– Aterosklerotska kardiovaskularna bolest predstavlja hronični poremećaj, koji se podmuklo razvija tokom života i obično uznapreduje do krajnjeg stadijuma u vrijeme kada se simptomi otkriju. Stav Svjetske zdravstvene organizacije je da se preko tri četvrtine smrtnosti može spriječiti promjenom stila života. Prevencija se definiše kao koordinisani set aktivnosti na javnom i individualnom nivou, s ciljem da se iskorijeni, eliminiše ili smanji značaj kardiovaskularnih bolesti i njima izazvane nesposobnosti-navodi se u petim preporukama za prevenciju.
Prevencija je neophodna zbog ogromne smrtnosti i nju je potrebno provoditi cijeli život, od rođenja.
– Idealno, sa prevencijom kardiovaskularnih bolesti počinje se tokom trudnoće i traje do kraja života. U svakodnevnoj praksi, prevencija je obično usmjerena na srednjovječne ili starije muškarce i žene s postojećom kardiovaskularnom bolešću (sekundarna prevencija) ili one s visokim rizikom za razvoj prvih kardiovaskularnih događaja, odnosno kod pušača, hipertoničara, dijabetičara. Prevencija kod mladih, vrlo starih ili onih sa ograničenim i blagim rizikom još uvijek je ograničena, ali može rezultirati značajnom koristi-navodi se u vodiču i objašnjava da se procjena rizika vrši pomoću tablica koje pokazuju vjerovatnoću osobe da razvije aterosklerotski kardiovaskularni poremećaj tokom određenog vremena. Procjena se vrši s obzirom na učinak glavnih faktora: dob, pol, pušenje, krvni pritisak i lipide u krvi.
Što se tiče psihosocijalnih faktora rizika oni djeluju kao barijere za terapijski efekat i nastojanja da se poboljša način života. Osim toga, identifikovani su različiti psihobiološki mehanizmi koji su u direktnoj vezi sa patogenezom kardiovaskularnih bolesti. U psihosocijalne faktore rizika, osim socio-ekonomskog statusa spadaju i društvena izolacija i niska podrška, stres na poslu i u porodičnom životu, depresija, anksioznost, neprijateljstvo i bijes, te tip ličnosti koji podrazumijeva trajnu tendenciju ispoljavanja šireg spektra negativnih emocija.
ADOLESCENCIJA I REPRODUKTIVNO ZDRAVLJE
Tema III. Međunarodne škole o reproduktivnom zdravlju bila je unapređenje tog dijela čovječijeg zdravlja u doba adolescencije i edukacija kao bitan faktor uspješnosti.
Učesnike je pozdravila Nada Tešanović, ministar za porodicu, omladinu i sport Republike Srpske, koja je naglasila da se u okruženju uglavnom isti problemi u vezi sa natalitetom.
– Bez zdravog djeteta i sigurnog materinstva nećemo imati ni društvo, jer je ljudski faktor najvažniji. Ovaj skup i zaključci sa njega bi trebalo da pomognu vladama da donesu ispravne konkretne mjere-kazala je Tešanović.
Profesor dr Nenad Babić, kazao je da su tri razloga zašto se obraćaju adolescentima.
– Problem nataliteta jedino mogu riješiti generacije koje dolaze. Njih treba edukovati o reproduktivnom zdravlju kroz obrazovni sistem, a to znači uvesti ovu problematiku u redovnu nastavu. I treći zadatak treba da budu savjetovališta i centri, gdje bi adolescenti mogli da dobiju kompetentne odgovore na sva pitanja koja ih interesuju u vezi sa reproduktivnim zdravljem. Mladima treba pomoći da mogu donijeti samostalne i odgovorne odluke o vlastitoj seksualnosti-smatra dr Babić.
VAŽNOST KONTRACEPCIJE
Kontracepcija štiti od neželjene trudnoće, a time i od mogućih komplikacija na porođaju ili odlučivanje za abortus. Zaštita omogućava završetak tjelesnog i psihosocijalnog sazrijevanja i ostvarenja mladih, pozitivno djeluje na samopouzdanje mladih, na odgovornost za sopstveno zdravlje, kvalitetpartnerskih odnosa i zdravstvenu i seksualnu kulturu.
NAJBURNIJI PERIOD ŽIVOTA I RIZIČNA PONAŠANJA
Reproduktivno zdravlje je stanje potpunog fizičkog, mentalnog i socijalnog blagostanja u svemu što se odnosi na reproduktivni sistem, a ne samo na odsustvo bolesti i nesposobnosti. Ono uključuje normalan polni razvoj i sazrijevanje, mentalnu zrelost i seksualnu ostvarenost koja podrazumijeva zdrav, ravnopravan i odgovoran polni odnos. Polni razvoj i sazrijevanje dešavaju se u pubertetu, kada fizički sazrijevaju polni organi, postiže se reproduktivna sposobnost i preobražava se nezrela u polno zrelu jedinku.
Dr Ranka Kalinić, iz Instituta za mentalno zdravlje u Banja Luci, kaže da je adolescencija najburniji period u životu i da se tu djeca preobražavaju u odraslu jedinku.
– Ako je pubertet polna zrelost, adolescencija je psihička i socijalna. Donja granica adolescenata je 14 godina, a gornja, po većini autora, i do 25 godine. To je period kada se formira seksualni identitet, jača seksualni nagon i dolazi do potrage za partnerom. Krajnji ishod trebalo bi da bude ostvarenje emotivne veze sa osobom suprotnog pola. Sve to umnogome je određeno kulturološkim faktorima, odnosno očekivanjima sredine o prihvatljivom polnom ponašanju. Međutim prisutna su rizična ponašanja, koja su neophodan sastavni dio preuzimanja uloge odraslih.Ona sama po sebi nijesu bolest, ali mogu da ukažu na buduće psihosocijalne probleme-kazala je dr Kalinić, ističući da rizična ponašanja nijesu samo vezana za polne odnose, već i za rizičnu ishranu, odijevanje, te aktivnosti kao što su ekstremni sportovi.
Add comment