Sama priroda ginekoloških problema mladih pacijentkinja zahtijeva zajednički rad stručnih lica iz različitih oblasti medicine, juvenilnog ginekologa, pedijatra i neonatologa, dječijeg hirurga i psihologa. Vulvovaginitis je najčešće ginekološko oboljenje djevojčica i veoma čest problem adolescentkinja.
U zavisnosti od etiološkog činioca, može da počne na vulvi ili vagini, a zbog anatomskih osobenosti reproduktivnog sistema kod djevojčica, zapaljenjem su obično zahvaćena oba organa.
Epitel koji prepokriva vulvu je u dječijem uzrastu, zbog nedostatka estrogena, tanak i pokazuje sklonost nastanku maceracija i infekcije. Stidne usne nemaju razvijeno potkožno masno tkivo i stidne dlačice, pa ne štite introitus vagine. Infekcija se zato sa vulve brzo širi u vaginu, čiji epitel je takođe tanak i neotporan na infekcije. Nastupanjem puberteta epitel postaje deblji kako raste nivo estrogena, a u epitelnim ćelijama se nakuplja glikogen. To stvara uslove za razvoj kolonija laktobacilusa, koji produkuje mliječnu kisjelinu i povećavaju kisjelost vaginalnog sekreta, što onemogućava nekontrolisani rast drugih mikroorganizama.
Na vulvovaginitis ukazuje bolna osjetljivost spoljašnjih genitalija, peckanje, svrab, tegobe pri mokrenju i prisustvo genitalnog sekreta neuobičajne boje i mirisa.
Kliničkim pregledom na spoljašnjim genitalija mogu da se zapaze hiperemija, edem, eforescencije različitih karakteristika, eskorijacije i vaginalni sekret.
Etiologija vulvovaginitisa:
1. „Nespecifični“ vulvovaginitisi – su najčešći kod premenarhealnih djevojčica i izaziva ih mješovita piogena bakterijska flora bez dominantnog mikroorganizma. Najčešće su to fekalne bakterije i anaerobi.
Najvažniji uzrok nespecifičnog vulvovaginitisa je neodgovarajuća higijena spoljašnjih genitalija, perineuma i područja anusa. Pored nedovoljno razvijenih higijenskih navika, nastanku nespecifičnog vulvovaginitisa doprinose nošenje sintetičnog donjeg rublja i tjesne odjeće, kao i izlaganje spoljašnjih genitalija iritantnom djelovanju šampona, pjenušavih kupki i različitih hemijskih preparata.
Nespecifični vulvovaginitis ponekad može da rezultuje hroničnom infekcijom koja može da izazove značajne psihičke posljedice kod djevojčica i njenih roditelja.
2. Specifični vulvovaginitisi – najčešći specifični uzroci su Gardnarella vaginalis i Candida albicans. Ostali mikroorganizmi su enteralne i anaerobne bakterije. Vulvovaginitis mogu da izazovu i protozoe, helminti i virusi.
U brisu se najčešće izoluju stanovnici iz crijeva – E.coli, Klebsiella pneumoniae, Enetrobacter i Proteus species. Putem ruku može se prenijeti infekcija iz nosa i grla na genitalije. Do infektivnog vulvovaginitisa može doći usljed respiratorne infekcija, gdje su najčešći uzročnici Staphylococcus aureus, Haemophilus influenza, Streptococcus pneumoniae i Neiserria meningitidis. Urinarna i vulvovaginalna infekcija imaju uzročnu povezanost. Nerijetko su prljave ruke uzrok, ali i prenosilac infekcije, te je iz tog razloga obavezno pranje ruku prije i poslije mokrenja. Iz anusa rukama mogu da se prenesu jaja parazita na genitalije i okolinu. U vagini gliste mogu da polože jaja. One često nose E.coli i druge intestinalne infekte.
Pruritus vulve – pojava upornog svraba, bez utvrđenog uzročnika infekcije. Uzrok može biti psihološkog porijekla, i savjetuje se davanje antihistaminika pred spavanje.
Streptococcus pyogenes i Staphylococcus aureus povezani su sa infekcijom grlića, Candida sa upotrebom antibiotika, Chlamydia trachomatis, N. gonorrhea, Trichomonas i Herpes simplex treba da izazovu sumnju na zlostavljanje, što se u tom slučaju mora pažljivo ispitati. Herpes simplex može da nastane samoinokulacijom uzročnika kod djevojčica sa herpetičnim stomatitisom.
Opšte mjere prevencije vulvovaginitisa usmjerene su na usvajanje adekvatne tehnike brisanja od genitalija na anusu, dobru higijenu perineuma, analnog i perianalnog područja uz češće mjenjanje pamučnog donjeg rublja. Takođe je neophodno da male pacijentkinje imaju regulisanu probavu. Potrebno je povjeriti nalaze urina i urinokulture. Savjetuje se izbjegavati sintetično donje rublje, tijesnu odjeću, pjenušave kupke.
Liječenje djevojčica s nespecifičnim vulvovaginitisom obuhvata sjedeće kupke u mlakoj vodi, sušenje vazduhom i nanošenje neutralne masti na spoljašnje genitalije.
Ako je iritacija vulve izražena u početnoj fazi nekoliko puta, može lokalno da se namaže krem sa hidrokortizonom od 1%. Ako je uzročnik genitalnog zapaljenja Streptococcus B-hemolyticus grupe A, prepisuje se oralni penicilin 10 dana. Ako je streptokokna infekcija zahvatila i perianalno područje, liječenje treba da traje duže, od 14 do 21 dan. Recidivantni vulvovaginitisi se liječe sistematskom primjenom penicilinskih ili cefalosporinskih antibiotika, kao i lokalnom primjenom estrogenskog krema.
Liječenje specifičnih vulvovaginitisa zavisi od uzročnika.
Dr Stanislava Višnjić, specijalizant pedijatrije
Dom zdravlja, Nikšić
Add comment