Hipertenzija je jedan od glavnih nezavisnih faktora rizika za razvoj koronarnih bolesti, šloga i renalne insuficijencije.
Hipertenzija je vodeći činilac preranog invaliditeta i smrti u civilizovanom svijetu. Rizik od razvoja kardiovaskularnih komplikacija je srazmjeran povećanju krvnog pritisaka u svim starosnim grupama kod oba pola, bez obzira da li je povišen sistolni, dijastolni ili oba pritiska.
Defenicija i klasifikacija krvnog pritiska bili su predmet velikih rasprava. Postojeće preporuke koje važe u Americi, Evropi i ostalim krajevima svijeta stalno se modifikuju.
Klasifikacija: mm Hg
Optimalni < 120/80
Normalni < 130/85
Visoki normalni 130-139/85-89
Hipertenzija1. stepena (blaga) 140-159/90-99
Podgrupa: granična 140-149/90-94
Hipertenzija 2. stepena (umjerena) 160-179/100-109
Hipertenzija 3. Stepena (teška) >180/>110
Izolovana sistolna hipertenzija >140/>90
Podgrupa granična hipertenzija 140-149/ >90
Kriterijum ukupnog individualnog kardiovaskularnog rizika pokazao se kao siguran odlučujući faktor i kod bolesnika sa visoko normalnim vrijednostima krvnog pritisaka, jer ako ovi bolesnici imaju tri ili više faktora rizika treba odmah početi farmakoterapiju. Isto važi i za bolesnike sa normalnim vrijednostima krvnog pritisaka kod kojih je dokazana kardiovaskularna bolest ili bolest bubrega. I kod ove vrste bolesnika treba odmah započeti medikamentnu terapiju. Svim bolesnicima koji imaju drugi ili treći stepen hipirtenzije, ili imaju visok rizik od obolijevanja, treba odmah ordinirati farmakoterapiju i započeti program promjene načina života.
Do uvođenja tiazidnih diuretika, krajem 50-ih godina prošlog vijeka, nije bilo efikasnog oralnog lijeka za terapiju hipertenzije. Tokom godina u upotrebu je uvedeno nekoliko velikih grupa ljekova: diuretici, beta i alfa blokatori, ACE inhibitori, antagonisti AT1 receptora, antagonisti kalcijuma ili kombinacije.
Diuretici
Tiazidni diuretici pogodni su za sve populacione grupe. Oni potenciraju dejstvo svih ostalih antihipertenzivnih ljekova. Tiazidni diuretici su naročito primjenljivi kod starijih osoba sa esencijalnom hipertenzijom i kod bolesnika sa gipertrofijom lijeve komore ili izolovanom sistolnom hipertenzijom. Diuretici Henleve petlje su najjači. Treba ih koristiti u slučajevima kad je retencija tečnosti glavni patogenezni mehanizam povišenja krvnog pritiska. Oni su takođe pogodni za terapiju edema pluća i hronične insuficijencije srca.
Beta blokatori
Beta blokatori su pogodni za trapiju hipertenzije kod bolesnika koji za dijagnozu imaju anginu pektoris, a koji su ranije preboljeli infarkt miokarda, ili imaju disfunkciju lijeve komore sa ili bez simptoma insuficijencije srca, žene u generativnom dobu, osobe sa povišenim tonusom simpatikusa, bolesnici koji ne podnose ACE inhibitore i antagoniste AT1 receptora.
Antagonisti kalcijuma
Njihova antihipertenzivna aktivnost postala je zlatni standard u terapiji hipertenzije zbog njihove efikasnosti i bezbjednosti. Dihidropiridini selektivno blokiraju kalcijumske kanale 1-tipa u arteriolama i snižavaju ukupni periferni otpor – sistolni i dijastolni pritisak.
ACE inhibitori
Pored antihipertenzivnog dejstva, ACE inhibitori su koristi kod koronarne bolesti, insuficijencije srca, nefropatije i retinopatije indukovanih dijabetesom. Većinu ACE inhibitora treba davati dva puta dnevno da bi se održao stabilan antihipertenzivni efekat. Tiazidni diuretici značajno pojačavaju i produžuju dejstvo ACE inhibitora. Oni su homogena grupa i razlike među njima su neznatne, osim trajanja dejstva.
Antagonisi AT1 receptora – sartani
Antihipertenzivno dejstvo je, kao i kod ACE inhibitora, posljedica vazodelatacije arteriola i snižavanja ukupnog perifernog otpora, a povoljno djeluje i na inhibiciju hipertrofije i hiperplazije arterijskog stabla i snižavanje povišenog tonusa simpatikusa. Ljekovi ove grupe imaju dvije male prednosti. Prva je ta što dejstvo traje dugo, pa se stabilno snižavanje pritiska održava 24 časa izmedu doza, a incindenca suvog kašlja je znatno manja. Druga prednost je ta što antagonisti AT1 receptora imaju najmanje neželjenih dejstava u odnosu na ostale antihipertenzive.
Alfa blokatori
Danas se smatra da alfa blokatore treba primijeniti kao dopunske ljekove za hipertenziju, ili kod bolesnika sa hipertrofijom prostate, zbog povećavanog rizika od insuficijencije srca.
Fiksne kombinacije
Tri su prednosti kombinovane terapije:
– primjena dva lijeka različitih mehanizama dejstva povećava vjerovatnoću za uspjeh kontrole pritiska i komplikacija;
– oba lijeka se mogu dati u malim dozama koje vjerovatno neće imati neželjena dejstva;
– fiksne kombinacije malih doza antihipertenziva su optimalne za poboljšanje redovnosti terapije.
U osnovi te kombinacije izgledaju ovako: diuretik +diuretik koji štedi kalijum, ACE inhibitor + diuretik, ACE inhibitor + antagonist kalcijuma, antagonist AT1 receptora + antagonist kalcijuma i beta blokator + diuretik.
Piše: dr Kiril Gorokov-Mekh, PZU Kovačević
Dodajte komentar