[heading size=”6”]Pacijenti rizika u stomatologiji[/heading] Bubrezi su centralni dio urinarnog sistema. Nalaze se s obje strane kičmenoga stuba, u visini struka, XII- og grudnog, I-og i Il-og slabinskog pršljena.
Bubreg (lat.ren) je težak , orjentaciono, 150-160 grama, a dimenzije su mu oko 11 x 6 x 2,5 santimetara.
Pored osnovne uloge, formiranje mokraće, zadatak bubrega je da održavaju unutrašnju ravnotežu metabolizma u organizmu (homeostaza). Podešavaju izlučivanje vode i elektrolita prema njihovom unošenju, eliminišu krajnje proizvode izmjene materija: ureje, kreatina, mokraćne kisjeline, bilirubina, raznih toksina, ljekova i dodataka hrani. Utiču na izlučivanje soli i vode, pa je njihova uloga presudna u regulisanju krvnog pritiska. Zajedno sa plućima regulišu acidobaznu ravnotežu (ravnoteža kisjelih i baznih sastojaka u krvi). Uz to, učestvuju u stvaranju crvenih krvnih zrnaca, imaju i endokrinu ulogu lučeći renin (bjelančevina koja povećava krvni pritisak), kao i vitamin D.
Bolesti bubrega su brojne: Pijelonefritis, Glomerulonefritis, Nefritis,Nefropatija, Tuberkuloza, Karcinom, Renalna insuficijencija i dr. i predstavljaju ozbiljan problem savremene medicine.
Kao što se mnoga sistemska oboljenja manifestuju u usnoj duplji („Usta su ogedalo zdravlja”), tako i kod osoba s oštećenom funkcijom bubrega nastaju različite promjene u oralnoj regiji. One su naročito izražene u bolesnika kod kojih je došlo do hroničnog, teškog i ireverzibilnog oštećenje bubrežnog tkiva i nastanka krajnjeg stadijuma bolesti – renalne insuficijencije (slabost, slab rad). Ispitivanja su pokazala da 90% ovih pacijenata imaju promijenjeno stanje u ustima. Jedan od ranih simptoma je neprijatan zadah na amonijak, naročito ujutru, koji nastaje zbog visoke koncentracije mokraćne kisjeline u pljuvačci i njene razgradnje na ovo jedinjenje. Napretkom bolesti javljaju se i drugi simptomi: promjene na sluzokoži (gingiviti, stomatiti i dr.), smanjeno stvaranje pljuvačke, djelimičan gubitak čula ukusa i metalni ukus, krvarenje iz desni, osjećaj pečenja i bolno osjetljiva sluzokoža, sitna, petehijalna krvarenja, kandidijaza, uvećanje regionalnih limfnih žlijezda i dr. U poodmaklom stadijumu dolazi do osteodistrofije (poremećaj u ishrani kosti) što se na Rdg snimku donje i gornje vilice manifestuje demineralizacijom kosti, gubitkom koštanih struktura (trabekula, lamine dure). Kliničke manifestacije osteodistrofije su klimanje zuba, malokluzije, kalcifikacija mekih tkiva, zatim hipoplazija gleđi kod osoba koje od mladosti imaju ovu bolest.
Bubrežni bolesnici, kojih je danas, uprkos napredku medicine sve više, imaju čestu potrebu za stomatološkim liječenjem. Sa stomatološke tačke gledišta naročito su značajne osobe koje boluju od hronične insuficijencije bubrega pa se zbog složenosti zdravstvenog problema liječe hemodijalizom, peritonealnom dijalizom (nije predmet razmatranja u ovom tekstu) ili im je, što je znatno ređe, izvršena transplantacija bubrega, pa predstavljaju grupaciju pacijenata sa posebnim rizikom u stomatološkoj praksi.
Pacijenti na hemodijalizi
Hemodijaliza je metod liječenja završne faze hronične insuficijencije bubrega. Pošto oslabljeni bubrezi („ čistači krvi „) ne funkionišu efikasno, hemodijaliza preuzima dio njihove funkcije na taj način što vrši filtraciju, prečišćavanje krvi kroz specijalni aparat – vještački bubreg, i na taj način je oslobadja štetnih i toksičnih materija. Bolesnik se najčešće dijalizira tri puta nedjeljno, a svaki postupak traje oko 4 sata. Uprkos i optimalnoj hemodijalizi (prvu uspješnu hemodijalizu na čovjeku izveo je 1924 god. njemački doktor Georg Haas) ovi pacijenti su i dalje hronični bolesnici sa manje – više stalnim hematološkim, kardiovaskularnim, metaboličkim, neurolškim, imunološkim i drugim vitalnim problemima.
Stomatološku intervenciju kod ovih pacijenata treba raditi u vrijeme koje se smatra najoptimalnije za bolesnika. Ima stručnjaka koji preporučuju da se tretman stomatologa, uključujući vađenje zuba i druge oralnohiruruške intervencije, obavlja u dane hemodijalize, jer je tada u krvi znatno smanjenje toksičnih materija i samim tim manje mogućnosti za nastanak komplikacija koje inače hoće da prate intervencije u ustima. Medjutim, pošto se pacijenti nakon hemodijalize ne osjećaju dobro jer su fizički pa i emocionalno iscrpljeni, preovladalo je mišljenje i stav da se stomatološki zahvat izvodi danima kada nema hemodijalize i kada je veća vjerovatnoća da će bolesnik moći da podnese ovu vrstu liječenja.
Ozbiljni su problemi sa kojima se stomatolog susreće u liječenju ovih pacijenta, jer su skloni infekciji, krvarenju, a i ograničen im je izbor i doza ljekova (npr. naročito važnih antibiotika) koje je potrebno ordinirati kako u proilaktičke tako i u terapijske svrhe.
Oralnohirurški, pa i drugi zahvati kod raznih stanja bolesti usne duplje, pogotovo infekcija, mogu ovim bolesnicima izazvati prolaznu bakterijemiju, sa mogućim fatalnim ishodom, jer se samim zahvatom otvara mikroorganizmima put u krvotok i stvaraju uslovi za nastanak sepse ili bakterijskog endokardita. Da bi se ove komplikacije svele na najmanju moguću mjeru potrebna je proilaktička upotreba antibiotika širokog spektra. Medjutim, zbog oštećenog bubrežnog tkiva potrebno je prilagoditi vrstu i dozu antibiotika jer je njihova koncentracija u krvi (plazmi) znatno duža nego kod zdravih osoba upravo zbog stanja zdravlja bubrežnog tkiva. Zato je u ovakvim situacijama, uz svu neophodnu opreznost kod propisivanja ljekova, potrebna i konsultacija stomatologa sa odgovarajućim specijalistom (urologom, nefrologom).
Add comment