Predložene vrijednosti su dovoljne za očuvanje mineralne gustine kostiju femura, vratne i lumbalne kičme, kao i za redukciju stope fraktura. Dnevni unos veći od 2000mg/dan se ne prepeoručuje, jer je pokazano da izaziva neželjena dejstva. To uključuje mliječno-alkalni sindrom, pojavu bubrežne kalkuloze kod osoba sklonih hiperkalciuriji i poremećaj absorpcije nekih minerala: gvoždja, cinka, magnezijuma.
Potencijalni koristan efekat kalcijuma u odnosu na druge zdravstvene probleme je u smanjivanju hipertenzije, smanjivanju rizika za karcinom kolona, iako za to postoji mali broj dokaza.
Bakar
Starenje je parćeno povećanim koncentracijama bakra u orgnizmu iako je to nedovoljno opisano. Defict je rijedak i opisan je samo kod osoba koje su na totalnoj parenteralnoj ishrani. Preporučeni dnevni unos bakra od 1,3 mg/dan je dovoljan. Unos od 1,3-1,5 mg/dan bi bio adekvatan za stare osobe.
Hrom
Hrom je koenzim za insulin i neophodan je za normalan metabolizam lipida i glukoze. Pokazano je da se nivo hroma u tkivima smanjuje sa starošću. Suplementacija hromom od 200-250 μg/dan dovodi do poboljšanja intolerancije na glukozu, insulinskog odgovora i normolipemije kod starih. Međutim, ravnoteža hroma kod starih se postiže pri unosu od 50 μg/dan.
Gvožđe
Apsorpcija i hem i ne-hem gvožđa iz hrane se u starosti ne mijenja. Postoje podaci da se serum feritin kod starijih muškaraca povećava. Međutim, kod starih je teško interpretirati vrijednosti serum feritina, jer često prisutni inflamacioni proces povećava njegovu vrednost. Pošto je gvožđe pro-oksidantni mikronutrijent potrebno je ispitati da li sa starošću dolazi do akumulacije gvoždja u organizmu i da li postoji veza izmedju nivoa gvoždja i hroničnih oboljenja. U slučaju kada ne postoji proces koji bi inicirao povećani gubitak gvoždja iz organizma preporučeni dnevni unos od 10 mg/dan bi bio adekvatan za populaciju starih.
Magnezijum
Prema dosadašnjim istraživanjima pokazano je da je nivo magnezijuma u ishrani starih ljudi u okviru preporučenih vrijednosti, a preporučene vrijednosti su 225-280 mg/dan.
Selen
Selen ima važnu antioksidantnu ulogu i esencijalan je za funkciju glutation peroksiadze. Smatra se da je deficit selena čest u populaciji starih osoba, iako su sindromi vezani za njegov deficit veoma retki (kardiomiopatija, abnormalnosti na noktima, miopatije). Nedostatk selena se povezuje sa pojavom nekih karcinoma i imunosupresijom. Dosadašnja istraživanja su pokazala da je nivo selena u serumu starih osoba manji nego u serumu osoba ispod 60 godina života. Međutim, preporuke i za odraslu populaciju se ne razlikuju u odnosu na preporuke za populaciju starih i iznose 50-70 μg/dan.
Vitamin B6
Deficit vitamina B6 je pokazan kod alkoholičara i značajan je u razvoju poremećaja kognitivne funkcije, neuropatija i vjerovatno kardiomiopatija. Najčešće se javlja u industrijalizovanim zemljama.
Vitamin B12
U populaciji starih, deficit vitamina B12 ima veliku prevalenciju. Najnovija istraživanja pokazuju da postoji malabsorpcija kobalamina iz hrane. Supoptimalna apsorpcija vitamina B12 koji je vezan u kompleks sa proteinima je multifaktorijelne etiologije i uključuje atrofični gastritis, ljekove supresore gastrične kisjeline i infekcije gastrointestinalnog trakta. Deficit kobalamina se ispoljava ne samo u vidu hematoloških manifestacija već i u obliku senzornih i motornih neuroloških poremećaja i gubitkom pamćenja. Apsorpcija i metabolizam kristalnog vitamina B12 je nepromijenjena kod starih. Kristalni vitamin B12 se apsorbuje normalno čak i u uslovima atrofičnog gastritisa, pa im se savjetuje da se potrebe za vitaminom B12 obezbijede kroz unos suplemenata ili obogaćene hrane kako bi se zadovoljio preporučeni dnevni unos od 2,5 μg/dan. Nedostatak i folata i kobalamina dovodi do hiperhomocistenemije koja može uticati na razvoj ateroskleroze. Povećani nivo homocisteina tri puta povećava rizika za pojavu infarkta miokarda kod muškaraca srednjih godina i kod starih. Oralna suspstituciona terapija od 1 mg dnevno zadovoljava potrebe.
Vitamin D
Postoje brojni razlozi koji dovode do neadekvatnog unosa vitrmina D kod starih, kao što su neizlaganje suncu, neadekvatan odgovor kože na sunce, smanjena apsorpcja ili hidroksilacija vitamina D. Riba i meso su značajan izvor ovog vitamina, kao i obogaćene namirnice, npr. mlijeko i mliječni proizvodi. Na osnovu dosadašnjih rezultata istraživanja, predloženo je da unos vitamina D bude 10-20 μg/dan u cilju očuvanja optimalne gustine kostiju.
I na kraju bih dodala da ono što je zajedničko za dugovječne ljude je: konstantna fizička aktivnost (najmanje 30 min), 8-10 sati noćnog spavanja, takođe popodnevno spavanje, ishrana bogata povrćem, mliječnim proizvodima, nisko masnim sirevima, čaj, jedna čaša crnog vina i druženje.
Dr Marija Mrdak, specijalista higijene
Institut za javno zdravlje
Add comment