II godišnja CInMED konferencija
Dr pharm. spec. Valentina Jauković
Centar za odobravanje ljekova, CInMED
Dr pharm. spec. Valentina Jauković u svom predavanju ističe da smo na početku nove naučno-tehnološke revolucije. Kako objašnjava, razvoj nanotehnologije, koja je etablirana kao nova grana u medicini, mijenja osnove dijagnostike, terapije i prevencije bolesti. Prvi konceptualni principi nanotehnologije opisani su u djelu „There's Plenty of Room at the Bottom” Ričarda Fejmana iz 1959, objavljenom od strane Američkog fizičkog društva u Kalteku.
„Prelazak na nižu dimenzionu skalu omogućio je potpunu promjenu fizičkih i hemijskih osobina formulisanih nanočestičnih sistema koji se mogu koristiti kao savremeni nosači ljekovitih supstanci“, naznačava Jauković.
Razvojem nanofarmaceutika, tj. farmaceutskih preparata koji sadrže nanočestice, otvaraju se potpuno novi koncepti liječenja time što se obezbjeđuje kontrolisano oslobađanje inkorporirane ljekovite supstance, smanjuje ukupna doza lijeka i postiže njegova visoka efikasnost. Široka mogućnost funkcionalizacije površine nanočestica ciljnim ligandima omogućiće specifičnu isporuku inkorporirane ljekovite supstance do oboljelog tkiva u dozi koja je potrebna za liječenje. Ovo je naročito značajno u terapiji kancera jer se mogu dizajnirati funkcionalizovane nanočestice koje bi ciljano pronalazile ćelije raka i uništavale ih, a da zdravo tkivo tom prilikom ostane potpuno neoštećeno. „Na taj način smanjila bi se sistemska toksičnost ljekova, koja predstavlja jednu od najistaknutijih mana konvencionalnih farmaceutskih oblika“, posebno naglašava Jauković.
Ona dalje objašnjava da razvoj nanonosača ljekovitih supstanci predstavlja temeljni princip koji definiše budućnost farmaceutske industrije i omogućava da se prevaziđu osnovni nedostaci konvencionalnih ljekova, uz ostvarivanje zahtijevanih standarda po pitanju njihovog kvaliteta, bezbjednosti i efikasnosti. Predstavljajući rezultate naučno-istraživačkog rada, istakla je prednosti primjene polimera u razvoju nanočestica kao sistema za isporuku ljekovitih supstanci. Po njenim riječima, postoje brojni polimeri koji imaju veliki potencijal za primjenu u razvoju nanonosača ljekovitih supstanci zbog povoljnih osobina koje se odnose na biokompatibilnost, biodegradabilnost, netoksičnost i široku mogućnost hemijske modifikacije površine.
Izdvojena je mogućnost primjene halojzita, minerala iz grupe glina, nanometarske veličine, kao nosača za postizanje kontrolisanog oslobađanja ljekovite supstance. Kako navodi Jauković, osnovna svojstva halojzita na kojima se zasniva njegov potencijal za primjenu u oblasti biomedicine i farmacije jesu niska toksičnost, biokompatibilnost, stabilnost, specifična nanotubularna struktura i dvojako naelektrisanje. Zahvaljujući tubularnoj strukturi i različitom naelektrisanju spoljašnje i unutrašnje površine halojzita, moguće je inkorporiranje ljekovite supstance unutar njegovog lumena i funkcionalizacija spoljašnje površine nanocijevi katjonskim polimerom, hitozanom. Kroz svoj istraživački rad, Jauković je razvila halojzit-polimer nanonosač za kontrolisanu isporuku aceklofenaka, koji pripada grupi nesteroidnih antiinflamatornih ljekova. Kako objašnjava, formulisanjem ovog terapijskog sistema, moguće je postići kontrolisano oslobađanje aceklofenaka tokom više od 12 h, što bi omogućilo smanjenu učestalost doziranja lijeka. Dodatno, hemijskom modifikacijom spoljašnje površine halojzita polimerom, poboljšavaju se mukoadhezivna svojstva nanočestice, što dovodi do njene bolje adhezije na sluznicu i postizanja produženog djelovanja oslobođene ljekovite supstance.
„Iako je koncept nanotehnologije u medicini vrlo obećavajući, treba da budemo biti oprezni jer čestice nanometarske veličine imaju različite osobine u odnosu na isti materijal na makro nivou. Vrlo malo se zna o potencijalnoj toksičnosti nanočestica“, kazala je Jauković. Ona ističe da su danas na tržištu komercijalno dostupni brojni nanofarmaceutici sa ljekovitim supstancama iz farmakoloških grupa kao što su antibiotici, anestetici, analgetici u različitim farmaceutskim oblicima. Uglavnom se radi o preparatima sa ljekovitim supstancama koje su već komercijalno dostupne u farmaceutskim oblicima koji nijesu bazirani na nanotehnologiji, a cilj je da se postigne veća efikasnost i bezbjednost u odnosu na postojeće preparate. Takođe, Jauković je naznačila da je veliki broj nanofarmaceutika u različitim fazama kliničkih ispitivanja i dalje navela da nanoljekovi moraju da ispune stroge zahtjeve koji se odnose na kvalitet, bezbjednost i efikasnost kako bi se našli na tržištu. Međutim, većina nanofarmaceutskih preparata ne ispuni regulatorne zahtjeve zbog brojnih izazova koji se odnose na nedostatak standardizovanih postupaka i testova u kontroli nanoljekova, što je preduslov za kreiranje regulatornih vodiča i međunarodno prihvaćenih standarda.
„Budućnost nanotehnologije usmjerena je ka razvoju savremenih farmaceutskih oblika i nosača ljekovitih supstanci uz uporedno usavršavanje metoda za sveobuhvatna ispitivanja njihovog kvaliteta, što će doprinijeti bezbjednoj i efikasnoj primjeni ovog vida terapije“, zaključila je Jauković.
CInMED
