„Eczema“, ekcem, nije termin za jednu bolest kože ili stanje u dermatologiji, već naziv za grupu etiološki nepovezanih kožnih bolesti koje su povezane u istu grupu bolesti po kliničkoj klasifikaciji, dakle, bolesti koje međusobno povezuju iste osnovne kožne lezije, iste eflorescencije.
„Eczema“ je generalni naziv za bilo koji inflamatorni proces (i to samo u hroničnoj fazi) koji primarno zahvata epidermis, površinski sloj kože, a javlja se na početku u vidu crvenila, svraba, malih papula ( čvorića) i vezikula (mjehurića ispunjenih bistrom tečnošću), najčešće praćenih jakim svrabom, ev. sekrecijom i stvaranjem krusti (u toj fazi ovaj se proces dijagnostifikuje različitim oblicima „dermatitis“-a, npr. „dermatitis e contactu…“ i sl.), a u kasnijim fazama deskvamacijom (ljuspanjem), lihenifikacijom i često-zaostalom hiperpigmentacijom (flekicama) ili hipopigmentacijom (svjetlijim plažama – kada postaje „dermatitis e contactu chronica…“ tj.“eczema…“). Dakle, pravilno, termin „eczema“ se vezuje isključivo za hronične faze ovakvih inflamatornih procesa i hronične oblike bolesti, kao i stanja koja su sama po sebi hronična inflamatorna oboljenja kože.
Termin „eczema“ se često, nepravilno, upotrebljava kao sinonim za bolest koja je najčešća u ovoj grupi bolesti, a koja se zove atopijski dermatitis, mada značenje ovog termina obuhvata mnogo šire područje u dermatologiji od pojma atopijskog dermatitisa. Manje precizan sinonim za atopijski dermatitis (koji je sam po sebi hronično zapaljensko oboljenje kože), koji se u većini slučajeva javlja još u periodu ranog djetinjstva jeste – eczema infantum.
Riječ „eczema“ je grčkog porijekla, nastala od grčke riječi „ekzein“ koja znači „provrijeti“.
U grupu ekcematoznih dermatitisa spadaju:
- Dermatitis e contactu allergica (eczema vulgare) (kontaktni alergijski dermatitis-KAD) i dermatitis e contactu irritativa (kontaktni iritantni dermatitis –KID)
- Dermatitis atopica (eczema infantum)
- Eczema herpeticatum (komplikacija atopijskog dermatitisa u vidu jake herpes simplex infekcije)
- Dematitis eczematosa nummularis (eczema nummulare)
- Autosenzitivni dermatitisi npr. dermatitis hypostasica
- Dermatitis dyseborrhoica (eczema seborrhoicum) (seboroični dermatitis-SD)
- Pompholyx, dyshidrosis, palmoplantarni vezikulozni ekcem (PVE)
8. Neurodermatitis
Za postavljanje dijagnoze i diferencijalnu dijagnostiku kod ovih oboljenja jako su važne detaljna anamneza bolesti, lična i porodična anamneza, a pri kliničkom pregledu – cjelokupna klinička slika uz naglasak na distribuciju kožnih lezija. Takođe se koriste i pomoćni dijagnostički metodi – testovi za potvrdu specifične senzibilizacije, najčešće „patch“ testiranja („alergo“ testiranja), kao i krvni laboratorijski testovi senzitivnosti i intolerancije na hranu i druge alergene, ispitivanja funkcijske sposobnosti kože, ponekad ispitivanja na fokuse u organizmu, a ponekad je potrebna i biopsija kože sa HP potvrdom. Kod komplikacija bolesti – osnovne mikrobiološke analize (nativni mikološki, bris na bakterije sa antibiogramom), ev. At na HSV i sl. Ponekad je potrebno uključiti niz različitih pomoćnih dijagnostičkih metoda i ispitivanja cijelog tijela (npr. kod neurodermatitisa) da bi se isključile druge veoma ozbiljne bolesti i postavila prava dijagnoza.
Za postavljanje dijagnoze atopijskog dermatitisa potrebno je, po modifikovanim kriterijumima Hanifina i Rajke iz 1980. godine postaviti 4 major i 30 minor kriterijuma! Ipak, ovi su se kriterijumi pokazali nepodesnima za sprovođenje u praksi, pa je uveden metod Radne grupe iz Velike Britanije (Williams i saradnici) sa 6 kriterijuma (1 mandatorni i 5 major kriterijuma) za postavljanje dijagnoze atopijskog dermatitisa (uz svrab kože, još tri ili više kriterijuma, kao što su anamnestički podaci o zahvatanju pregibnih površina (ili obraza kod odojčadi), pozitivna lična anamneza o astmi/polenskoj kijavici – tzv.bolesti „atopijske dijateze“ (ili kod prvih srodnika kod djece mlađe od 4 godine), anamnestički podaci o suvoj koži u toku prethodne godine, vidljivi fleksorni dermatitis (ili dermatitis obraza kod odojčadi), prva pojava promjena na koži prije navršene druge godine života)! Američka Akademija za dermatologiju (AAD) je 2003. godine predložila reviziju Hanifin-Rajka kriterijuma. Tako za postavljanje dijagnoze atopijskog dermatitisa moraju biti prisutni esencijalni kriterijumi (svrab i ekcem-akutni, subakutni ili hronični-tipični morfološki i za godine specifični oblici), važni kriterijumi (koji se vide u najvećem broju slučajeva i podržavaju postavljanje dijagnoze) (rano doba pojavljivanja, atopija-lična i/ili porodična istorija, aktivnost IgE, suvoća kože), udruženi kriterijumi (sugerišu dijagnozu, ali nisu specifični) (atipični vaskularni odgovori, keratosis pillaris, promjene oko očiju, lihenifikacije, prurigo lezije itd.), ekskluzivna stanja.
Različiti tipovi ekcema se različito liječe, zavisno od etioloških faktora svake bolesti ponaosob, od čega zavisi i pokušaj sprovođenja preventivnih mjera. Ekcemi su, rekli smo na početku, hronične bolesti koje je teško ili nemoguće izliječiti, ali je uglavnom moguće držati ove bolesti „pod kontrolom“.
U nekim slučajevima se može desiti spontano povlačenje bolesti (npr. kod 40% slučajeva blagog oblika atopijskog dermatitisa dolazi do spontanog povlačenja ove bolesti nakon 5. godine života, a nakon 15.godine – čak kod 90% slučajeva, dok ostatak od 10% blagih oblika atopijskog dermatitisa u odrasloj dobi ima „samo „ ekcem šaka i/ili stopala). Kod težih oblika atopijski dermatitis se održava i u odraslom dobu, sa manje ili više čestim relapsima. Kontaktni alergijski dermatitis se recidivira pri svakom kontaktu sa materijom na koju je pacijent alergičan, ali je svakako ove kontakte moguće spriječiti nizom preventivnih i terapijskih mjera. Seboroični dermatitis je takođe subakutna ili hronična genetski predisponirana inflamatorna dermatoza seboroičnih regija, koju je uglavnom moguće, nizom preventivnih mjera i mjera održavanja preporučene njege kože, držati „pod kontrolom“.
Piše: Dr Olivera Simić- Kovačević, spec. dermatovenerolog
PZU „Dr Kovačević“ Budva
Dodajte komentar