipotrofije i slabosti dorzifleksora stopala. Ahilovi refleksi se gase vrlo rano, a takođe rano nastaju i prateći autonomni simptomi i znakovi. Ovo je neuropatija dugih vlakana sa primarnim oštećenjem aksonskog transporta. Gubitak senzibiliteta čini ove bolesnike podložnim ponavljanim, često neregistrovanim oštećenjima koja omogućavaju razvoj teških komplikacija tipa ulcera stopala ili destrukcije distalnih zglobova. Hronični ulceri stopala nastaju kombinovanim dejstvom neprimijećenih traumatskih povreda, vaskularnim poremećajima u okviru šećerne bolesti i sekundarnim infekcijama
Za dijagnostikovanje DN osim kliničke slike i neurološkog pregleda od velikog je značaja elektromioneurografrja (EMNG) kojom se odredjuje dominantan tip oštećenja perifernih nerava (aksonalna lezija ili demijelinizacija) kao i raspored ekstenzivnosti oštećenja. EMNG pregledom kod pacijenata sa DN nalazimo pad motornih i senzitivnih brzina provodjenja perifernih nerava , i redukciju amplituda motornih i senzitivnih evociranih potencijala u ranim fazama DN.
Asimetrične dijabetesne neuropatije se rjeđe javljaju, karakteriše ih asimetrčno ispoljavanje, a obuhvataju: akutnu proksimalnu motornu neuropatiju (dijabetična amiotrofja), kranijalne mononeuropatije, trunka-lne i kompresivne mononeuropatije . Dijabetična amiotro-fja ima veliki klinički značaj zbog svog atipičnog ispoljavanja i načina liječenja. Počinje naglo, jakim asimetričnim bolom, gubitkom senzibiliteta prednje strane natkoljenice, slabošću i hipotrofjom mišića. U osnovi oboljenja su imunološki mehanizmi, a liječenje se vrši primjenom kortikosteroida, intravenskih imunoglobulina. Princip liječenja dijabetesnih neuropatija podrazumijeva: eliminaciju faktora rizika (kontrola hiperglikemije, izbjegavanje alkohola, pušenja, redukcija tjelesne težine), kauzalno liječenje (najznačajniji oblik liječenja simetričnih neuropatija) i simptomatsko liječenje, (liječenje neuro-patskog bola, autonomnih poremećaja, dijabetesnog stopala).
Alfalipoična kisjelina zauzima značajno mjesto u kauzalnoj terapiji DN, redukuje oksidativni stres uklanjanjem slobodnih radikala i obnavljanjem endogenih antioksidantnih sistema. Ove osobine alipočne kisjeline su odgovorne za terapijske efekte kod DM i za proflaktične potencijale protiv razvoja komplikacija dijabetesa. Pokazan je supresivni efekat alipočne kisjeline na inflamatorne procese ćelije pankreasnih ostrvaca čime se objašnjava njen protektivni efekat na razvoj DM..
Klinička iskustva sa alfalipoičnim kisjelinama veoma su brojna, sproveden je veliki broj kliničkih studija u SAD i Evropi koje su imale za cilj da utvrde ef kasnost alfa lipoične kisjeline u liječenju DN. Rezultati ovih studija pokazali su dobru efkasnost alfa lipoične kisjeline u liječenju i prevenciji progresije periferne polineuropatije, što je dovelo do odobrenja primjene a-LK od strane FDA .
(Predavanje održano na 31. saboru ljekara Sjeverne Crne Gore i Jugozapadne Srbije, Bijelo Polje, 25. septembar 2010)
dr Zilha Idrizović, spec. neurolog
Dodajte komentar