Pozivajući se na Političku deklaraciju Ujedinjenih nacija (UN) o hroničnim nezaraznim bolestima, ona je navela da prevencija mora biti temelj globalnog odgovora na ove skupe, smrtonosne i zahtjevne bolesti. Stoga promocija zdravlja i prevencija obolijevanja igraju veoma značajnu ulogu u radu izabranih doktora u domovima zdravlja, jer, kako je kazala Brajović, građani doživljavaju svog izabranog doktora kao kredibilan izvor savjeta o riziko faktorima, uključujući i konzumiranje alkohola. Prema SZO podacima i procjenama 85 odsto patologije rješava se na primarnom nivou zdravstvene zaštite.
– Sve ovo zapravo znači da je upravo izabrani doktor, koji je čuvar kapije ulaska u zdravstveni sistem, u prilici da interveniše u najranijoj fazi, prije nego li se ozbiljni problem i zavisnot razvije – kazala je ona.
Brajović je objasnila da su ovo i razlozi zbog čega je SZO podržala izradu Skrining programa za rano otkrivanje štetne upotrebe alkohola i alkoholom uzrokovanih poremećaja u Crnoj Gori, te da su dokazi koji potvrdjuju benefite ovakvog skrining programa brojni.
Programski menadžer za alkohol i narkotike u Regionalnoj kancelariji SZO za Evropu, Lars Moler, prezentovao je situaciju u Evropi kada je riječ o štetnom dejstvu alkohola. Govoreći o podacima koji se odnose na našu zemlju, on je upozorio da potrošnja alkohola u Crnoj Gori raste na godišnjem nivou. Moler je naveo da, za razliku od Evrope gdje se konzumiranje alkohola iz godine u godinu smanjuje, u Crnoj Gori je od 2006. do 2010. godine došlo do povećanja potrošnje od 50 odsto.
Skup je bio prilika da se predstavi okvir Nacionalnog programa za rano otkrivanje štetne upotrebe alkohola i alkoholom uzrokovanih poremećaja u Crnoj Gori, a prezentaciju u ovom dijelu održala je dr Sanela Kusturica, nacionalni koordinator SZO sa alkohol. Ona je objasnila da se pojam „skining” odnosi na preliminarno otkrivanje osoba sa neprepoznatim oblicima poremećaja zdravlja, uz pomoć lako i brzo primjenjivih postupaka, odnosno, predstavlja orijentacionu podjelu ispitanika na vjerovatno pozitivne i vjerovatno negativne. Ono što je važno, kako je kazala, je to da se skrining sprovodi kod prividno zdravih osoba prije kliničkih manifestacija bolesti, sa ciljem rane identifikacije osoba pod rizikom i dobijanja na vremenu u smislu boljih efekata terapijskih postupaka i boljeg ishoda.
Dr Kustutica je istakla da doktori opšte medicine, u vidu izabranih doktora, predstavljaju stožer u sistemu prevencije i tretmana u primarnoj zdravstvenoj zaštiti, te da su shodno tome na „izvoru” problema ali i njegovog rješenja. Ona je objasnila da su pacijenti, i više nego što se očekuje, otvoreni i spremni da prihvate pomoć, te da su izabrani ljekari u primarnoj poziciji da kroz kratke intervencije zaista utiču, i situaciju učine boljom. Namjera je, kako je kazala, da se skrining za alkoholizam i kratke intervencije uključe u svakodnevnu praksu ljekara na nivou primarne zdravstvene zaštite.
– Glavni cilj ovoga programa je da se putem ranog otkrivanja osoba sa problemom sa alkoholom, utiče na značajno smanjenje učestalosti alkoholizma, kao i njegovih teških somatskih, psihičkih, socijalnih posljedica, te posljedica u smislu povećanja invalidnosti na globalnom nivou. Ovo se mora ostvariti kroz razvijanje i integrisanje usluga svih nivoa zdravstvene zaštite – kazala je ona.
Jedan od klučnih principa reforme modela primarne zdravstvene zaštite je da su izabrani doktori odgovorni za upućivanje pacijenata u druge službe istog nivoa zdravstvene zaštite, kao i na druge nivoe sistema. To, kako je objasnila, znači da pacijent može ući u zdravstveni sistem samo preko izabranog doktora. Mjere i aktivnosti koje se preduzimaju u tretmanu osoba koje imaju problem sa alkoholom moraju, kako je navela, podrazumijevati dostupnost usluge (omogućavanje korišćenja obezbijeđenih resursa za tretman lica sa ovim problemom), pristupačnost (besplatne usluge koje podrazumijevaju obezbijeđenost zadovoljenja zdravstvenih potreba iz oblasti alkoholizma u svim domovima zdravlja kroz različite jedinice), kompetentnost pružaoca usluga (edukovan i osposobljen kadar za rad, koji je kompetentan da zadovolji potrebe klijenata u oblasti bolesti zavisnosti), integrisanost usluge (mreža povezanih usluga koje su istovremeno i integrisane u sve organizacione nivoe), te eliminisanje stigme i diskriminacije. U zaključku prezentacije dr Kusturica je navela da se za skrining mogu koristiti različiti testovi, od kojih je naročito istakla CAGE i AUDIT test, ali i objasnila da izabrani ljekari koji rade pod pritiskom, u smislu vremenskog ograničenja, mogu pacijentu postaviti samo jedno pitanje
– Da li ste u bilo kojoj prilici u poslednja tri mjeseca popili više od pet alkoholnih pića? Studije su pokazale da pozitivan odgovor na ovo pitanje pouzdano identifikuje pacijente pod rizikom, kazala je ona.
Add comment